Öz
The archaic words used in daily language take on an important role in uncovering the historical roots of that language. Another feature of these words is their contribution to finding out the social life, customs, belief systems and generally cultural richness of the time they emerged. Archaic words take on an important role in the analysis of the etymology of the words used today and historical process of change. The Word archaic which is French origin means “ancient” and may refer to a period of time preceding a "classical period". Turkish Language has lots of archaic words used in everyday language and in literary works. Divan poetry texts which could only be understood by literates and intellectuals of their times also has significant proportion of archaic words. Zâtî, known as the teacher of poets, uses lots of archaic words in his Diwan which collects his poems. This study examines archaic words found in the Diwan of Zâtî.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Türkçe Sözlük , TDK Yay., Ankara: 1988.
- İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü, Sev Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş., 26 bs., İstanbul 1997.
- EREN, Hasan; Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bs., Bizim Büro Bs.evi, Ankara 1999.
- ZAVOTÇU, Gencay. Dîvân Şairlerinden Gazeller-I (Nesre Çeviri, Açıklama, Terimler, Kişiler ve Sanatlar), Dehhânî-Nesîmi-Şeyhî-Zâtî Kocaeli: Umuttepe Yay. 2012.
- AYVERDİ, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük , İstanbul: Kubbealtı Yay. C.I-II-III, 2008.
- DİLÇİN, Cem. (haz.). Yeni Tarama Sözlüğü , Ankara: TDK Yay., 1983.
- ÇAĞBAYIR, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük , C. 1-5. İstanbul: Ötüken Yay., 2007. TAED 49* 129 TARLAN, Nihat. Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C.I. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1216, 1967.
- _________,. Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C. II. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1970.
- ÇAVUŞOĞLU, Mehmet ve M. Ali Tanyeri. (haz.). Zâtî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C.III. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1987.
- AYVERDİ, İlhan ve Ahmet Topaloğlu. Türkçe Sözlük , İstanbul: Kubbealtı Yay.,2007.
Öz
Bir dilin bünyesinde bulunan ve günlük
konuşma dilinde kullanılan ata yâdigârı arkaik
sözcükler o dilin tarihî köklerinin araştırılıp
ortaya çıkarılmasında önemli bir görev üstlenirler.
Bu sözcüklerin diğer bir özelliği ise
ortaya çıktığı devirlerin toplum hayatı, gelenek
görenek, duyuş-düşünüş, inanç sistemleri
ve genel bir ifadeyle kültürel zenginlikleri
hakkında bilgi edinmemize katkıda bulunmalarıdır.
Sözcüklerin etimolojisinin araştırılması
ve tarihî süreç içerisinde geçirdiği değişikliklerin
irdelenmesinde de arkaik sözcüklerin
önemli ipuçları içerdiği söylenebilir.
Fransızca kökenli olan ve sözlükte “1.
Arkaizmle ilgili, eskimiş (söz veya eser). 2.
Güzel sanatlarda klasik çağ öncesinden kalan”
manalarına gelen arkaik (archaique), Türk
Dilinin eski çağlara ait yazılı metinlerinde
geçen ve günümüzün mevcut sözcükleri için
de kullanılan bir sıfattır. Türk Dili, günlük
konuşma dili ve edebî eserlerde kullanılan
arkaik sözcükler bakımından zengin bir söz
dağarcığına sahiptir. Geçmişte okur-yazar ve
aydın kesimine hitap eden divan şiiri
metinleri de Türkçe arkaik sözcükler
bakımından önemli bir birikime sahiptir. 16.
Yüzyılın ilk yarısında şairlerin hocası ve pîri
olarak tanınan Zâtî, Divanı da halk deyim ve
atasözleri ile arkaik sözcükler bakımından
hatırı sayılır bir birikime sahiptir. Bu
çalışmada Zâtî Dîvânı’nda tespit edebildiğimiz
arkaik sözcükler ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Türkçe Sözlük , TDK Yay., Ankara: 1988.
- İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü, Sev Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş., 26 bs., İstanbul 1997.
- EREN, Hasan; Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bs., Bizim Büro Bs.evi, Ankara 1999.
- ZAVOTÇU, Gencay. Dîvân Şairlerinden Gazeller-I (Nesre Çeviri, Açıklama, Terimler, Kişiler ve Sanatlar), Dehhânî-Nesîmi-Şeyhî-Zâtî Kocaeli: Umuttepe Yay. 2012.
- AYVERDİ, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük , İstanbul: Kubbealtı Yay. C.I-II-III, 2008.
- DİLÇİN, Cem. (haz.). Yeni Tarama Sözlüğü , Ankara: TDK Yay., 1983.
- ÇAĞBAYIR, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük , C. 1-5. İstanbul: Ötüken Yay., 2007. TAED 49* 129 TARLAN, Nihat. Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C.I. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1216, 1967.
- _________,. Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C. II. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1970.
- ÇAVUŞOĞLU, Mehmet ve M. Ali Tanyeri. (haz.). Zâtî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı : C.III. İstanbul: İÜ Ed. Fak. Yay., 1987.
- AYVERDİ, İlhan ve Ahmet Topaloğlu. Türkçe Sözlük , İstanbul: Kubbealtı Yay.,2007.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | tr;en |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 10 Mayıs 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 49 |
- Makale Dosyaları