KARS ÂŞIKLIK GELENEĞİ VE BADELİ ÂŞIK

Yıl 2010, Sayı: 44, 211 - 225, 12.01.2011

Şergiyye Heziyeva Şergiyye Heziyeva

Öz

Âşık Edebiyatı denilince akla ilk gelecek
olan şehirlerden biridir Kars. Dolayısıyla bu
edebiyat üzerine araştırma yapmak isteyen
kişilerin önceliği, bu şehre ve şehrin bulunduğu
yöreye vermesi gerekir. Nitekim Türkiye âşıklık
haritası çıkarılacak olsa Kars, Erzurum, Erzincan
ve Sivas’ın en koyu renklerle boyanması gerekir.
Kars, Dede Korkut'tan, Çobanoğlu'na
kadar birçok güçlü âşık yetiştirmiştir. Bunlardan
Zihni, Şenlik, Ceyhuni, Bahri, Kahraman, İrfani,
Müdami, Kasapoğlu, Hıfzı, Cemal Hoca, Nihani,
Karahanlı gibi isimler akla ilk gelen isimlerdir.
Âşıklar genellikle bir ustadan ders
alarak yetişirler. Bununla birlikte âşıklara
rüyalarında –bir mükâfat diyebileceğimiz- bade
içirilir ve âşıklık, ilahi bir destekle pekiştirilmiş
olur.
Hikâyelerde sevdiği erkeği veya kızı
görmesi yasaklanan âşık, sevgiliyi görememenin
derdiyle yanıp tutuşursa da elinden bir şey
gelmez. Bu çaresizliğin altında bir dini güç belirir
ve bu güç, genç âşıklara yardım eder. Birbirini
göremeyen gençlere, rüyalarında aksakallı, nur
yüzlü bir pir görünür ve onlara daha önce
tatmadıkları bir içecek içirir. İşte bu aşk badesidir.

Anahtar Kelimeler

Âşık, Kars, Bade, Âşıklık Geleneği

Kaynakça

• ARTUN Erman, (2008). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, 3.bas. İstanbul.
• ASLAN Ensar, (2007). Çıldırlı Âşık Şenlik, Hayatı Şiirleri Karşılaşmaları Hikâyeleri, 4.bas. Ankara.
• ASLAN Ensar, (2010). Türk Halk Edebiyatı, 3. bas. Ankara.
• Azerbaycan Edebiyat Tarihi, (2004). C.I .Cild, Elm. Baki.
• BORATAY Pertev Naili, (1969). 100 Soruda Türk Edebiyatı, İstanbul.
• GASIMLI Muharrem, (2003). Ozan Âşık Sanatı,”Ugur” Baki.
• GÜNAY Umay, ( l986). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara.
• GÜZEL Abdurrahman, TORUN Ali, (2008). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara.
• İSABALIKIZI Tinati, (1999). Borçalı Aşık Muhiti, Elm. Baki.
• KAFKASYALI Ali, (1998). Âşık Murat Çobanoğlu Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara.
• KAFKASYALI Ali, (2009). İran Türkleri Âşık Muhitleri, Salkımsöğüt Yay., Erzurum.
• KANTARI, Hasan, (1977). Doğu Anadolu’da Âşık Edebiyatının Esasları, Ankara.
• KÖPRÜLÜ M. Fuat, (2004). Saz Şairleri I-V, Ankara.
• KÜÇÜK Sait, 8 Ağustos (2005). Kars Ölçek Gazetesi, S.3041.
• NASRATTINOĞLU İrfan Ünver, (1987). Posoflu Âşık Zülalî, Ankara.
• OĞUZ M. Öcal, EKİCİ Metin,.. ÖZKAN Tuba, ( 2010). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara.
• ÖZDER M. Adil, (1965). Doğu İllerimizde Âşık Karşılaşmaları, Bursa.
• SAKAOĞLU Saim, ALPTEKİN Ali Berat, ŞİMŞEK Esma, (1985). Azerbaycan Âşıkları ve El Şairleri, İstanbul.
• ŞAHİN Salih, (1983). Ozanlık Gelenekleri ve Doğulu Saz Şairleri, Ankara.
• TANRIKULU N. İrfan, (1998). Âşıklar Divanı, İstanbul
• TAŞLIOVA Şeref, (2000). Folklor ve Halk Edebiyatı Kongresi, Büyükşehir Belediyesi, Konya.
• Türk Ansiklopedisi, C. XXII.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.I, İstanbul.
• YILDIZ, Günay, (2003). Ay Hayıf, Karahanlı Murat Yıldız, Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara.