BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2014, Sayı: 51, 127 - 169, 23.04.2014

Saadet Karaköse

Öz

Lie means never true say consciously. It has effected human life a lot of respect and being subjected in our literature from the point of courses. Classical Turkısh Literature has expanded to lie of concepts for the people sake of being avoided it. A poet has appropriated his liar because of his poetries which made of imagined. A might dear promised coming but she never come for being liar. Head who lied evil. I mentioned the other party will follow the opponent and hands. Hands with the community members actually gets into all sorts of opinions and behavior. Kırkyalan nicknamed by the people of these persons is a liar and a mübâlağacı. Promising magician and fortune-tellers lie dishonest people. That expresses the poet's dreams, yalancılığını agrees in advance. Cause false witnesses injustice by hiding the truth. Statesmen, holding themselves above all take place at the beginning of the mass eulogies addressed to lie because they are addressed. Following this, dear ones are exposed to persistent lovers lie. Lie said to an opponent, breaking the morale of the addressee weapon. He told her to lie next to the lies told by lovers and families format available. Harmless white lie called a * Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, saadetk@pau.edu.trconsolatory lies the occasion. Arises in relation to contradict and deny the lie to the terms of Law. Changing the course of history the role of historical events, lie, lie in the poet's life, the flow of voicing negative changes. Whatever the shape of a lie and a lie is a false type of ugliness ugliness imaged is also highlighted so. The world and human were liar because of their mortality. Among history lie has caused very important events such killing an innocent human. Being an ethical deffect lie has caused a lot of serious couse for society.

Anahtar Kelimeler

Lie liar poem society ethics.

