Öz
Following the full conquest of Turkestan by Russians, in the region a new ruling system and a new era have been started. In this new era, the people of Turkestan have been exploited and tried to be assimilated. In order not to fall behind in the race of exploitation Russia has chosen Turkestan Region and tried to do as much as she can to keep people of the region under pressure and control. They have considered the region as a source of raw materials and they have not let people plant anything except cotton. Russians have gained the lands of local people with various methods and have given the control of those lands to new immigrants coming from Russian motherland. Local people could not stand to those pressures and suppression coming from Russians and they started to resist and to react in order to obtain their independence back. Then in the region numerous rebellions have broken out one after another. The Andijan Uprising of 1898 which leaded by Dukchi Ishan has been one of the milestones for the way to the independence of Turkestan. The rebellion has been erupted in Ferghana and quickly been spread to the other cities such as Osh and Namangan. Russia has managed to control the uprising easily and sent many local people to exile. Prominent rebellious leaders have been executed and a serious of precautions have been taken in order to keep people under control
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abazov, R. (2002). Çarlık Yönetimi Altında Kırgızlar. Türkler, C 18, çev. Özgür Çınarlı-Ahmet Karan, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları,607-614.
- Allworth, E. (1944). Central Asia 130 Years of Russian Dominanace, A Historical Overview, Duke Üniversity Press, London.
- Alpargu, M. (2002). “Türkistan Hanlıkları”, Türkler, C.8, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 557- 605.
- Arat, R. R (1977). “Kırgızistan”, İslam Ansiklopedisi, C:6 İstanbul: Millî Eğitim Yayınları, ss.735-741.
- Babadžanov, B. M. (1998). “Dükči Īşan Der Aufstand Von Andižan”, Muslim Culture in Russia and Central Asia From the 18th to the Early 20th Centuries, Klaus Schwarz Verlag, Berlin.
- Bacon, E. E., Esir Orta Asya, Tercüman 1001 Eser, İstanbul.
- Bala, M. (1988). “Endican”, İslam Ansiklopedisi C.4, İstanbul: Milli Eğitim Yayınları, ss. 268- 270
- Bigi, Muhammed Z. (2005). Mâverâünnehir’e Seyahat, Çev. Ahmet Kanlıdere, İstanbul: Kitabevi Yayınları
- Bosworth, C. E. (1987). “Andejan”, Encyclopedia Iranica, Vol: II, London.
- Caroe, Sir Olaf, Sovyet İmparatorluğu Sömürülen Topraklar, C.1, Çev. Zerhan Yüksel, İstanbul: Tercüman Yayınları
- Derin, S. (2006). “Tasavvufun Orta Asya’da Yakın Geçmişteki Rolü: Kırgızistan Örneği”, İlmi Akademik Araştırma Dergisi, Sa: 16, s.7-39.
- Djunushaliev, D. (2002). “Kırgızistan’da 1916 İsyanı”, Türkler, C.18, Çev. Alesker Aleskerov, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.627-630.
- Erdem, M. (2000). Kırgız Türkleri Sosyal Antropolji Araştırmaları, Ankara: Avrasya Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları
- Erşahin, S. (1999). Kırgızlar ve İslamiyet: Göçebe Bir Türk Boyunun İslamlaşma Tarihi Üzerine Bir Deneme, Ankara: Sek Yayınları
- Endican (1988), İslam Ansiklopedisi C.4, İstanbul: Milli Eğitim Yayınları, ss. 268-270.
- Gömeç, S. (2011). Kırgız Türkleri Tarihi, Ankara: Berikan Yayınları
- Hayit, B. (1995). Türkistan Devletlerinin Milli Mücadele Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s.190-191.
- Hayit, B. (1966). Esir Türkler: Türkistan’da Sovyet-Rus Sömürgeciliği ve Emperyalizmi, Asya’da Müslüman Halk Üzerinde Uygulanan Sovyet Sömürgeciline Bir Örnek, Ankara: Kişisel Kitaplar
- Hayit, B. (2001). “Türkistan Çarizmden Bolşevizm Hâkimiyetine Geçiş Devrinde”, Türkistan’da Yenilik Hareketleri ve İhtillaler 1900-1924, Ed: Timur Kocaoğlu, Haarlem, ss.179-190.
- İnan, A. (1963). “Dükçü İşan İsyanı”, Türk Kültürü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, sa: II, ss.10-12.
- Kara, F. (2007). “Rusya’nın Kırgızistan’daki Koloni Siyaseti: 1852-1917”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:17, Sa:2, ss.329-340.
- Kayaoğlu, Ş. (2005). “Rus Göç Siyasetinin Yeni Uygulamaları Karşısında Türkistanlıların Görevi”, Türkistan’ın Bağımsızlığına Hizmet Eden Yeni Türkistan’dan Seçilmiş Makaleler (1927-1931), Ayaz Tahir Türkistan idil-Ural Vakfı, İstanbul.
