TÜRK MASALLARINDA VAROLUŞÇULUK TASARIMI ÜZERİNE

Yıl 2015, Sayı: 53, 0 - , 15.01.2015

Mehmet Önal , Ali Gündoğan , Sibel Turhan Tuna

https://doi.org/10.14222/Turkiyat1240

Öz

Masallar, içinde rasyonel unsurlar barındıran irrasyonel anlatılardır. Masallar, yaşamdan kopuk olmayan bilakis yaşamla iç içe metinlerdir, çünkü masallar, insanı insana anlatmaktadır. İnsanın varoluşunun sorgulandığı Varoluşçuluk akımında ise, varoluş bireyseldir; bir başka ifadeyle özneldir ve insan tüm yönleriyle ele alınır. Varoluşçuluk, fikirlerine somutluk kazandırabilmek için edebȋ türlerden yararlanmıştır. Çeşitli edebȋ eserlerde bu soyut düşünceler, tipler vasıtasıyla hayat bulmuş, kurgulanmış, gündelik yaşamın içine girmiştir. Bu manada Varoluşçuluk, “insan” temelli bir felsefi akım olması sebebiyle, gündelik yaşama öykünen, sembolik mesajlarla yüklü masal dünyası ve onun kurgusal serüveniyle de uyumludur. Ancak masallar yapısı gereği, didaktik yönü ağır basan, sonu belli olan kurgusal metinlerdir. Nihayetinde, bu yönlendirilmiş kurgusal metinler ayrıntıdan yoksun, zamanla tipleşmiş insanın uzak temsili ya da tasvirȋ figür kahramanlarıyla, alımlanmaya, sembolik dilinin çözümlenmesine açık metinlerdir. Çalışmada, sembolik dil ve “Alımlama Estetiği” bakış açısıyla, felsefe – Varoluşçuluk, felsefe – edebiyat; edebiyat – felsefe, masal – Varoluşçuluk kavramlarından hareketle Türk masallarında Varoluşçuluk tasarımı üzerinde durulmuştur. Buradan hareketle, disiplinler arası bir yaklaşımla “sembolik dil ve arka plan” şeklinde ele alınan masallarda, her biri kişi olma yolunda “varoluş” mücadelesi veren masal tipleri yahut masal kişileri ile karşılaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü (8. Basım). İstanbul: İnkılap Yay.
• Akış, Y. (2007). Albert Camus ve Jean Paul Sartre'da “saçma”nın karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akış, Y. (2009). Bir bunalım çağı felsefesi olarak varoluşçuluk. Özne Dergisi, 10. Kitap, Bahar, Adana: Giriş Ofset.
• Alptekin, A. B. (2002). Taşeli masalları. Ankara: Akçağ Yay.
• Arslan, M. (2008). Denizli yöresinden derlenmiş masallar, inceleme - metinler. Denizli: Zirve Yay.
• Biemel, W. (1984). Sartre. (çev. Asım Bezirci). Alan Yay.
• Bilkan, A. F. (2001). Masal estetiği. İstanbul: Timaş Yay.
• Birgül, M. (2012). Şeyh Galip’te metafizik buhran: varlık-yokluk ya da Adem’den Âdem’e varoluş. Turkish Studies, 7(4), 1107-1116.
• Boratav, P. N. (1995). Yüz soruda Türk halk edebiyatı (7. Basım). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boratav, P. N. (2000). Tekerleme, Türk halk masalının tipolojik ve stilistik incelemesine katkı. (çev. İsmail Yerguz), (haz. M. Sabri Koz). İstanbul: Kültür Bak. Yay.
• Boratav, P. N. (2001). Masallar-1 uçar leyli. (haz. Muhsine Helimoğlu Yavuz). İstanbul: Tarih Vakfı Yay.
• Colette, J. (2006). Varoluşçuluk. Ankara: Dost yay.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yay.
• Çüçen, A. K. (2003). Heidegger’de varlık ve zaman (3. Basım). Bursa: Asa Yay.
• Çüçen, A. K. (2008). Felsefeye giriş (5. Basım). Bursa: Asa Yay.
• Eco, U. (2009). Anlatı ormanlarında altı gezinti (4. Basım). İstanbul: Can Yay.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yay.
• Foulquie, P. (1998). Varoluşçunun varoluşu. (3. Basım). (çev. Yakup Şahan). İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Frankl, V. E. (2000). İnsanın anlam arayışı. (7. Basım). (çev. Selçuk Budak). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Günay, U. (1992). Türk dünyası el kitabı “masal”. (2.Basım), 3. Cilt, Edebiyat. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay.
• Gündoğan, A. O. (1999). Edebiyat ile felsefe ilişkisi üzerine. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C XL, Prof. Dr. Necati Öner Armağanı, Ankara Üniv. Basım Evi.