Kaynakça

  • Ak, C. (1987). Muhibbî divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Akaya, H. (1994). Nevres-i kadîm ve Türkçe divanı. Cambridge: Harvard University.
  • Akdoğan, Y. (?). Ahmedî, İskender-nâme. Kültür Bakanlığı Yayınları. Akkuş, M. (1993). Nef’î divanı. Ankara: Akçağ Yay.
  • Aksoyak, H. (2003). Gelibolulu Mustafa Âli, Tuhfetü’l-Uşşâk. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Akyüz, K., Beken, S., Yüksel, S. ve Cunbur, M. (1990). Fuzûlî, divan. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Alpay Tekin, G. (1994). Ali Şir Nevâyî Ferhâd u Şîrin, inceleme-metin. Ankara: TDK Yayınları. Arat, R. R. (1991). Kutadgu Bilig I metin. Ankara: TDK.
  • Arat, R. R. (1992). Edib Ahmed B. Mahmud Yükneki, Atabetü’l-Hakâyık. Ankara: TDK.
  • Arslan, M. (1994). Pendnâme-i Zarîfî. Sivas.
  • Arslan, M. (2002). Şeref Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi.
  • Arslan, M. (2003). Leyla Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi.
  • Arslan, M. (2007). Mihrî Hatun Divanı. Ankara.
  • Arslan, M. ve Aksoyak, İ. H. (1994). Haşmet Külliyâtı. Sivas.
  • Atsız, H. N. (1992). Âşık Paşaoğlu tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Ayan, H. (1981). Fuzûlî, Leylâ vü Mecnûn. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Bilgin, A. (2000). Ümmi Sinan Divanı. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Canpolat, M. (1982). Ömer Bin Mezid, Mecmuatü’n-Nezair. Ankara: TDK Yayınları.
  • Çavuşoğlu, M. (1983). Yahya bey ve divanından örnekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Çavuşoğlu, M. (1986). Divan Şiiri. Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı, (415-417), 1-77.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, A. (1987). Zâtî Divanı III. İstanbul.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, A. (1990). Üsküplü İshak Çelebi Divanı. İstanbul.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, M. A. (1981). Hayretî, Dîvan. İstanbul: Tenkidli Basım.
  • Çelebioğlu, A. (1998). Akşemseddinzâde Hamdullah Çelebi ve Pend-nâmesi. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, 201-224, İstanbul: MEB Yayınları.
  • Doğan, M. N. (2002). Fuzulî’nin poetikası. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Enginün, İ. (1992). Cumhuriyet dönemi Türk şiiri. Türk dili, çağdaş Türk şiiri, (481-482), 565784, Ankara: TDK Yayınları.
  • Gibb, E. J. W. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi I-II. (çev. Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yayınları. Gölpınarlı, A. (1940). Fuzuli Sıhhat ü Maraz. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
  • Gölpınarlı, A. (1972). Nedîm, Divan. İstanbul: İnkılâp; Aka Yayınları.
  • Hakkulov, İ. (1998). Ahmet Yesevî Hikmetleri. Ankara: MEB Yayınları.
  • İsen, M. (1990). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • İsen, M. (1990). Usulî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • İz, F. (1995). Eski Türk edebiyatında nazım I. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kalkışım, M. (1994). Şeyh Gâlib Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kaplan, M. (2008). Hayriyye-i Nâbî. Ankara: AKM Yayınları.
  • Karahan, A. (1966). Figânî ve Divânçesi, İstanbul.
  • Karaköse, S. (1994). Nev’i-zade Atayi Divanı. Malatya.
  • Karaköse, S. (2001). Said Giray Divanı. Denizli.
  • Kavruk, H. (1998). Eski Türk edebiyatında mensur hikâyeler. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Kavruk, H. (2001). Şeyhülislam Yahya Divanı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Keskioğlu, O. (1995). Siyer-i Nebî. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Koçu, R. E. (1981). Osmanlı Padişahları. İstanbul: Ana Yayınları.
  • Kortantamer, T. (1997). Nev‘î-zâde Atâyî ve Hamse’si, İzmir: Ege Üni. Ed. Fak. Yayınları.
  • Kufacı, O. (2005). Adnî Divanı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kurnaz, C. ve Tatcı, M. (2001). Ümmî Divan Şairleri ve Enverî Divanı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Küçük, S. (1994). Bâkî Divanı. Ankara: TDK Yayınları.
  • Mengi, M. (1995). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yayınları.
  • Okay, H. (?). Nezihî, Âşık Dertli Divanı. İstanbul: İstanbul Maarif Küt. Onay, A. T. (2000). Eski Türk edebiyatında mazmunlar ve izahı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Ömer Bin Mezid, Mecmuatü‟n-Nezair, Haz. Mustafa Canpolat, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1982.
  • Pala, İ. (1995). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Pala, İ. (1996). Şairlerin dilinden. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Pehlivan, B. (1984). Âşık Veysel. İstanbul: Deniz Kitaplar Yayınları.
  • Pendnâme-i Zarîfî, Haz. Mehmet Arslan, Sivas, 1994.
  • Said Giray Divanı, Haz. Saadet KARAKÖSE, Denizli, 2001.
  • Şentürk, A. A. (2011). Osmanlı şiiri antolojisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Şentürk, A. A. ve Kartal, A. (2007). Eski Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Tarlan, A. N. (1992). Ahmed Paşa Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Tarlan, A. N. (1997). Necati Beg Divanı. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Tatcı, M. (1990). Yunus Emre Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Tulum, M. ve Tanyeri, A. (1977). Nev’î Divanı. İstanbul.
  • Türk Klasikleri. (1992). C. 11. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları.
  • Yaltkaya, Ş. (çev.) (1989). Muallakat. İstanbul: MEB.
  • Yatman, M. (1989). Osmanzade Taib Divanından Seçmeler. Ankara.
  • Yavuz, H. (1967). Kur’an-ı Kerîm ve izahlı meâl-i âlîsi. İstanbul.
  • Yazar, İ. (2006). Tokatlı Kânî Divanı. Yayımlanmamış doktora tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yelten, M. (?). Nevizade Atayi, Sohbetü’l-ebkâr. Kültür Bakanlığı Yayınları. www.siraze.net (Erişim Tarihi: 13.7.2011). www.toplumvetarih.blogcu.com (Erişim Tarihi: 13.7.2011). www.forumturka.net (Erişim Tarihi: 20.7. 2011). www.genckolik.org (Erişim Tarihi: 05.8.2011). www.meshursozler.com (Erişim Tarihi: 05.8.2011). www.inleyennagmeler.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.itusozluk.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.turkudostlari.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.kulturturizm.gov.tr (Erişim Tarihi: 11.10.2012).