- Khalid, A. (1999). The Politics of Müslim Cultural Reform Jadididsm in Central Asia, Berkeley: University of California Press
- Konukçu, E. (1995). “Endican”, İslam Ansiklopedisi C.11, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, ss.190-192. Kuelgen, A. Von (2004). “Andijan Uprising”, Encyclopaedia Iranica, (http://www.iranicaonline.org/articles/andijan-uprising).
- Kurat, Akdes N. (1987). Rusya Tarihi; Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
- MacGahan, İ.A. (1995). Hive Seyahatnamesi ve Tarihi Musavver, İzmir: Akademi Kitabevi
- Manz, Beatrice F. (1998). “Central Asian Uprisings in the Nineteenth Century: Ferghana under the Russians”, Russian Review, Vol:46, No:3, ss.267-281.
- Ömürbekov, T., “Sömürge Döneminde Kırgızlar”, Türkler, C:18, Çev. Liliye Sabırova, ss. 616- 626.
- Pierce, R. A. (1960). Central Asia 1867-17914: A Study in Colanial Rule, California.
- Saray, M. (1996). Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Saray, M. (2002). “Kırgızistan”, İslam Ansiklopedisi C.25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss.441-445.
- Saray, M. (2002). “Rusya’nın Türkistan’da Yayılması”, Genel Türk Tarihi, C.9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.686-714.
- Saray, M. (2004). Modern Kırgızistan’ın Doğuşu, Ankara.
- Sertçelik, S. (2002). “Rus İmparatorluğu’nun Avrupa Yakasında Yaşayan Türklerin Demografik Dağılımı ve Çarlık Rusya’sının Türklere Yönelik Politikaları”, Genel Türk Tarihi, C.9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.614-639.
- Şimşir, S. (2009). Dünden Yarına Türkistan’da Türkler, İstanbul: Kültür Sanat Yayıncılık
- Wheeler, G. (1964). The Modern History of Soviet Central Asia, London.
- Togan, Zeki V. (1981). Bugünkü Türkili ve Yakın Tarihi: Batı ve Kuzey Türkistan, C.1, İstanbul.
- Ziyayev, H. (2007). Türkistan’da Rus Hâkimiyetine Karşı Mücadele: XVIII-XX. Asır Başları, Çev. Ayhan Çelikbay, Ankara.
Öz
Türkistan’ın Ruslar tarafından işgalinin tamamlanmasının ardından bölgede yeni bir yönetim sistemi ve yeni bir devir başlamıştır. Bu yeni dönemde Türkistan halkı sömürülmüş ve asimile edilmeye çalışılmıştır. Sömürgecilik yarışında geri kalmamak için yayılma alanı olarak Türkistan bölgesini seçen Rusya, halkı baskı altında tutmak için elinden geleni yapmıştır. Bölgeyi hammadde kaynağı olarak görmüş ve pamuk dışında diğer ürünlerin ekilmesine izin vermemiştir. Ruslar Türkistan halkının elindeki toprakları türlü yollarla ele geçirerek Rusya’dan gelen yeni göçmenlere dağıtmışlardı. Halk Rusların yaptığı baskı ve zulümlere dayanamayarak bağımsızlıklarını elde edebilmek için harekete geçmiştir. Türkistan’da ardı ardına birçok isyan patlak vermeye başlamıştır. 1898’de Dükçü İşan’ın önderliğinde çıkan Andican ayaklanması da Türkistan bağımsızlığı yolunda önemli bir dönüm noktası olmuştur. Ayaklanma Fergana’da çıkmış, Oş ve Namangan gibi şehirlere hızla yayılmıştır. Rusya kısa sürede ayaklanmayı bastırmış ve çok sayıda insanı sürgüne göndermiştir. Önemli ayaklanma liderleri idama mahkûm edilmiş ve halkı baskı altında tutabilmek için bir dizi tedbir alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abazov, R. (2002). Çarlık Yönetimi Altında Kırgızlar. Türkler, C 18, çev. Özgür Çınarlı-Ahmet Karan, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları,607-614.
- Allworth, E. (1944). Central Asia 130 Years of Russian Dominanace, A Historical Overview, Duke Üniversity Press, London.
- Alpargu, M. (2002). “Türkistan Hanlıkları”, Türkler, C.8, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 557- 605.
- Arat, R. R (1977). “Kırgızistan”, İslam Ansiklopedisi, C:6 İstanbul: Millî Eğitim Yayınları, ss.735-741.
- Babadžanov, B. M. (1998). “Dükči Īşan Der Aufstand Von Andižan”, Muslim Culture in Russia and Central Asia From the 18th to the Early 20th Centuries, Klaus Schwarz Verlag, Berlin.
- Bacon, E. E., Esir Orta Asya, Tercüman 1001 Eser, İstanbul.
- Bala, M. (1988). “Endican”, İslam Ansiklopedisi C.4, İstanbul: Milli Eğitim Yayınları, ss. 268- 270
- Bigi, Muhammed Z. (2005). Mâverâünnehir’e Seyahat, Çev. Ahmet Kanlıdere, İstanbul: Kitabevi Yayınları
- Bosworth, C. E. (1987). “Andejan”, Encyclopedia Iranica, Vol: II, London.
