KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE "ŞAM-I ŞERİF"

Yıl 2012, Sayı: 48, 51 - 70, 03.01.2013

Ahmet Topal

Öz

Şam, geçmişte bugünkünden farklı olarak
daha geniş bir coğrafyanın ismidir. Bugün
Suriyenin başkenti olan Şam şehri daha
ziyade Dımışk (Dımaşk, Dımışk) olarak
bilinmekteydi. Zamanla İslam medeniyetinin
önemli merkezlerinden olan Şam bölgesi ve
şehri Klasik Türk şiirinde çeşitli özellikleriyle
kendisinden bahsedilen önemli mekânlardan
biridir. Divan şairlerinin bazıları gezip
gördüğü bu coğrafyayla ilgili kişisel
gözlemlerini şiirlerinde yansıtırken bir kısmı
şehri ve şehrin özelliklerini zamanla
klişeleşmiş anlam ilişkileriyle birlikte
işlemişlerdir.
Bu makalede şairlerin ‚Şam‛ kelimesi ve
çağrışımlarını nasıl kullandıklarına değinilmiş,
şairlerin Şam bölgesi ve Şam (Dımışk)
şehriyle ilgili gözlemlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Şiiri, Şehir, Şam, Dımışk

Kaynakça

• ALPAY, Gönül. Ahmed-i Dâ’î ve Çengnâmesi. Harvard, 1973.
• ALTUN, Mustafa. İbrâhim İbn-i Bâlî'nin Hikmet-nâme'si (1b-149a), İstanbul. e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr (24.05.2012)
• ARSLAN, Zafer Divan-ı Sûzî-i Sivâsî, Tenkitli Metin-İndeks, Kahramanmaraş: KMSİÜ SBE, 2010.
• AYDEMİR, Yaşar. Vücûdî, Hayâl u Yâr. Ankara, 2007.
• AYDIN, Mehmet Uğur. Kâimi Divanı, Bursa: UÜ SBE, 2007.
• AYVERDİ, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul, 2005.
• BEDİR, Ahmet. Tevhidin Yurdu, Kur’ân-ı Kerîm Atlası. İstanbul, 2009.
• BAYTOP, Turhan. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara, 1994.
• BİLKAN, Ali Fuat. Nâbî Dîvânı, İstanbul, 1997.
• BREASTED, James Henry. A History of Egypt, Newyork, 1901),
• CEBECİOĞLU, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara, 2004.
• CEYLAN, Ömür. Kuşlar Divanı, İstanbul, 2007.
• COŞKUN, Menderes, Bosnalı Muhlis’in Manzum Seyahatnamesi, Delîlü’l-Menâhil ve Mürşidü’l- Merâhil, Isparta, 2007
• Divan-ı Vazıh, Ankara Ü., DTC Fak., (Mustafa Con Koleksiyonu), A 495/III.
• DOĞAN, Muhammet Nur ‚Divan Şiirinde Şehir Kültürü‛, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), (2009): 150-152.
• ESKİGÜN, Kübra (2006), Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar, Kahramanmaraş: S.İ.Ü, SBE, YLT,.
• KAHRAMAN, S. Ali vd (2011), Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, İstanbul 2011.
• HARMANCI, Mehmet (2009), ‚Şam Portresi İçin Fırça Darbeleri‛, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), Ankara, S. 150, 151, 152.
• KAÇALİN, Mustafa, Ahî, Divan, e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr (01.03.2012)
• KARAHAN, Abdulkadir (1995), Fuzulî, Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti, Ankara.
• KARAMAN vd. (2007), Kur’an Yolu, Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara.
• KESKİN, Neslihan Koç (2005), ‚Burdur Gülünden Elde Edilen Mamûller ve Dîvân Şiirinde Gül Mamûlleri‛, I. Burdur Sempozyumu, 16-19 Kasım , Bildiriler, c. 2.
• KURNAZ, Cemal – Tatçı, Mustafa (2001), Ümmî Divan Şairleri ve Enverî Divanı, Ankara.
• KURNAZ, Cemal (2007), ‚Şiirsel Bir İmge Olarak Halep Kumaşı‛, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , Volume 2/4..
• KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara.
• MAZIOĞLU, Hasibe (1974), Kitâbu Ecsâf-ı Mesâcidi’ş-şerîfe, Ankara.
• MERMER, Ahmet (1997), Karamanlı Aynî ve Divanı, Ankara.
• MERMER, Kenan (2004), Mustafa Manevi’nin Hayatı ve Divanı, AÜ, SBE, YLT, Ankara.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
• PALA, İskender (1992), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara.
• ___________, (2010), ‚İstanbul: Dizelerin ve Cümlelerin Müstesna Şehri‛, Şehir ve Kültür, İstanbul: 183-233.
• RAYMOND, Andre (1995), Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, Çev. Ali Berktay, İstanbul.
• SARAÇ, Mehmet A. Yekta, Emrî Divanı, e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr (18.11.2011 )
• Şemseddin Sami (1311), Kâmûsu’l-A’lâm, c. III, IV, İstanbul.
• TARLAN, Ali Nihat (1992), Ahmet Paşa Divanı, Ankara.
• TARLAN, Ali Nihat (1992), Necati Bey Divanı, Ankara.
• TOMAR, Cengiz (2010), ‚Şam‛, DİA, C. 38.
• TUĞLU, Nuri (2006), ‚Hegel’in Refleksiyonlu Tarih Yazıcılığı Teorisi Bağlamında Bazı Hadis Rivayetlerinin Analizi‛, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2006/2, S. 17: 69-88.
• Ahmet Talat Onay (1992), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Haz. Cemal Kurnaz, Ankara.
• Kassem Toueir (2010), Kuran’ın Bakış Açısıyla Şehirlerin Planlanması Şam-ı Şerif’in İnşasında Fıkıh ve Sünnet’in Tesiri, Çev. Nurettin Gemici, Hikmet Yurdu, Yıl: 3, S.5 (Ocak-Haziran), s. 335.
• UÇMAN, Abdullah (1998), Muallim Naci,İstanbul.
• ÜNAL, İ. Hakkı (2000), ‚Şehirlerin Faziletleriyle İlgili Uydurma Hadisler ve Hayru’l-Buldân Risâlesi‛, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 41, Ankara.
• YETKİN, Suut Kemal, İslam Ülkelerinde Sanat, İstanbul 1984.
• YENİTERZİ, Emine (2010), ‚Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri‛, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, Volume: 3 Issue: 15.
• YILDIRIM, Suat (2007), Peygamberimizin Kur’ân’ı Tefsîri, İstanbul.