TÜRKMEN EDEBİYATINDA ELİFNAME

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 43, 105 - 120, 26.05.2010

Ahmet Gökçimen

Öz

Genellikle dinî konuları ele alan elifnamenin bir
tür mü şekil mi olduğuna dair kesin bilgi
bulunmamakla beraber, akrostiş veya muvaşşah
başlığı altında değerlendirilir. Elifname örneklerine
halk şiirinde, klasik edebiyatta, dinî-tasavvufî Türk
edebiyatında ve doğu edebiyatlarında rastlanır.
Türk dünyasında yazılmış birçok elifname örneği
mevcuttur. Bu yazıda coğrafyanın bir şubesi olan
Türkmenistan’da görülen Elifname numuneleri
üzerinde durulacaktır. Mahtumkulu, Kemine,
Magrupı, Gayıbı, Tahır ve Berdinazar’a ait
elifnamelerin metinleri verilerek, geleneğin
Türkmen edebiyatındaki yeri hakkında bir
değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkmen Edebiyatı, Elifname, Akrostiş, Mahtumkulu, Magrupı, Kemine

Kaynakça

• ABDIYEV, A., Magtımgulı, Ilım Neşriyat, Aşgabat 1971.
• ALIYEV, Ruhı, Kemine’nin Ömri ve Dörediciligi, Türkmendövlet Neşriyatı, Aşgabat 1956.
• ANNAMUHAMMEDOV, M.; A. Nuryagdıyev, M. Çarıyev, Kemine (Şahırın Ömrüne ve Dörediciligine Degişli Makalalar Yıgındısı), Ilım Neşriyat, Aşgabat 1971.
• BERKELİYEV, K., A. Ulugberdiyev, K. Seyitmıradov, Mercen Daneler, Türkmenistan Dövlet Neşriyatı, Aşgabat 1963.
• ÇARIYEV, G. O., Magtımgulı Akıldar, Ilım Neşriyat, Aşgabat 1971.
• ÇARIYEV, Mırat, Magtımgulı ve Halk Dörediciligi, Ilım Neşriyat, Aşgabat 1983.
• ÇELEBİOĞLU, Amil, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, MEB Yayınları, Ankara 1998.
• GARRIYEV, B. A., Magtımgulı, Ilım Neşriyat, Aşgabat 1975.
• GELDİYEV, G., O. Yazımov, M. Memmetgurbanov, Türkmen Edebiyatı 7, Magarıp Neşriyat, Aşgabat 1997.
• GURBANOV, Gandım, Köne Türkmen Yazuvı, Yaşlık Jurnalı, Aşgabat 1992.
• GURBANSEHEDOV, Gurbandurdı, Tecen Nepesov, Kemine, Turan Neşriyat, Aşgabat 1991.
• GURBANSEHEDOV, Gurbandurdı; Tecen Nepesov, Magrupı, Turan Neşriyat, Aşgabat 1991.
• GÜZEL, Abdurrahman, Dinî -Tasavvufi Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, III. Baskı, Ankara 2006.
• KAÇAR, Burhan, ‚Türk Edebiyatında Elif-nameler‛,V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri I, Kültür Bak. Yayınları, Ankara 1997.
• KAYA, Doğan, Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 2007.
• MEREDOV, A., Kemine Saylanan Eserler, Türkmenistan Dövlet Neşriyatı, Aşgabat 1959.
• MEREDOV, A., B. A. Garrıyev, M. Övezgeldiyev, Magrupı, Ilım Neşriyat, Aşgabat 1979.
• MEREDOV, A., S. Ahallı, Türkmen Klassıkı Edebiyatının Sözlügi, Türkmenistan Neşriyatı, Aşgabat 1988.
• ÖZTOPRAK, Nihat ‚Elifnamelerin Tertip Hususiyetleri ve Metin Tesisindeki Yeri‛, Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu, Bildiriler 2 (K-Z), Erzurum 2009, s. 817-829.
• ŞAMIRADOV, B., O. Yazımov, Edebiyat Terminlerinin Gısgaça Sözlügi, Türkmenistan Dövlet Neşriyatı, Aşgabat 1961.
• Türkmen Dilinin Sözlügi, TSSR Ilımlar Neşriyat, Aşgabat 1962.
• Türkmen Sovet Ensiklopediyası I, TSSR Ilımlar Neşriyat, Aşgabat 1974.
• TAVUKÇU, Orhan Kemal, ‚Akrostiş (Muvaşşah)‛, Kültür Tarihimizde Gizli Diller Şifreler, Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Erdal Şahin, Picus Yayıncılık, İstanbul 2008.
• YAGMIR, Oraz, Magtımgulınama, Türkmenistan Medeniyet Hazınası Neşriyatı, Aşgabat 1992.