- Caroe, Sir Olaf, Sovyet İmparatorluğu Sömürülen Topraklar, C.1, Çev. Zerhan Yüksel, İstanbul: Tercüman Yayınları
- Derin, S. (2006). “Tasavvufun Orta Asya’da Yakın Geçmişteki Rolü: Kırgızistan Örneği”, İlmi Akademik Araştırma Dergisi, Sa: 16, s.7-39.
- Djunushaliev, D. (2002). “Kırgızistan’da 1916 İsyanı”, Türkler, C.18, Çev. Alesker Aleskerov, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.627-630.
- Erdem, M. (2000). Kırgız Türkleri Sosyal Antropolji Araştırmaları, Ankara: Avrasya Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları
- Erşahin, S. (1999). Kırgızlar ve İslamiyet: Göçebe Bir Türk Boyunun İslamlaşma Tarihi Üzerine Bir Deneme, Ankara: Sek Yayınları
- Endican (1988), İslam Ansiklopedisi C.4, İstanbul: Milli Eğitim Yayınları, ss. 268-270.
- Gömeç, S. (2011). Kırgız Türkleri Tarihi, Ankara: Berikan Yayınları
- Hayit, B. (1995). Türkistan Devletlerinin Milli Mücadele Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s.190-191.
- Hayit, B. (1966). Esir Türkler: Türkistan’da Sovyet-Rus Sömürgeciliği ve Emperyalizmi, Asya’da Müslüman Halk Üzerinde Uygulanan Sovyet Sömürgeciline Bir Örnek, Ankara: Kişisel Kitaplar
- Hayit, B. (2001). “Türkistan Çarizmden Bolşevizm Hâkimiyetine Geçiş Devrinde”, Türkistan’da Yenilik Hareketleri ve İhtillaler 1900-1924, Ed: Timur Kocaoğlu, Haarlem, ss.179-190.
- İnan, A. (1963). “Dükçü İşan İsyanı”, Türk Kültürü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, sa: II, ss.10-12.
- Kara, F. (2007). “Rusya’nın Kırgızistan’daki Koloni Siyaseti: 1852-1917”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:17, Sa:2, ss.329-340.
- Kayaoğlu, Ş. (2005). “Rus Göç Siyasetinin Yeni Uygulamaları Karşısında Türkistanlıların Görevi”, Türkistan’ın Bağımsızlığına Hizmet Eden Yeni Türkistan’dan Seçilmiş Makaleler (1927-1931), Ayaz Tahir Türkistan idil-Ural Vakfı, İstanbul.
- Khalid, A. (1999). The Politics of Müslim Cultural Reform Jadididsm in Central Asia, Berkeley: University of California Press
- Konukçu, E. (1995). “Endican”, İslam Ansiklopedisi C.11, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, ss.190-192. Kuelgen, A. Von (2004). “Andijan Uprising”, Encyclopaedia Iranica, (http://www.iranicaonline.org/articles/andijan-uprising).
- Kurat, Akdes N. (1987). Rusya Tarihi; Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
- MacGahan, İ.A. (1995). Hive Seyahatnamesi ve Tarihi Musavver, İzmir: Akademi Kitabevi
- Manz, Beatrice F. (1998). “Central Asian Uprisings in the Nineteenth Century: Ferghana under the Russians”, Russian Review, Vol:46, No:3, ss.267-281.
- Ömürbekov, T., “Sömürge Döneminde Kırgızlar”, Türkler, C:18, Çev. Liliye Sabırova, ss. 616- 626.
- Pierce, R. A. (1960). Central Asia 1867-17914: A Study in Colanial Rule, California.
- Saray, M. (1996). Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Saray, M. (2002). “Kırgızistan”, İslam Ansiklopedisi C.25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss.441-445.
- Saray, M. (2002). “Rusya’nın Türkistan’da Yayılması”, Genel Türk Tarihi, C.9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.686-714.
- Saray, M. (2004). Modern Kırgızistan’ın Doğuşu, Ankara.
- Sertçelik, S. (2002). “Rus İmparatorluğu’nun Avrupa Yakasında Yaşayan Türklerin Demografik Dağılımı ve Çarlık Rusya’sının Türklere Yönelik Politikaları”, Genel Türk Tarihi, C.9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss.614-639.
- Şimşir, S. (2009). Dünden Yarına Türkistan’da Türkler, İstanbul: Kültür Sanat Yayıncılık
- Wheeler, G. (1964). The Modern History of Soviet Central Asia, London.
- Togan, Zeki V. (1981). Bugünkü Türkili ve Yakın Tarihi: Batı ve Kuzey Türkistan, C.1, İstanbul.
- Ziyayev, H. (2007). Türkistan’da Rus Hâkimiyetine Karşı Mücadele: XVIII-XX. Asır Başları, Çev. Ayhan Çelikbay, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 4 Ağustos 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Sayı: 54 |
- Makale Dosyaları