• Gündoğan, A. O. (2004). Bırakılmışlık (bulantı, ciddiyet ruhu, blondel maddeleri). Felsefe Ansiklopedisi (ed. Ahmet Cevizci), C 2, İstanbul: Etik Yay.
• Gürsoy, K. (1991). Sartre ataizminin doğurduğu problemler. Ankara: Akçağ Yay.
• Gürsoy, K. (2006). Bir felsefe geleneğimiz var mı? İstanbul: Etkileşim Yay.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve zaman. (çev. Kaan H. Ökten). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Heidegger, M. (2011). Sanat eserinin kökeni. (çev. Fatih Tepebaşılı). Ankara: De Ki Yay.
• Kaplan, M. (1987). Şeyh Galib’in insanlık anlayışı. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II. İstanbul: Dergâh Yay.
• Kaplan, M. (1995). Yunus Emre’ye göre, zaman, hayat ve varoluşun manası. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I. İstanbul: Dergâh Yay.
• Kılıç, S. (2007). Edebiyat felsefesi. Felsefe Ansiklopedisi (ed. Ahmet Cevizci). C 5, Ankara: Ebabil Yay.
• Kuzu, T. (2002). Masalın değişmez yasaları - işlevsel birimler. Anadolu Üniv. Edebiyat Fak. Dergisi. 3, C 1.
• Laberthonniére. (1977). Descartes üzerine tetkikler (2. Basım). (çev. Mehmet Karasan). Ankara: Kültür Bak. Yay.
• Lukács, G. (2012). Avrupa edebiyatı ve varoluşçuluk. Ankara: Epos Yay.
• Macit, M. ve Soldan, U. (2005). Edebiyat bilgi ve teorileri el kitabı. Ankara: Grafiker Yay.
• Magee, B. (1979). Yeni düşün adamları (felsefe ve edebiyat - Iris Murdoch ile söyleşi). (çev. Uygur Kocabaşoğlu). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Moran, B. (1991). Edebiyat kuramları ve eleştiri. (Genişletilmiş 8. Basım). İstanbul: Cem Yay.
• Mounier, E. (2007). Varoluş felsefesine giriş. (2. Basım). (çev. Serdar Rifat Kırkoğlu). İstanbul: Say Yay.
• Önal, M. N. (2011). Muğla masalları (araştırmalar - incelemeler). Muğla Üni. Yay.
• Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt masalları. Ankara: Akçağ Yay.
• Sartre, J. P. (1981). Varoluşçuluk, existantialism, existantialisme. (çev. Asım Bezirci). İstanbul: Yazko Yay.
• Sartre, J. P. (2010). Varlık ve hiçlik, fenomenolojik ontoloji denemesi (3. Basım). (çev. Turhan Ilgaz, Gaye Çankaya Eksen). İstanbul: İthaki Yay.
• Seyidoğlu, B. (1988). Bayburt halk masalları ve halk düşüncesi. Masal Araştırmaları Folktale Studies I. (haz. Nuri Taner). İstanbul 71-78.
• Şimşek, E. (2001). Yukarıçukurova masallarında motif ve tip araştırması. C 1 - 2, Kültür Bak. Yay.
• Taner, N. (1988). Masal araştırmaları / folktale studies I. İstanbul: Art –San Yay.
• Taşdelen, V. (2004). Kierkegaard’da benlik ve varoluş. Ankara: Hece Yay.
• Taşdelen, V. (2007). Felsefe ve masal: Van masalları örneği. Beyaz Gemi, Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu Bildiri Metinleri (ed. Oktay Belli), 1-3.
• Taşdelen, V. (2010). Edebiyatın varoluşsal boyutu. Bizim Külliye Dergisi, Felsefe - Edebiyat Özel Sayısı, S 46.
• Taşdelen, V. (2011). Edebiyattaki felsefe ve felsefedeki edebiyat. Bizim Külliye Dergisi, Felsefe - Edebiyat Özel Sayısı, S 47.
• Taşdelen, V. (2013). Felsefeden edebiyata. Ankara: Hece Yay.
• Thompson, S. (1955 - 1958). Motif index of folk - literatüre (6. Cilt), Indiana Üniversity, USA.
• Timuçin, A. (1998). Edebiyatta felsefe felsefede edebiyat. Varlık Dergisi, 1094.
• Topçu, N. (2006). Varoluş felsefesi hareket felsefesi. (2. Basım). İstanbul: Dergâh Yay.
• Uysal, Z. (2006). Olağanüstü masaldan çağdaş anlatıya: muhayyelât-ı Aziz efendi.İstanbul: Boğaziçi Üniv. Yay.
• Wahl, J. (1999). Varoluşçuluğun tarihçesi. (çev. Bertan Onaran). İstanbul: Payel Yay.
• Walter, K. (2002). Dostoyevski’den Sartre’a varoluşçuluk (3. Basım). (çev. Akşit Göktürk) İstanbul: YKY.
• Wellek, R ve Warren A. (1983). Edebiyat biliminin temelleri. (çev. Ahmet Edip Uysal). Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yay.