TÜRK DİLİ VE KÜLTÜRÜ AÇISINDAN BABURNAME’DE AVCILIK

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 42, 11 - 34, 11.03.2010

Mehmet Turgut Berbercan

Öz

Bu makalede, Türk edebiyatında hatırat
türünün ilk örneği olan Baburname’de
(Vekayî) bahsi geçen avcılıkla ilgili unsurlar ve
bu unsurların Türk kültürü açısından önemi
belirtilerek Babur’un hâtıratına kaydettiği
avcılığa dair her bilgi, orijinal metin
parçalarının transkripsiyonları da verilmek
suretiyle gösterilmiş; ayrıca Babur’un eserinde
kullandığı avcılık terminolojisi ile eserde
detaylı bir şekilde tasvir edilen avlar ve av
usûlleri hakkında açıklamalar yapılarak
Baburname’nin Türk kültür tarihinin
aydınlatılması yolunda ne kadar araştırılmaya
muhtaç bir kültür hazinesi olduğu
vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Babur, Baburname, avcılık, Türk kültürü

Kaynakça

• ARAT, R. R., Gazi Zahirüddin Muhammed Babur, Vekayi, Babur’un Hatıratı, C. I-II, 2. bs., TTK Yayını, Ankara 1987.; Baburname (Vekayi), Gazi Zahireddin Muhammed Babur, Kabalcı Yayınevi: 266, Şark Klasikleri Dizisi: 5, İstanbul 2006.
• ATAR, Hasan Hüseyin, ATEŞ, Celal, “Türklerde Tarih Boyunca Su Ürünleri Avcılığı”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Türk Kültüründe Av”, Vol. I, 2009, s. 269-281.
• BAYAT, Fuzuli, “Sosyo-Ekonomik Bağlamında Avcılık Kültü ve Av İyesi”, Folklor/Edebiyat, S. 44, 2005/4, s. 49.
• BAYAT Fuzuli, “Sosyo-Ekonomik Bağlamlı Avdan Bozkır Eğlence Avlarına Geçiş”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Türk Kültüründe Av”, Vol. I, 2009, s. 1-11.
• BAYUR, H. Y., “Baburname (Vekayi), Gazi Zahireddin Muhammed Babur”, Önsöz, Kabalcı Yayınevi: 266, Şark Klasikleri Dizisi:5, İstanbul 2006.
• BERBERCAN, M. T., Babur’un Hatıratında Geçen Hayvan Adları ve Bunların Türk Dili Açısından Değerlendirilmesi, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
• BEVERIDGE, A. S., The Bábar-náma, Being the autobiography of the emperor Bábar, the founder of the Moghul Dynasty in India, written in Chaghatáy Turkish; now reproduced in facsimile from a manuscript belonging to the late Sir Sálár Jang of Haydarábád, and edited with a preface and indexes, E. J. W. Gibb Memorial Series, London 1971.
• CAFEROĞLU, A., “Türklerde Av Kültürü ve Müessesesi”, VII. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1972, s. 169-174.
• CAFEROĞLU, A., “Filolojide İnsan ve Hayvan Soybirliği”, TDAY Belleten, 1968, s. 1-15.
• CAFEROĞLU, A., “Türk Onomastiğinde ‘Köpek’ Kültü”, TDAY Belleten, 1961, s. 1-11.
• ÇELİK, Şenol, “Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasındaki Av Alanları (Hassa Şikârgâh)”, XIII. Türk Tarih Kongresi, C. III, Ankara 1999, s. 1888.
• ÇORUHLU, Yaşar, “Türk Sanatında Av Sembolizmi”, Arkeoloji ve Sanat, S. 76, Ocak- Şubat 1997, s. 18-20, 23-24.
• ÇORUHLU, Yaşar, Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Seyran yay., İstanbul 1995.
• DOHSSON, Muraja, Moğol Tarihi, çev. Mustafa Rahmi, Matbaa-i Amire, İstanbul 1340- 1342.
• GASSET, José Ortega Y, Avcılık Üstüne, çev. Derin Türkömer, Yapı Kredi yayınları, 2. baskı, İstanbul 2005.
• GÖKYAY, O. Ş., Dedem Korkudun Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2004.
• GÜVEN, Ö., HERGÜNER, G., “Türk Kültüründe Avcılığın Temel Dayanakları”, PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol. 5, 1999, s. 32-47.
• HASAN BEY RUMLU, Şah İsmail Tarihi, çev. Cevat Cevan, Ardıç yayınları, Ankara 2004.
• İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, TTK yay., 5. bs., Ankara 2000.
• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken yay., İstanbul 1998.
• KARAMANLIOĞLU, A. F., Gülistan Tercümesi, TDK yay., Ankara 1989.
• KAYA, Muharrem, Dede Korkut Kitabı ve Manas Destanında Av, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Türk Kültüründe Av”, Vol, I, 2009, s. 96-106.
• LESSING, F. D., Moğolca – Türkçe Sözlük, çev. G. Karaagaç, C. I-II, TDK yay., Ankara 2003.
• NASKALİ GÜRSOY, E.; ALTUN, O. H., Av ve Avcılık Kitabı, Kitabevi yay., İstanbul 2008.
• ROSS, E. Denison, Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi, Mançuca ve Çince Sözlüğü, çev. E. Gürsoy Naskali, TDK Yayınları: 605, Ankara 1994.
• SAGİTOV, M. M., “Başkurt Folklorunda Hayvanlara Tapınma”, çev. Nuri Yüce, TDAY Belleten, [1986] 1982 - 1983, s. 125-132.
• SCULLY, John, “A Contribution to the Ornithology of Eastern Turkestan”, Stray Feathers, Vol. IV, 1876.
• SERTKAYA, O. F., Mongolian Words and Forms in Chagatay Turkish (Eastern Turki) and Turkey Turki (Western Turki), TDAY Belleten 1987’den Ayrıbasım, Ankara 1992, s. 265-280.
• SÜMER, Faruk, “Dede Korkut Destanında Bazı Hayvanlara Dair”, I. Uluslar Arası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Milli Folklor Araştırmaları Dairesi, Ankara 1976.
• ŞENEL, Alâeddin, İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Bilim ve Sanat yayınları, Ankara 1995, s. 67-70.
• ŞÜKÜROV, Q., “Safevîlerde Av Merasimleri”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Türk Kültüründe Av”, Vol. I, 2009, s. 57-71.
• TÜRKMEN, Mustafa N., “Osmanlıda Av Seferleri”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Türk Kültüründe Av”. Vol. I, 2009, s. 22-32.
• TURAN, Osman, On İki Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul 1941.
• YAZICI, Hasan, “Dede Korkut Hikâyelerinde Av”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi “Türk Kültüründe Av”, Vol. I, Ocak 2009.
• YILDIZ, Naciye, Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller, TDK yay., Ankara 1995, s. 364-367.