TRADITION OF USING THE PSEUDONYM IN DIVAN POETRY AND IT’S REFLECTION TO MODERN POETRY

Yıl 2017, Sayı: 59, 41 - 73, 31.05.2017

M.halil Erzen

Öz

That the poet acquires a nickname according to his temperament and the concept of "pseudonym" that the poet used that name in the text of the poems that he wrote has started under the influence of Iran in the Divan poetry and has become a tradition in. The use of pseudonym seen in our literature since XIIIth century has placed in the form of adoption in some poets, however in others it has appeared in the form of pseudonym changes in different period and in the divans. It is seen that the same tradition has continued in modern poetry from time to time. Although the wind of Westernization starting in literature and art during the Tanzimat period has resulted in a break away from classical poetry enjoyment and a drastic change in the conception of the poetry, it is not possible to say that the traditional elements has completely disappeared. The poets who exhibited an attitude in favor of the classic poem in the old-new debate have made efforts to continue this tradition and even have taken part in the endless discussion with the artists in favor of western literature. Even though the efforts to keep alive the classic poem has been fruitless and western poetry enjoyment has settled, the traditional values and motives in the art of poetry has perpetuated its presence in the background. The traditional elements may be found not only in the works of the artists who have insisted on the preservation of traditional values but also in the works of poets who fully embraced the western poetry. A kind of the use of pseudonym which manifests that the poet gives a place to his own name in the text of the poem is often encountered in the modern poetry. The purpose of this study is to illustrate the traces of this tradition in modern 

Anahtar Kelimeler

Divan poetry, Pseudonym, Tradition, Modern Turkish Poetry

DİVAN ŞİİRİNDE MAHLAS KULLANMA GELENEĞİ VE BU GELENEĞİN MODERN ŞİİRE YANSIMALARI

Öz

Şairin, mizacına uygun bir takma isim edinmesi ve bu ismi yazdığı şiir metninde kullanması şeklinde ortaya çıkan “mahlas” kavramı, Divan şiirinde İran tesiri ile başlamış ve bir gelenek halini almıştır. Edebiyatımızda XIII. yüzyıldan itibaren görülen mahlas kullanımı, bazı şairlerde birden fazla mahlasın benimsenmesi bazılarında ise farklı dönem ve divanlarda mahlas değişikliği şeklinde yer edinmiştir. Aynı geleneğin modern şiirde de zaman zaman devam ettirildiği görülür. Tanzimat döneminde başlayan edebiyatta ve sanatta Batılılaşma rüzgârı, her ne kadar Klasik şiir zevkinden kopuş ve şiir anlayışında köklü bir değişim ile sonuçlanmış olsa da geleneksel unsurların tamamen kaybolduğunu söylemek mümkün değildir. Eski-yeni tartışmasında klasik şiirden yana tavır sergileyen şairler, bu geleneği devam ettirmek yolunda çaba harcamış, hatta batılı edebiyattan yana olan sanatçılarla sonu gelmez tartışmalara girişmişlerdir. Klasik şiiri yaşatma çabası sonuçsuz kaldığı ve batılı şiir zevki yerleştiği halde, şiir sanatında geleneksel değer ve motifler, arka planda varlığını sürdüregelmiştir. Yalnızca geleneksel değerlerin muhafazası konusunda ısrarcı olan sanatçıların değil, tamamen batılı şiiri benimsemiş şairlerin eserlerinde de geleneksel unsurlara rastlanabilmektedir. Bilhassa şairin şiir metninde kendi ismine yer vermesi şeklinde tezahür eden bir çeşit mahlas kullanımına modern şiirde sıklıkla tesadüf edilir. Bu çalışmanın amacı, mahlas ve isim kullanma geleneğini izah ederek bu geleneğin modern şiirdeki izlerini örneklendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat ve Gelenek, Divan şiiri, Mahlas, Modern Türk Şiiri

Kaynakça

• Açıkgöz, Nâmık. (Ağustos/1989). “Divan Şairlerinde Mahlas Meselesi”. Milli Eğitim Dergisi, S.88.
• Âhî. Dîvân. (1994). Haz. Necati Sungur. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Akalın, Nazir. (2003). Şairin Eldivenleri. Ankara: Meneviş Kitaplar Yayınları.
• Aksu, Cemal. (2008). “Atillâ İlhan Şiirlerinde Klasik Türk Edebiyatının Etkileri”. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi - Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri - Bildiriler Kitabı, C.I. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Akün, Ömer Faruk. (1994). “Divan Edebiyatı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.IX. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Asya, Arif Nihat. (1990a). Duâlar ve Âminler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Asya, Arif Nihat. (1990b). Kökler ve Dallar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bâkî, Dîvân. (2011). Haz. Sabahattin Küçük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Berk, İlhan. (2001). Eşik (Toplu Şiirler-I). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, İlhan. (2007). Poetika. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Beyatlı, Yahyâ Kemâl. (1993). Eski Şiirin Rüzgârıyle. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. (2005). Serâb-ı Ömrüm ve Diğer Şiirleri. Haz, Abdullah Uçman. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Çamlıbel, Faruk Nafiz. (1990). Han Duvarları. İstanbul: Atlas Kitabevi.
• Çelebi, Asaf Hâlet. (2001). Bütün Şiirleri. Haz. Selahattin Özpalabıyıklar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çoruk, Ali Şükrü. (2008a). Mizah Şairi Fazıl Ahmet Aykaç. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Çoruk, Ali Şükrü. (2008b). "Yeni Türk Edebiyatında Tehzil". 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi - Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri - Bildiriler Kitabı, C.I. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Doğan, Muhammet Nur. (2005). "Yahya Kemal Beyatlı ve Klâsik Edebiyatımız". Eski Şiirin Bahçesinde. İstanbul: Alternatif Düşünce Yayınevi.
• Erdoğan, Bekir Sıtkı. (1996). Bir Yağmur Başladı. İstanbul: Tunç Matbaacılık.
• Erzen, R. Melih. (2007). Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Şiiri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. (1975). "Gezi Notları". Tezek. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. (1987). "Gelenek ve Kişilik". Delifişek (Sanat Yazıları). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. (2006). Dol Karabakır Dol (Bütün Şiirleri). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Eyüboğlu, Mehmet Hamdi. (1989). "Yukule-le Üzerine". [Eyüboğlu, Bedri Rahmi. Yukule-le'ye Mektuplar] içerisinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Halman, Talât Sait - Yavuz, Hilmi - Turan, Güven - Kalpaklı, Mehmet - Eroğlu, Ebubekir. (Güz/1999). "Divan Edebiyatı Hortlak Değil, Muhteşem Bir Hayalettir" (Söyleşi). Kitaplık Dergisi, S.38.
• İlhan, Attilâ. (1995). Ben Sana Mecburum. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• İlhan, Attilâ. (1996). Yağmur Kaçağı. İstanbul: Bilgi Yayınları.
• İlhan, Attilâ. (2003). Elde Var Hüzün. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İlhan, Attilâ. (2003). Sisler Bulvarı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İlhan, Attilâ. (2004). "Başlangıçta Diyalektik Vardı". Kimi Sevsem Sensin. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İsen, Mustafa. (Şubat/1989). "Divan Edebiyatında Mahlasdaş Şairler". Milli Eğitim Dergisi, S.82.
• İsen, Mustafa. (1990). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kalpaklı, Mehmet. (Mart/2001). “Divan Şiirinde Mahlas Üzerine”. Kitap-lık Dergisi, S.45.
• Kanık, Orhan Veli. (1998). Bütün Şiirleri, İstanbul: Adam Yayınları.