YALANCI ŞAİRİN GÖZÜYLE YALANA BAKIŞ: KLASİK EDEBİYATIMIZDA YALAN

Yıl 2014, Sayı: 51, 127 - 169, 23.04.2014

Saadet Karaköse

Öz

Bilinçli olarak doğruyu söylememek anlamına gelen yalan, birçok yönden hayatımızı etkilediği gibi, birçok yönüyle de edebiyatımızda işlenmiştir. Klâsik edebiyatımızda yalanın mahiyeti, çok geniş bir alana yayılmaktadır. Didaktik eserlerde ahlâk kusuru olarak işlenen yalan, şiir estetiğine büründüğünde büyüleyici bir silahtır. Söz verip de gelmeyen sevgililerin yalanı, âşığın feryadına sebep olur. Dünyanın ve insanın faniliği, kültürel olarak yalan kabul edilir. Kişiyi hayata bağlayan umutların boşa çıkması, feleğin yalanı kabul edilir. Yalan söyleyenlerin başı şeytandır. Onu karşı taraf sayılan rakip ve gayriler(diğerleri, öteki) takip eder. Ötekiler aslında her çeşit görüşe ve davranışa sahip toplum bireylerini içine alır. Bunlardan yalancı ve mübalağacı kimseler için halk “kırkyalan” lakabını kullanır. Büyücü ve falcılar yalan yere ümit veren sahtekâr kimselerdir. Hayallerini ifade eden şair de, yalancılığını peşin olarak kabul etmiş sayılır. Yalancı şahitler gerçeği gizleyerek haksızlığa yol açarlar. Devlet adamları, kendilerini her şeyin üstünde tutan kasidelere muhatap oldukları için, yalana muhatap kitlenin başında yer alırlar. Bunu takiben sevgililer ısrarlı âşıkların yalanına maruz kalırlar. Rakibe söylenen yalan, muhatabın moralini bozma silahıdır. Âşıklar ve ailelere söylenen yalanların yanında kişinin kendisine söylediği yalan da vardır. Beyaz yalan adı verilen zararsız yalanlar da, birer avutma vesilesidir. Hukuk terimlerinden tekzip ve inkâr yalanla ilgili olarak karşımıza çıkar. Yalanın şekli ne olursa olsun yalancı tipi, çirkinlikle imaje edilerek yalanın çirkinliği vurgulanmış olur. Tarihî olaylarda yalanın rolü tarihin akışını değiştirirken, yalanı dile getiren şairin de hayat akışını olumsuz yönde etkiler.

Anahtar Kelimeler

Yalan yalancı şair toplum ahlak.

