FAL VE FALCILIK KAVRAMI EKSEİNDE TÜRK KÜLTÜR TARİHİNİDE FAL VE KEHÂNET

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 43, 55 - 72, 26.05.2010

Ziya Sümbüllü

Öz

Günümüzde bir çok insanın yaşamında önemli
bir yer tutan fal, toplum hayatının olmazsa olmaz
gerçekliğinden biridir. Başlangıçta oldukça
masumane bir görüntü içerisinde olan bu türden
arayışlar, zamanla oldukça renkli bir kompozisyon
şeklini almıştır. İnsanlar, yıldızlardan kuşların
uçuşuna, eldeki çizgilerden, hayvan kemiklerine ve
hatta kutsal kitaplara kadar pek çok şeyi geleceği
önceden bilme amacına ulaşmada birer araç haline
getirmekten asla uzak kalmamıştır. Geleceği hem iyi
hem kötü yönleriyle öğrenmek için farklı vasıtalara
müracaat etmek ve bu müracaat sonunda elde
edilen netice anlamına gelen fal, geçmişten
günümüze dünyanın her tarafında ve doğal olarak
da Türk Dünyasında muhatap bulmuş ve oldukça
farklı ve çeşitli uygulamaları ile var olabilmiştir. Bu
çalışmada, fal türünün tarihi gelişim sürecinden
hareketle, Türk kültür tarihinde fal kavramı ve fal
türleri sözlü ve yazılı kültür ürünlerinden hareketle
dikkatlere sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fal, gelecek, kültür, merak

Kaynakça

• Abdülaziz Bey, Osmanlı Âdet Merasim ve Tabirleri 2, Haz: Kazım Arısan-Duygu Arısan Günay, Tarih Vakfı Yurt Yay., İst., 1995.
• BAŞAR, Zeki, Erzurum’da Tıbbı ve Mistik Folklor Araştırmaları, Sevinç Matbaası, Ank., 1972.
• BAŞAR, Zeki, İçtimai Adetlerimiz, İnançlarımız ve Erzurum İlindeki Ziyaret Yerlerimiz, Sevinç Matbaası, Ank., 1972.
• BATUK, Cengiz, Tarihin Sonunu Beklemek, Ortadoğu Dinlerinde Eskatoloji Mitosları, İz Yay., İst., 2003.
• BAYAT, Fuzuli, Oğuz Destan Dünyası, Ötüken Yay., İst., 2006.
• BAYAT, Fuzuli, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, Ötüken Yay., İst., 2006.
• CAFEROĞLU, Ahmet, Türk Dili Tarihi, C.II, İstanbul Ünv. Yay., İst.,1974,
• DEVELLİOĞLU, Ferid, Osmanlıca- Türkçe Sözlük, Aydın Kitabevi, Ank., 2003.
• DOĞAN, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Pınar Yay., İst., 2005.
• DUVARCI, Ayşe, Türkiye’de Falcılık Geleneği ve Bu Konuda İki Eser, Ersa Matbaası, Ank., 1993.
• ELİADE, Mircea, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Kabalcı Yay., Çev: Ali Berktay, İst., 2003.
• ELİADE, Mircea, Şamanizm, Kabalcı Yay., İst., 2000.
• ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I, Giriş-Metin-Faksmile, TDK. Yay., Ank., 1997.
• ERTAYLAN, Hikmet, Falname, İst., Ünv., Yay., Seri:3, Sayı: 4, Sucuoğlu Matbaası, İst., 1951.
• GENÇ, Reşat, Kaşgarlı Mahmut’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., Ank., 1997.
• GÜNDÜZ, Şinasi , Mitoloji ile İnanç Arasında, Etüt Yay., Samsun, 1998.
• HANÇERLİOĞLU, Orhan, İslam İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İst., 1994.
• http://forum.abonem.com/osmanli-tarihi-genel/8213-osmanli-tarihinde-bilim-7-a.html
• İbn Haldun, Mukaddime, Haz: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İst., 1988.
• İNAN, Abdulkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Materyaller ve Araştırmalar, TTK Yay., Ank., 1995.
• İNAN, Abdulkadir. Malaleler ve İncelemeler, TTK.., Yay., Ank.,1986.
• İslam Ansiklopedisi, C.12, Diyanet Vakfı Yayınları, İst., 1988.
• İslam Ansiklopedisi, C. 4, Milli Eğitim Bakanlığı Yay, Ank., 1988.
• Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lugat’ it-Türk, Haz: Besim Atalay, C. III, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurulu Yay.,Ank., 1985.
• Katip Çelebi, K. Zünun, Çev: Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yay., İst., 2008.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Edebiyat Araştırmaları, TTK Yay, Ank., 1986.
• ÖGEL, Bahaddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, C.II, Kültür Bakanlığı Yay..,Ank., 1985.
• ÖGEL, Bahaddin, Türk Mitolojisi, TTK Yay., Ank., 1971.
• RADLOFF, William. Sibiryadan, Çev: Ahmet Temir, C. 2, Maarif Matbaası., İst.,1956.
• ROUX, J. Paul, Altay Türkleri’nde Ölüm, Kabalcı Yay., İst., 1999.
• SEYİDOĞLU, Bilge, Mitoloji Üzerine Araştırmalar Metinler ve Tahliller, Dergah Yay., İst., 2005.
• TANYU, Hikmet, Türklerde Ateşle İlgili İnançlar. I. Uluslar Arası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C.IV, Ank., 1976.
• Tarama Sözlüğü, TDK., C.1,Yay., Ank., 1963.
• TATÇI, Mustafa, Edebiyattan İçeri (Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı Üzerine Yazılar) Akçağ Yay., Ank., 1997.
• TOGAN, Z. Velidi, Oğuz Destanı, Reşideddin Oğuznamesi, Tercüme ve Tahlili, Enderun Kitabevi, İst., 1982.
• Türk Ansiklopedisi, Fal Maddesi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ank., 1989.
• Türk DünyasıEdebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, AKM Başk., Yay., Ank., 2005.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ans., C.12., , Diyanet Vakfı Yayınları, İst., 1995.
• YILDIZ, Naciye, Manas Destanı ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller, TDK Yay., Ank., 1995.
• Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig, Haz: R. Rahmeti Arat, TDK Yay., Ank 1979.