ŞAH ABBAS DEVRİNDE (1587-1629) İRAN’DA TİCARÎ HAYAT

Yıl 2012, Sayı: 48, 365 - 385, 03.01.2013

Cihat Aydoğmuşoğlu

Öz

16. yüzyılın başında Safevi Devleti’nin
kurulmasıyla birlikte Avrupalı devletlerin
İran’a olan ilgisi artmıştır. Bu ilgi şüphesiz
Osmanlı Devleti karşısında doğuda güçlü bir
müttefik arayışı ile doğru orantılı idi. Avrupalı
devletlerin İran’da kurulan Safevilere karşı
gösterdikleri siyasi odaklı ilgileri daha sonra
ticarî boyutta da gelişecektir. Safevi silsilesinin
en kudretli hükümdarı Şah Abbas’ın saltanat
yılları siyasi ve ticarî ilişkilerin doruk
noktasına çıktığı bir dönem olmuştur. Şah
Abbas dönemi İran’ı doğudan ve batıdan
diplomatik ve ticarî temsilcilerin buluşma
noktası olmuştur. Biz bu makalede, merkezî
otoriteyi sağlayıp güçlü bir devlet
mekanizması geliştiren Şah Abbas devrinde
Safevi Devleti’nin iç ve dış ticaretini anlatmaya
çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

İran, Safevi, Şah Abbas, Ticaret, İpek

Kaynakça

• BURTON, Audrey, The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic And Commercial History (1550-1702), Great Britain: Curzon Press, 1997
• ÇAY, Abdulhâluk, ‚Safaviler-Avşarlar-Kaçarlar‛, Tarihte Türk Devletleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, II (1987): 565-566
• FÂİKÎ, İbrahim, Azerbaycan Mesîr-i Tarih-i İran, Tebriz: İntişarât-ı Yâran, 1375, C. II.
• FARMAYAN, H. F., The Beginnings of Modernization in Iran: The Policies and Reforms of Shah Abbas I (1587-1629), Salt Lake City, Utah: Middle East Center University Of Utah, 1969
• FELSEFİ, Nasrullah, Zendegâni-yi Şah Abbas-ı Evvel, İntişârât-ı İlmî, Tahran, 1375, C. I-V
• FERRIER, R. W., ‚The Armenians and the East India Company in Persia in the Seventeenth and Early Eighteenth Centuries‛, The Economic History Review, New Series, 26 (1/1973): 38-62
• FERRIER, R. W., ‚The Terms And Conditions Under Which English Trade Was Transacted With Safavid Persia‛, Bulletin Of The School Of Oriental And African Studies, University Of London, (In Honour Of Ann K. S. Lambton), 49 (1/1986):.48-66
• FLOOR, W., - CLAWSON, P., ‚Safavid’s Iran Search For Silver And Gold‛, International Journal of Middle East Studies, 32 (3/2000):345-368
• ISLAM, Riazul, Indo-Persian Relations, Iranian Culture Foundation, Teheran, 1970.
• İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Çev: Halil Berktay, İstanbul: Eren Yayıncılık, 2000, C. I
• İSKENDER BEY TÜRKMEN, Târih-i Âlem-ârâ-yi Abbasi, Yayına Hazırlayan: İrec Afşar, Tahran: Müessese-i İntişârât-ı Emir Kebîr, 1387, C. 2
• MATTHEE, Rudi, ‚Between Venice And Surat: The Trade In Gold In Late Safavid Iran‛, Modern Asian Studies, 34 (1/2000): 223-255
• MATTHEE, Rudolph, The Politics Of Trade in Safavid Iran: Silk for Silver 1600-1730, Cambridge University Press, 1999
• MEHDEVÎ, A. H., Târih-i Revâbıt-ı Hârici-i İran: Ez İbtidâ-i Devrân-i Safeviyye Tâ Pâyan-ı Ceng-i Dovvom-ı Cihânî (1500-1945), Tahran: Müessese-i İntişârât-ı Emir Kebir, 1377
• MİHRİBAN, M.N.E., Şah Abbas-ı Kebîr: Zendegi ve Neberdhâ-yi Kahraman-ı Bozorg-ı Milli, Tahran: Şirket-i Mütalaât ve Neşr-i Kitâb-ı Parsa, 1387
• NAÎMÂ MUSTAFA EFENDİ, Târih-i Na’îmâ, Haz. Mehmet İpşirli, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2007
• ÖZBARAN, Salih, Portekizli Seyyahlar: İran, Türkiye, Irak, Suriye ve Mısır Yollarında, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2007
• PÂZÛKİ, Rıza, Târih-i İran: Ez Moğol Tâ Afşâriyye, Şirket-i Çaphâne-i Ferheng, 1317
• PINKERTON, John, A General Collection Of The Best And Most Interesting Voyages And Travels, London, 1811, C. 9
• RAMAZANİ, R. K., The Foreign Policy Of Iran: A Developing Nation In World Affairs (1500-1941), Charlottesville, United States Of America: University Press Of Virginia, 1966
• ROSS, E. Denison, Sir Anthony Sherley and His Persian Adventure, London: George Routledge & Sons, Ltd, 1933
• ROTA, Giorgio, ‚Safevi İranı ile Venedik Cumhuriyeti Arasındaki Diplomatik İlişkilere Genel Bir Bakış‛, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 6 (2002): 899-906
• SAVORY, R. M., İran Asr-ı Safevi (Iran Under The Safavids), (İngilizce’den Farsça’ya Çev: Kambiz Azizi), Tahran: Neşr-i Merkez, 1374
• SAVORY, R. M., ‚The Sherley Myth‛, Studies On The History of Safawid Iran, Variorum Reprints, London, (1987): 73-81
• SÜMER, Faruk, ‚Abbas I‛, DİA, İstanbul, 1 (1988): 17-19
• SÜMER, Faruk, ‚Safevi Tarihi İle İlgili İncelemeler: I. ve II. Abbas Devirleri‛, Türk Dünyası Araştırmaları, 69 (1990): 9-32
• SYKES, Percy, M., A History of Persia, London: Macmillan & Co. Ltd, II (1915)
• TÂCBAHŞ, Ahmed, İran Der Zaman-ı Safeviyye, Tebriz, 1340
• TEIXEIRA, Pedro, The Travels Of Pedro Teixeira With His Kings of Harmuz and Extracts From His Kings Of Persia, (İngilizce’ye Çeviren ve Dipnot Ekleyen: William F. Sinclair ve Donald Ferguson), London: Hakluyt Society, 1902