SİLAHÇI TAHSİN’İN GİRİD ADLI ESERİ HAKKINDA BİR İNCELEME

Yıl 2017, Sayı: 59, 201 - 227, 31.05.2017

Berna Akyüz Sizgen

Öz

Silahçı Tahsin olarak bilinen Hasan Tahsin (1883-1918) tarafından yazılmış olan Girid , önce Silah Gazetesinde tefrika edilmiş, 1326’da Selanik’de Asır Matbaası tarafından yayımlanmış bir tiyatro eseridir.

Tiyatro türü ve İkinci Meşrutiyet dönemi edebiyatıyla ilgili çalışmalarda Osmanlıcılık düşüncesine bağlı eserler arasında değerlendirilen söz konusu eserle ilgili geniş bir çalışma bulunmadığı gibi, eserin Latin alfabesine aktarımı da mevcut değildir.

Girid, İttihat ve Terakki Komitesi yanlılığı, İkinci Abdülhamid eleştirisi ve Osmanlıcılık vurgusu gibi yönleriyle Silahçı Tahsin’in düşünce yapısını yansıtırken; epik ve lirik söylemi birleştiren üslubuyla da, yazarın ateşli kişilik yapısını yansıtır.

Teknik anlamda çeşitli kusurlar içeren eser, yazarın başlangıçta belirttiği üzere, Girit adasındaki Müslüman Türk halkın sürdürdüğü elim hayatın yansıtılması ve onların gördüğü zulüm nedeniyle vicdanlarda oluşan yaranın bir kez daha kanatılması amacıyla kaleme alınmıştır. 

Çalışmanın giriş kısmında Osmanlıcılık düşüncesi ile ilgili genel bilgi verilmiştir. Ardından Girid, kimliği, dış yapısı, türü, biçimi, muhtevası, olay dizisi, kişi kadrosu, zaman, mekân, konuşma örgüsü alt başlıkları ile ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu incelemede eserin bir tiyatro metni olduğu göz ardı edilmemiştir. Sonuç kısmında ise, ulaşılan veriler öz biçimde ifade edilmiş ve çalışmanın Türk tiyatro edebiyatı tarihine, Osmanlıcılık düşüncesinin edebiyatımıza yansımalarının tespitine ve Girit meselesi ile ilgili çalışmalara katkı sunacağı belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Girid, Silahçı Tahsin, Osmanlıcılık, İkinci Meşrutiyet Dönemi Tiyatrosu

A REVIEW OF HASAN TAHSİN’S GİRİD (CRETE)

Öz

Written by Hasan Tahsin (1883-1918), Girid (Crete) is a theatre work firstly serialized in Silah newspaper and then published by Asır Matbaası (Asır Printing House) in Thessaloniki in 1326.

There is no extensive study of this work, which is regarded as a work treating the idea of Ottomanism in studies on theatre and literature in the Second Constitutionalist Period. There is even no Latinized version of it.

Girid reflects the thoughts of Hasan Tahsin with its support for Committee of Union and Progress, criticism of Abdul Hamid II, and emphasis on Ottomanism. With its style combining epic and lyric features, it represents the passionate personality of the author.

Involving some technical faults, the work was written to manifest the painful life led by Muslim Turks on Crete and make everybody have the cruelty suffered by Muslim Turks there on their conscience, as stated by the author in the beginning. 

In this study, general information is provided about the idea of Ottomanism in the introduction. Then the biography of Hasan Tahsin is provided. After that, Girid is examined in detail under the sub-titles of identity, external structure, type, form, content, plot, characters, time, place, and speech plot. The study does not ignore that the work is a theatre text. In the conclusion, the obtained data are presented concisely, and the contributions of the study to the Turkish drama history, determination of the reflections of Ottomanism on Turkish literature, and research on Cretan issue are indicated.

Anahtar Kelimeler

Girid, Silahçı Tahsin, Ottomanism, Theater in the Second Constitutionalist Period

Kaynakça

• Akçura, Yusuf. (2014). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Akı, Niyazi. (1989). Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi 1. İstanbul: Dergah Yayınları
• And, Metin. (1973). Tiyatro Kılavuzu. İstanbul: Milliyet Yayınları
• Banoğlu, Niyazi Ahmet. (1991). Tarihte Girit ve Osmanlılar Dönemi. İstanbul: Kastaş Yayınları
• Bayraktar, Bayram. (1999). “İkinci Meşrutiyet Döneminde Subayların Siyaset Yapmasını Engellemeye Yönelik Uygulamalar”. Toplumsal Tarih, 72 (Aralık 1999): 60-64.
• Buttanrı, Müzeyyen. (2011). Çeşitli Yönleriyle Tiyatro. Eskişehir: Osmangazi Üniv. Yayınları
• Çakır, Hamza. (2002). Osmanlıda Basın İktidar İlişkileri. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Çetişli, İsmail. (2004). Metin Tahlillerine Giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları
• Denker, Arif Cemil. (2006). Birinci Dünya Savaşında Teşkilat-ı Mahsusa. (Yayına Hazırlayan: Metin Martı). İstanbul: Arma Yayınları, 2006.
• Hanioğlu, Şükrü. “Osmanlıcılık”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Ankara: İletişim Yayınları, C 5: 1389-1393.
• İrtem, Süleyman Kani. (1999). Meşrutiyet Doğarken 1908 Jön-Türk İhtilali. (Hazırlayan: Osman Selim Kocahanoğlu). İstanbul: Temel Yayınları
• Kadri, Hüseyin Kâzım. (2000). Meşrutiyetten Cumhuriyete Hatıralarım. (Haz. İsmail Kara). İstanbul: Dergah Yayınları- Anadolu Kitaplığı
• Mehmetefendioğlu, Ahmet. (2009). “Silahçı Hasan Tahsin’den Osman Nevres’e İki Hasan Tahsin”. Toplumsal Tarih. 185 (Mayıs 2009): 32-38.
• Nutku, Özdemir. (1983). Dram Sanatı. İzmir: Dokuz Eylül Üniv. Güzel Sanatlar Fak. Yayınları
• Odabaşı, İ. Arda. (2015). “İkinci Meşrutiyet Manastır’ında Ajitatif Siyasi Basın”. Ankara: AKM Yedinci Uluslararası Atatürk Kongresi Bildirileri C.1: 287-312.
• Sema, Sadri.(2002). Eski İstanbul Hatıraları. (Hazırlayan: Ali Şükrü Çoruk). İstanbul: Kitabevi Yayınları
• Tahmiscizade Mehmed Macid. (1977). Girit Hatıraları. (Yayına Hazırlayanlar: İsmet Miroğlu, İlhan Şahin). İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, Kervan Kitapçılık
• Topuz, Hıfzı. (2007). Özgürlüğe Kurşun. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Yalçın, Alemdar. (2002). 2. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları
• Yalman, Ahmet Emin. (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (cilt1, 1888-1918). İstanbul: Yenilik Basımevi
• Yazıcı, Nevin. (2002). Osmanlılık Fikri ve Genç Osmanlılar Cemiyeti. Ankara: Kültür Bak. Yayınları