AHMET VEFİK PAŞA VE TÜRK DİLİNE KATKILARI

Yıl 2011, Sayı: 46, 1 - 23, 07.02.2012

Hanifi Vural Tuncay Böler

Öz

Ahmet Vefik Paşa hem devlet kademesinde
aldığı görevler hem Türk dili karşısındaki tavrı
hem de Türk dili sahasında ortaya koyduğu
eserler ile döneminin önemli isimlerinden
birisidir.
Ahmet Vefik Paşa, devrindeki diğer sözlüklerden
farklı olarak, Lehce-i Osmani’ye Arapça
ve Farsça kelimeler yanında Türkçe kelimeleri
de almış, Zor Nik}hı adlı eserinde zamanın
aydınlarını dil tutumları bakımından zor
duruma sokan iğnelemeler yapmaktan çekinmemiş
ve Zoraki Tabip’te çağdaşlarının ağdalı
bilim dili anlayışıyla günlük konuşma dili
arasındaki ayrılığı bir komedi unsuru olarak
işlemiş ve böylelikle dilimiz karşısındaki hassasiyetini
göstererek kendinden sonra gelecekler
için örnek teşkil etmiştir.
Bu çalışmada Ahmet Vefik Paşa’nın hayatı
üzerinde kısaca durulduktan sonra onun Türk
diline katkılarından bahsedilmiş, ardından
Türk dili ile ilgili eserleri tanıtılıp söz konusu
eserler hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Vefik Paşa, Lehce-i Osmani, Müntehabat-ı Durub-ı Emsal

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Türkiye Diyanet Vakfı İsl}m Ansiklopedisi, C. 2, s. 143- 157, İstanbul 1989.
• -------------, Ömer Faruk, ‚Lehce-i Osm}nî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İsl}m Ansiklopedisi, C. 23. s. 127-128, İstanbul 2003.
• ÇERİ, Bahriye, Ahmet Vefik Paşa Devir-Şahsiyet-Eser, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 1997.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (Eski ve Yeni Harflerle), Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1995.
• DUMAN, Musa, ‚Yenileşme Döneminde Türk Dili‛ Türkler Ansiklopedisi, C. 15, Yeni Türkiye Yayınları, s. 102-130, Ankara 2002.
• DUYMAZ, Recep, Atalar Sözü, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2005.
• GÖZÜTOK, Avni, ‚Türkiye Türkçesinin İlk Sözlüğü Lehce-i Osmani‛, Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, S. 24, s. 29-37, Erzurum 1997.
• GÜRAY, Sevim, Ahmet Vefik Paşa, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Sadrazamlar, C. 2, Derg}h Yayınları, İstanbul 1982.
• İsmail Hikmet (ERTAYLAN), Ahmet Vefik Paşa, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul 1932.
• KORKMAZ, Zeynep, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Türk Dili, C. LII, S. 422, s. 77-98, Ankara 1987.
• KÚNOS, Ign|cz, Türk Halk Edebiyatı, hzl. Tuncer Gülensoy, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1978.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî 1, hzl. Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, Ahmet Vefik Paşa, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1942.
• SEVÜK, İsmail Habip, Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1925.
• TANSEL (I), Fevziye Abdullah, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Belleten, Türk Tarih Kurumu Yayınları, C. XXVIII, S. 109, s. 117-139, Ankara 1964.
• ------------- (II), Fevziye Abdullah, ‚Ahmet Vefik Paşa’nın Eserleri‛, Belleten, Türk Tarih Kurumu Yayınları, C. XXVIII, S. 110, s. 249-283, Ankara 1964.
• TOPARLI, Recep, Lehce-i Osmani, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• TOPBAŞ, Ertuğrul, 1875-1905 Yılları Arasındaki Sözlükler Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.
• YAVUZARSLAN, Paşa, Osmanlı Dönemi Türk Sözlükçülüğü, Tiydem Yayıncılık, Ankara 2009.
• YILDIZ, Hüseyin, ‚Ahmet Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani'si ve Batı Kaynaklı Kelimeler‛, Türk Dili, C: LXXXVIII, S: 634, s. 439-446, Ankara 2004.