YAPISAL DİLBİLİMİNDE BİRLEŞİK CÜMLELERLE İLGİLİ SORUNLAR / Problems About Conpound Sentences in Sructural Linguistics

Yıl 2012, Sayı: 47, 37 - 50, 05.07.2012

Leylâ Raupova

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

YAPISAL DİLBİLİMİNDE BİRLEŞİK CÜMLELERLE İLGİLİ SORUNLAR

Öz

Bu makalede çağdaş dilbiliminin önemli
parçası olan söz diziminin en önemli ve karmaşık
birimi olan birleşik cümle ve onun
incelenmesiyle ilgili sorunlar ele alınmıştır.
Makalede, sistemli dilbiliminin gelişmesi ve dil
birliklerinin yapısal (strüktüral) ve fonksiyonel
bakımdan tahlil edilmesi ve bunun daha geniş
bir şekilde uygulanması ile dil birliklerinin
sadece şekil bakımından değil, içerik (anlam)
bakımından da yapısal özellik taşıdığı, konuşma (nutuk) problemlerinin dilin gerçek kullanımı
meseleleriyle doğrudan ilişkili olduğu ve
bunda insan faktorünün büyük önem arz
ettiğini vurgulanmaktadır. Dille ilgili sorunlara
böyle bir açıdan bakılırsa, bilim adamlarının
çözümlenmesi gereken birçok önemli sorunla
karşı karşıya oldukları görülmektedir. Bu
sorunlardan birinin de konuşma (nutuk)
dilbilimi sorunu olduğu ve onun günümüzde
dünya dilbilimi araştırmalarının gündemindeki
en önemli konu olduğu görülür.