• Kânî. Dîvân. (2010). Haz. İlyas Yazar. İstanbul: Libra Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir. (1996). Fuzûlî, Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Karakoç, Sezai. (1990). Körfez-Şahdamar- Sesler. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Kılıç. Filiz. (1994). Meşâirü’ş-Şuʻarâ (İnceleme - Tenkitli Metin). Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Kınalızâde Hasan Çelebi. (1989). Tezkiretü’ş-Şuarâ, C.I-II. Haz. İbrahim Kutluk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl. (1997a). "Poetika". Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl. (1997b). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Köksal, M. Fatih. (Şubat/2005). “Yanıltıcı Mahlaslar yahut İbn-i Kemâl’in Etkileri”. Türk Edebiyatı Dergisi, S.376.
• Köksal, M. Fatih. (2006). Sana Benzer Güzel Olmaz: Divan Şiirinde Nazire. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Külebi, Cahit. (1994). Bütün Şiirleri. İstanbul: Adam Yayınları.
• Latîfî. (2000). Tezkiretü'ş-Şuʻarâ ve Tabsıratü'n-Nuzamâ. Haz. Rıdvan Canım. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Macit, Muhsin. (Mayıs-Haziran-Temmuz/2001). "Divan Şiirinin Cumhuriyet Sonrası Türk Şiirine Etkileri". Hece Dergisi - Türk Şiiri Özel Sayısı, S.53-54-55.
• Macit, Muhsin. (2005). Gelenekten Geleceğe: Modern Türk Şiirinde Geleneğin İzleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Mazıoğlu, Hasibe. (2014). "Yahya Kemal'de Eski Şiirin Rüzgârları". Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Muallim Nâcî. (1997). Muallim Nâci’nin Şiirleri. Haz. Abdülkadir Hayber - Hüseyin Özbay. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Necatî Beg, (1992). Dîvân. Haz. Ali Nihat Tarlan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Nedîm. (1997). Dîvân. Haz. Muhsin Macit. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Örgen, Ertan. (2010). Türk Şiirinde Gelenek. Konya: Palet Yayınları.
• Parlatır, İsmail - Gözaydın, Nevzat - Zülfikâr, Hamza (haz). (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Parlatır, İsmail (haz). (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İsmail. Ankara: Yargı Yayınları.
• Pala, İskender. (1996). "Türk Edebiyatında Tehziller ve Argo Kelimelerin Edebiyata Yansıması". Uluslararası Türk Dili Kongresi 1988. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Pala, İskender. (2013). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Ran, Nazım Hikmet. (1995). Benerci Kendini Niçin Öldürdü. İstanbul: Adam Yayınları.
• Recaîzâde Mahmud Ekrem. (1997). Bütün Eserleri II. Haz. İsmail Parlatır - Nurullah Çetin - Hakan Sazyek. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sâlim Efendi. (2005). Tezkiretü’ş-Şuʻarâ. Haz. Adnan İnce. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Sazyek, Hakan. (1999). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şemseddin Sami. (2007). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tarancı, Cahit Sıtkı. (1993). Otuz Beş Yaş. İstanbul: Can Yayınları.
• Tarhan, Abdülhak Hâmid. (1991). Bütün Şiirleri I: Sahra/Divaneliklerim/Bunlar O’dur. Haz. İnci Enginün. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarhan, Abdülhak Hamid. (1997). Bütün Şiirleri II: Makber/Ölü/Hacle/Bâlâdan Bir Ses. Haz. İnci Enginün. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tolasa, Harun. (2002). Sehî, Latifî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yavuz, Hilmi. (2006). Büyü'sün, Yaz! (Toplu Şiirler). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yavuz, Kemal. (Bahar/2013). "Türk Şiirinde Nazire". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. S.10.
• Yetiş, Kâzım. (1998). Yahya Kemal I: Hayatı. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Yıldırım, Ali. (2006). Divan Edebiyatında Mahlas ve Mahlas-nâmeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldız, Ayşe. (Güz/2010). "Abdülbaki Gölpınarlı'dan Hilmi Yavuz'a 'Divan Edebiyatı Beyanındadır' ". Türkbilig Dergisi. S.20.
• Zarifoğlu, Cahit. (1989). Şiirler. İstanbul: Beyan Yayınları.