ERZURUM’DA ERKEKLERİN BEKÂRLIĞA VEDA PARTİSİ “KISIR GECESİ”

Yıl 2011, Sayı: 45, 137 - 158, 24.09.2011

Ömer Yılar

Öz

Folklorun işlevlerinden biri de hoşça
vakit geçirme, eğlenme ve eğlendirmedir. Türk
kültür hayatında halk eğlenceleri, yörelere
göre farlılık göstermekle birlikte, oldukça
büyük bir yer işgal eder. Günümüze değin
yapılan halk bilimi çalışmalarında bu
eğlencelerden genellikle yüzeysel olarak
bahsedilmiştir. Derinlemesine araştırmaların
sayısı sınırlıdır.
Diğer folklor ürünlerinde olduğu gibi
halk eğlenceleri de bir kültürün anlaşılması
için önemli veriler sunar. Bu sayede bir
topluluğun hayat felsefesini, inanç sistemini,
yaşayış biçimini, değer yargılarını v.s. anlamak
mümkündür.
Evlilik ile ilgili gelenekler içerisinde
eğlence kültürü, oldukça önemli bir yer işgal
eder. Bunlar da yöreden yöreye gerek içerik
gerekse adlandırma bakımından farklılıklar
göstermektedir.
‚Kısır gecesi‛ geleneği, Erzurum’da,
düğünden bir gece önce, yani kadınların ve
genç kızların kına gecesi yaptığı esnada
damadın, yoğunlukla yakın arkadaşları ve
akranlarının katılımıyla bir araya gelerek
eğlenmeleri şeklinde yer alan eğlence ağırlıklı
bir törendir. Müziğin önemli bir yer tuttuğu,
bir takım sürprizli oyunların, şakalaşmaların
ve seyirlik oyunların yer aldığı bu kısır
gecelerindeki gösterilerde özellikle erotik
unsurların ağır bastığı görülür. Bundan dolayı
bu gecelerde küçük çocuklar, yaşlılar ve
kadınlar yer almaz.
Bu çalışmada, bugüne kadar, gerek ismi gerekse içeriği açısından yeterince
irdelenmemiş olan Erzurum yöresine ait ‚Kısır
Gecesi‛ eğlenceleri incelenmeye ve tanıtılmaya
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Folklor, Eğlence, Erzurum, Kısır Gecesi, Stag Night

Kaynakça

• ADIGÜZEL, Sedat, ‚Erzurum’da Kısır Gecesi Geleneği ve Bu Gecede Oynanan Bazı Seyirlik Oyunlar‛, Erzurum [Gazetesi], 20 Kasım 1995, s. 12
• ALAEDDİNOĞLU, İbrahim, Hınıs Folklorundan Örnekler, Erzurum 1979, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi
• ALTAYLI, Seyfettin, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I, İstanbul, 1994, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
• ATALAY, Besim, Divanü Lûgat-İt-Türk Dizini ‚Endeks‛, IV, Ankara, 1999, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• BAYDEMİR, Hüseyin, Göztepe Köyü Folkloru ve Etnoğrafyasından Seçmeler, Erzurum 1994, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi
• BULUT, Sebahattin, Kuşaktan Kuşağa Erzurum Folkloru, Ankara 1984, Erzurum Halk Oyunları Halk Türküleri Derneği Yayınları
• BULUT, Sebahattin, Damla Damla Erzurum, Ankara 1989, Kültür Yayınları
• ÇAĞBAYIR, Yaşar, Ötüken Türkçe Sözlük, Cilt: 3, İstanbul 2007, Ötüken Yayınları
• Derleme Sözlüğü, Ankara, 1993, Cilt: VIII, Türk Dil Kurumu Yayınları
• DURSUNOĞLU, Halit, ‚Kaybolmaya Yüz Tutan Kültürümüz ve Erzurum’un Direnen Kültürü-2‛, Beyazdoğu [Dergisi], Yıl: 4, Sayı: 15, Erzurum, 2008, s. 17-23
• DÜZGÜN, Dilaver, Erzurum Köy Seyirlik Oyunları, Ankara 1999, Kültür Bakanlığı Yayınları
• DÜZGÜN, Dilaver, Erzurum’da Kahvehaneler ve Âşık Kahvehanesi Geleneği, Ankara 2005, Aktif Yayınevi.
• EREN, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara 1999, Bizim Büro Basımevi.
• GEMALMAZ, Efrasiyap, Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler), III Cilt, Ankara, 1995, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GEORGES, Robert A., (Çev: Derya Filiz Korkmaz), ‚Eğlence ve Oyunlar‛, Milli Folklor, Yaz, 2007, Sayı: 74, s.129-136
• GÖRMÜŞ, Şükür, Azap Köyü Folklor ve Etnoğrafyası, Erzurum 1972, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi
• GÜLENSOY, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü-I, Ankara, 2007, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• http://en.wikipedia.org/wiki/Bachelor_party 01.12.2009
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Ankara 1991, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• NİŞANYAN, Sevan, Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, İstanbul 2007, Adam Yayınları
• ÖZDEMİR, Nebi, Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü, Ankara 2005, Akçağ Yayınları
• Redhouse Sözlüğü, İstanbul 1999, Sev Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş.
• SAKA, Cihat, Pasinler Eğilmez (Sülügü) Köyü Folkloru, Erzurum 1987, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Lisans Tezi.
• SEZEN, Lütfi, Erzurum Şehir Folkloru, Erzurum 2007, Atatürk Üniversitesi Yayınları
• TAŞ, Hülya, ‚Erzurum’da Kına ve Düğün Manileri‛, Millî Folklor, Yaz, 1995, Sayı: 26, s.95
• TUNA, Kenan, Erzurum Türküleri ve Nazariyatı, Ankara 2005
• TURHAN, Salih, Tatyan Havaları, İstanbul 2007, Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Türkçe Sözlük, Ankara 1998, Türk Dil Kurumu Yayınları
• YAVUZER, Hayati, Erzurum Yoncalık Köyü Folkloru, Erzurum 1975, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Lisans Tezi