Anahtar Kelimeler

Yapısal, Dilbilim, Birleşik Cümle

Kaynakça

• ABDURAHMONOV, G.A. Qo’şma gap sintaksisi. Toşkent: Fan, 1964.
• _________, O’zbek tili grammatikasi. Toşkent: O’qituvchi, 1996.
• _________, Sulaymonov A., Xoliyorov X., Omonturdiev J. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Sintaksis. Toşkent: O’qituvchi, 1979.
• ADMONI, V.G. Sintaksis sovremennogo nemetskogo yazika. Leningrad: Nauka, 1973.
• ANTOINE, G. La coordination en français moderne. Paris, 1959. (J. Antuan’ın bilimsel görüşleri ile ilgili düşünceler Ye.Referovskaya’nın adıgeçen eserinden alınmıştır).
• ARNOLD, I.V. Sovremenniye lingvisticheskiye teorii vzaimodeystviya sistemi i sredi//Voprosi yazikoznaniya, № 3, 1991.
• ASQAROVA, M. Hozirgi zamon o’zbek tilida qo’şma gaplar. Toşkent: O’zbekiston Fanlar akademiyasi naşriyoti, 1960.
• BANGUOĜLU, T. Türkçenin Grameri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1998.
• BASKAKOV, A. N. Predlojenie v sovremennom turetskom yazike. Moskva: Nauka, 1984.
• BENVENIST, E. Obşaya lingvistıka. Moskva: Nauka, 1974.
• BERDIALIEV A. Semantiko–signifikativnaya paradigmatika i sintagmaticheskie otnosheniya v konstruksiyax slojnopodchinyonnogo predlojeniya uzbekskogo literaturnogo yazika: Avtoref. diss. dok. filol. nauk. Tashkent, 1989.
• CAPELL, A. A tipology of concept domination.‛Lingua‛, 1965, v.15.
• GREENBERG J.H. Essay in linguistics. Chicago, 1967. First publ.,1957.
• GVOZDEV, A. N. Sovremenniy russkiy literaturniy yazik. Chast II. Sintaksis. Moskva: Prosveşeniye, 1968.
• GULIGA, E. V. Teoriya slojnopodchinyonnogo predlojeniya v sovremennom nemetskom yazike. Moskva: Visşaya şkola, 1971.
• GULOMOV, A., Asqarova, M. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Sintaksis. Toşkent: O’qituvchi, 1987.
• DMITRIEV, N. K. Stroy tyurkskix yazikov. Moskva: Izd. Vostochnoy literaturi, 1962.
• HOCKETT, Ch. A course in modern linguistics. New York, 1958.
• ISKАNDАRОVАI SH. Til sistеmаsigа mаydоn аsоsidа yondаshuv. T.: Fаn, 2007.
• KARAHAN, L. Türkçede Söz Dizimi. Cumle Tahlilleri. Ankara, 6.Baskı, 1999.
• _________, Türkçede Söz Dizimi. 13. Baskı. Ankara, 2008.
• KOMAROV A. P. Sistema sredstv virajeniya prichinno – sledstvennix otnosheniy v sovremennom nemetskom yazike // Avtoref. dokt. dis. Moskva, 1973.
• KONONOV, A. N. Grammatika sovremennogo uzbekskogo literaturnogo yazika. Moskva. Lenin- grad: AN Rossii, 1960.
• KURILOWICZ, J. Dérivation lexical et dérivation syntaxique. Paris: BSL, 1936.
• LАBОV, U. О mехаnizmе yazikоviх izmеnеniy. Nоvое v lingvistikе, vip.VII. Moskva, 1975.
• NE’MATOV, H., Sayfullaeva, R., Qurbonova, M. O’zbek tili struktural sintaksisi asoslari.Toşkent: Universitet, 1999.
• NURMONOV, A., Mahmudov, N., Ahmedov, A., Solixo’jaeva, S. O’zbek tilining mazmuniy sintaksisi. Toşkent: Fan , 1992.
• O`zbеkistоn milliy ensiklоpеdiyasi. 8-tоm.T., 2004.
• O’zbek tili grammatikasi . II q. Toşkent: Fan,1976.
• PAUL, H. Prinzipien der Sprachgeschicte. Halle, 1937.
• PETERSON, M. N. Ocherk sintaksisa russkogo yazika. Moskva: Uchpedgiz, 1923.
• PEŞKOVSKIY, A. M. Suşestvuyet li v russkom yazike sochineniye i podchineniye predlojeniy? // Rodnoy yazik v şkole. Nauchnopedagogicheskiy sbornik (kn. 1112). Moskva: Uchpedgiz, 1926.
• PEŞKOVSKIY, A. M. Russkiy sintaksis v nauchnom osveşenii. Moskva: Uchpedgiz, 1956.
• PROKOPOVIÇ N. N., Voprosi sintaksisa russkogo yazika. Moskva: Visşaya şkola, 1974.
• RЕFОRMАTSKIY. А.А. О sоpоstаvitеl`nоm mеtоdе. ‚Russkiy yazik v nаsiоnаl`nоy shkоlе‛. 1962, №5. s.23-24.
• REFEROVSKAYA, E.A. Sintaksis sovremennogo fransuzskogo yazika. Leningrad: Nauka,1969.
• REŞETOV, V.V. Osnovi fonetiki i grammatiki uzbekskogo yazika. Taşkent,1965.
• RЕZVIN I.I. Sоvrеmеnnаya strukturnаya lingvistikа. Moskva, 1977.
• RUDNEV, A.G. Sintaksis sovremennogo russkogo yazika. Moskva: Visşaya şkola, 1968.
• Sayfullaev, A.R. Semantikogrammaticheskie osobennosti chlenov predlojeniya v sovremennom uzbekskom yazike. Taşkent: Fan, 1984.
• _________, Hozirgi o‘zbek tilida gap bo‘laklarining semantikasi va grammatikasi. T., 2000.
• SAYFULLAEVA, R. R. Hozirgi o’zbek tilida qo’şma gaplarning formal funksional talqini.Toşkent: Fan,1994.
• SAYFULLAEVA, R. Uyushgan gaplar// O‘zbek tili va adabiyoti. 1988. Sayı 3.
• SOLIХOJАЕVА, S.Bоg`lаngаn qo`shmа gаplаr // O`zbеk tilining mаzmuniy sintаksisi. Tоshkеnt: Fаn,1992.
• SOVREMENNIY russkiy yazik. Moskva: Visşaya şkola, 1989. (V.A. Beloşapkova’nın editörlüğünde yayınlanmış ders kitabı)
• TENYER, L. Osnovı strukturnogo sintaksisa. Moskva: Progress, 1988.
• TURNIYOZOV, N.Q. Qo’şma gap sintaksisi. Samarqand: SamDU yayını, 1995.
• TURNIYOZOV, B. Hozirgi o’zbek tilida teng komponentli murakkab sintaktik qurilmalar derivatsiyasi. Monografiya. Samarqand: SamDChTI yayını, 2008, 84 s.
• SPENSER, H. The factors of organic evolution. London, 1887.
• VALGINA, N.S. Sintaksis sovremennogo russkogo yazika. Moskva: Visşaya şkola, 1973.
• VENDRYES, J.La comparative en linguistique. – BSL., 1946.
• VINOGRADOV, V.V. Izbrannie trudi. Issledovanie po russkoy grammatike. Moskva: Nauka, 1982.
• ZАSОRINА, L.N. Vvеdеniе v strukturnuyu lingvistiku.Moskva,1974. on, 1887, p.3