Kaynakça

  • Ak, C. (1987). Muhibbî divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Akaya, H. (1994). Nevres-i kadîm ve Türkçe divanı. Cambridge: Harvard University.
  • Akdoğan, Y. (?). Ahmedî, İskender-nâme. Kültür Bakanlığı Yayınları. Akkuş, M. (1993). Nef’î divanı. Ankara: Akçağ Yay.
  • Aksoyak, H. (2003). Gelibolulu Mustafa Âli, Tuhfetü’l-Uşşâk. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Akyüz, K., Beken, S., Yüksel, S. ve Cunbur, M. (1990). Fuzûlî, divan. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Alpay Tekin, G. (1994). Ali Şir Nevâyî Ferhâd u Şîrin, inceleme-metin. Ankara: TDK Yayınları. Arat, R. R. (1991). Kutadgu Bilig I metin. Ankara: TDK.
  • Arat, R. R. (1992). Edib Ahmed B. Mahmud Yükneki, Atabetü’l-Hakâyık. Ankara: TDK.
  • Arslan, M. (1994). Pendnâme-i Zarîfî. Sivas.
  • Arslan, M. (2002). Şeref Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi.
  • Arslan, M. (2003). Leyla Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi.
  • Arslan, M. (2007). Mihrî Hatun Divanı. Ankara.
  • Arslan, M. ve Aksoyak, İ. H. (1994). Haşmet Külliyâtı. Sivas.
  • Atsız, H. N. (1992). Âşık Paşaoğlu tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Ayan, H. (1981). Fuzûlî, Leylâ vü Mecnûn. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Bilgin, A. (2000). Ümmi Sinan Divanı. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Canpolat, M. (1982). Ömer Bin Mezid, Mecmuatü’n-Nezair. Ankara: TDK Yayınları.
  • Çavuşoğlu, M. (1983). Yahya bey ve divanından örnekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Çavuşoğlu, M. (1986). Divan Şiiri. Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı, (415-417), 1-77.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, A. (1987). Zâtî Divanı III. İstanbul.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, A. (1990). Üsküplü İshak Çelebi Divanı. İstanbul.
  • Çavuşoğlu, M. ve Tanyeri, M. A. (1981). Hayretî, Dîvan. İstanbul: Tenkidli Basım.
  • Çelebioğlu, A. (1998). Akşemseddinzâde Hamdullah Çelebi ve Pend-nâmesi. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, 201-224, İstanbul: MEB Yayınları.
  • Doğan, M. N. (2002). Fuzulî’nin poetikası. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Enginün, İ. (1992). Cumhuriyet dönemi Türk şiiri. Türk dili, çağdaş Türk şiiri, (481-482), 565784, Ankara: TDK Yayınları.
  • Gibb, E. J. W. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi I-II. (çev. Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yayınları. Gölpınarlı, A. (1940). Fuzuli Sıhhat ü Maraz. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
  • Gölpınarlı, A. (1972). Nedîm, Divan. İstanbul: İnkılâp; Aka Yayınları.
  • Hakkulov, İ. (1998). Ahmet Yesevî Hikmetleri. Ankara: MEB Yayınları.
  • İsen, M. (1990). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • İsen, M. (1990). Usulî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • İz, F. (1995). Eski Türk edebiyatında nazım I. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kalkışım, M. (1994). Şeyh Gâlib Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Kaplan, M. (2008). Hayriyye-i Nâbî. Ankara: AKM Yayınları.
  • Karahan, A. (1966). Figânî ve Divânçesi, İstanbul.
  • Karaköse, S. (1994). Nev’i-zade Atayi Divanı. Malatya.
  • Karaköse, S. (2001). Said Giray Divanı. Denizli.
  • Kavruk, H. (1998). Eski Türk edebiyatında mensur hikâyeler. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Kavruk, H. (2001). Şeyhülislam Yahya Divanı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Keskioğlu, O. (1995). Siyer-i Nebî. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Koçu, R. E. (1981). Osmanlı Padişahları. İstanbul: Ana Yayınları.
  • Kortantamer, T. (1997). Nev‘î-zâde Atâyî ve Hamse’si, İzmir: Ege Üni. Ed. Fak. Yayınları.
  • Kufacı, O. (2005). Adnî Divanı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kurnaz, C. ve Tatcı, M. (2001). Ümmî Divan Şairleri ve Enverî Divanı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Küçük, S. (1994). Bâkî Divanı. Ankara: TDK Yayınları.
  • Mengi, M. (1995). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yayınları.
  • Okay, H. (?). Nezihî, Âşık Dertli Divanı. İstanbul: İstanbul Maarif Küt. Onay, A. T. (2000). Eski Türk edebiyatında mazmunlar ve izahı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Ömer Bin Mezid, Mecmuatü‟n-Nezair, Haz. Mustafa Canpolat, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1982.
  • Pala, İ. (1995). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Pala, İ. (1996). Şairlerin dilinden. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Pehlivan, B. (1984). Âşık Veysel. İstanbul: Deniz Kitaplar Yayınları.
  • Pendnâme-i Zarîfî, Haz. Mehmet Arslan, Sivas, 1994.
  • Said Giray Divanı, Haz. Saadet KARAKÖSE, Denizli, 2001.
  • Şentürk, A. A. (2011). Osmanlı şiiri antolojisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Şentürk, A. A. ve Kartal, A. (2007). Eski Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Tarlan, A. N. (1992). Ahmed Paşa Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Tarlan, A. N. (1997). Necati Beg Divanı. İstanbul: MEB Yayınları.
  • Tatcı, M. (1990). Yunus Emre Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Tulum, M. ve Tanyeri, A. (1977). Nev’î Divanı. İstanbul.
  • Türk Klasikleri. (1992). C. 11. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları.
  • Yaltkaya, Ş. (çev.) (1989). Muallakat. İstanbul: MEB.
  • Yatman, M. (1989). Osmanzade Taib Divanından Seçmeler. Ankara.
  • Yavuz, H. (1967). Kur’an-ı Kerîm ve izahlı meâl-i âlîsi. İstanbul.
  • Yazar, İ. (2006). Tokatlı Kânî Divanı. Yayımlanmamış doktora tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yelten, M. (?). Nevizade Atayi, Sohbetü’l-ebkâr. Kültür Bakanlığı Yayınları. www.siraze.net (Erişim Tarihi: 13.7.2011). www.toplumvetarih.blogcu.com (Erişim Tarihi: 13.7.2011). www.forumturka.net (Erişim Tarihi: 20.7. 2011). www.genckolik.org (Erişim Tarihi: 05.8.2011). www.meshursozler.com (Erişim Tarihi: 05.8.2011). www.inleyennagmeler.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.itusozluk.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.turkudostlari.com (Erişim Tarihi: 20.10.2011). www.kulturturizm.gov.tr (Erişim Tarihi: 11.10.2012).
Toplam 63 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Saadet Karaköse

Yayımlanma Tarihi 23 Nisan 2014
Yayımlandığı Sayı Yıl 2014 Sayı: 51

Kaynak Göster

APA Karaköse, S. (2014). YALANCI ŞAİRİN GÖZÜYLE YALANA BAKIŞ: KLASİK EDEBİYATIMIZDA YALAN. Journal of Turkish Research Institute(51), 127-169.
 Kapak Resmi İndir