KIRGIZ TÜRKLERİNDE EVLİLİK VE BUNA BAĞLI İNANIŞLAR / Marriage and Relevant Believes In Kyrgyz Turks

Yıl 2013, Sayı: 49, 131 - 144, 10.05.2013

Mayramgül Dıykanbayeva

Öz

ÖZ
Diğer Türk boylarında olduğu gibi Kırgızlarda
da aile, evlenme ile başlar. Kırgızlar
“aile küçük devlet” düşüncesine bağlı
olarak, soyun devamı ve akrabalık ilişkilerinin
güçlenmesi için çocuklarını evlendirirler.
Türk kültürünün bütünlüğü, Kırgız aile
kurumunda da ön plana çıkar. Evlenme
biçimlerini, Kırgızların hayat şartları, gelenekleri,
örf ve adetleri belirler. Bu makalede
Kırgızlarda başlık parası başta olmak
üzere, evlenme türleri, gelenek ve görenekler,
çeşitli ritüeller ve bunlara bağlı arkaik
unsurlar ile evliliğe dayalı akrabalık adlarına
yer verilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Kırgızlar, aile, evlilik,
başlık parası, gelenek.

ABSTRACT
As in other Turkish tribes, the family
starts with marriage in the Kyrgyz. Related
to the view that family is the small state,
the Kyrgyz make their children marry for
permanence of lineage and strengthening
relative ties. Coherence of Turkish culture
becomes prominent also in Kyrgyz family.
Life conditions, traditions and customs of
the Kyrgyz determine their marriage forms.
In this article, marriage types, particularly
bride price, traditions and customs, various
rituals, related archaic elements and kindred
names based on marriage are included.
Key Words: The Kyrgyz, family, marriage,
bride price, tradition.

Anahtar Kelimeler

Kırgızlar, aile, evlilik, başlık parası, gelenek.

Kaynakça

• ABDULDAEV, E, İSAEV, D. Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü, Frunze: Mektep Yayınları, 1969.
• ABRAMZON, S. M. “Kirgizı i İh Etnogenetiçeskie i İstoriko – Kulturnıe Svyazı. Leningrad: Nauka Yayınları, 1971.
• ABRAMZON, S. M. Kırgızdardın cana Kırgızstandın Etnografyalık Tarıhıy Bulaktarı , Bişkek: Fond – Soros Yayınları, 1999.
• AKMATALİEV, A. Kırgızdın Köönörbös Döölöttörü I. Bişkek: Şam Yayınları, 2000.
• AKMATALİEV, A. Kırgızdın Köönörbös Döölöttörü, II. Bişkek: Şam Yayınları, 2011.
• AKMATALİEV, A. Baba Saltı, Ene Adebi. Bişkek: Şam Yayınları, 1993.
• AKMATALİEV, A. Kırgız Folkloru ve Tarihi Kahramanlar, Ankara: AKM Yayınları, 2001.
• ALIMBEKOV, A. Kırgız Etnopedogogikası , C. I. Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1996.
• BALAMAN, A. R. Evlilik Akrabalık Türleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• BİÇURİN, N. Sobraniye Svedeniy o Narodah, Obitavşih i Sredney Azii v DrevniyeVremena, Leningrad: Moskva AN SSSR Yayınları, 1950.
• BORATAV, P. N. 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınları, 1994. * TAED 49
• CUSUPOV, K. Kırgızdar. Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1991.
• El ADABİYATI Serisi, C. 29, Bişkek: Şam Yayınları, 2003.
• El ADABİYATI Serisi, C. 3, Bişkek: Şam Yayınları, 1997.
• ERGİN, M. Dede Korkut Kitabı, C. I. Ankara: TDK Yayınları, 1964.
• İBRAGİMOV, M. Kırgız Makal – Ilakap, Uçkul Sözdörü. Karabalta: Salam Yayınları, 2005. İNAN, A. Tarihte ve Bugün Şamanizm, Makaleler ve Araştırmalar, Ankara: TDK Yayınları, 1972.
• KASIMBEKOV. T. Sıngan Kılıç, Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1998.
• KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C I. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C. II. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C. III. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• MANAS Kitep. Frunze: Kırgızstan Yayınları, 1984.
• NACİYE. Y. Manas Destanı ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Ankara: TDK Yayınları, 1995.
• ÖGEL, B.Türk Mitolojisi. C. II. Ankara, TTK Yayınalrı, 1995, s. 316.
• ÖRNEK, S.V. Türk Halk Bilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• POLAT, K. Beşikten Mezara Kırgız Türkeri’nde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
• RADLOFF, W. Proben , c. V. Sankt – Peterburg,1885.
• SEMETEY. I. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.
• SEMETEY. II. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.
• SEMETEY. III. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.
• TABIŞALİYEVA, A. Otrajeniye vo Vremeni. Bişkek: Kırgızstan Yayınlar,1998.
• TURKMENSKO – RUSSKİY SLOVAR. Moskva: Sovetskaya Ensklopediya Yayınları, 1968.