XIX. YÜZYILIN SONLARINDA BAYEZİD SANCAĞI’NDAKİ AŞİRETLER VE İSKÂN POLİTİKASI

Yıl 2012, Sayı: 48, 343 - 364, 03.01.2013

Yakup Karataş Eyüp Kul

Öz

Bu çalışmada, arşiv kayıtları doğrultusunda
Bayezid Sancağı’ndaki aşiretlerinin yerleşimleri
ve idari yapıları üzerinde durulmuştur.
Aşiretlerin iskânı meselesi Osmanlı Devleti
tarafından, sınır ihlalleri, ticaret faaliyetleri ve
bölge güvenliği doğrultusunda önemle ele
alınmıştır. XIX. yüzyılda bölgeyi ilgilendiren
savaşlar sonrasında muhaceret ve iskân
alanında yoğunluk yaşanmış ve bunun
sonucunda Osmanlı ülkesine iltica eden
aşiretler devletin iskân konusunda yeni
politikalar üretmesine sebep olmuştur. Bölge
aşiretleri askeri birimler şeklinde
örgütlendirilmiş, bu durum diğer aşiret
mensuplarının da Osmanlı’ya iltica etmesinde
ve Osmanlı Devleti tarafından kabul
görmelerinde etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu, Bayezid Sancağı, Hamidiye Alayları, Aşiret, İskân

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadaret Mektubî Mühimme Kalemi Evrakı (A. MKT. MHM.); (Dosya Numarası/Gömlek Numarası): 498/20.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Babıâli Evrak Odası Belgeleri (BEO.); 330/24712, 336/25176, 81/6045, 1375/103072, 2407/180524, 634/47500, 3724/279271, 216/16187, 243/18196, 391/29294, 419/31393, 492/36842, 489/36668, 487/36479, 1362/102086, 1362/102086, 1579/118412, 109/8110.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye İdari Kısım Belgeleri (DH. İD.); 26–1/36.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT.); 369/71, 1603/106, 1324/93, 1324/93, 1853/34, 1857/117, 314/30, 102/22, 1497/67, 163/30, 1847/61, 1836/49, 391/30, 219/40, 1653/57, 2805/33, 1322/59.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu Muamelat Kısmı Belgeleri (DH. TMIK. M.); 74/77.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-ı Hümayun (HAT.); 1040/43065-J.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Tercüme Odası (HR. TO.); 387/96.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Dâhiliye (İ. DH.); 1314.S-54, 357/23551, 329/21446, 1227/96115.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Hariciye (İ. HR.); 93/4553.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Hususi (İ.HUS.); 5/1310.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Meclis-i Mahsus (İ. MMS.); 20/895.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vükela Kararları (MV.); 71/61.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vâlâ Riyâseti Belgeleri (MVL.); 1052/86.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Şurâ-yı Devlet Mülkiye Dairesi (ŞD. MLK.); 1505/48.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Sadaret Hususi Maruzat (Y. A. HUS.); 314/14, 335/47.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı (Y. EE.); 139/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Perakende Arzuhal ve Jurnaller (Y. PRK. AZJ. ); 18/92.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.MTV.); 261/78. The National Archieves, War Office (WO), 106/6246.Captain C. E. Callwell, Military Report on North-Eastern Turkey in Asia. C. 1.