A COMPERATIVE READING ON EPIC OF MAADAY KARA AND BATTAL GAZI

Yıl 2017, Sayı: 59, 367 - 388, 31.05.2017

İrfan Polat

Öz

Epics can be read as reflections of culture to narratives which they are born into with no doubt. With this aspect, beside Turkish narrative tradition which has a large spread area, also has a structure that includes epics frequently. For this reason, Turkish epics  handles raise of different societies as narratives which are transmitters. At this point it can be mentioned about Maaday-Kara wihch is an epic of Siberia  and epic of Battal Gazi which emerged in Anatolia. Thus mentioned two epics –one of which is archaic- includes characteristics of epics but based on different themes. 

For this reason a comparative analysis will be done between Maaday-Kara an Altai epic and Anatolian people’s epic of Battal Gazi. This study aims to explain structure, function and connections between two epics  by comparing them with the aspects of time, place, episode and characters. Thus contributions will be made on genre and formation of epics with the analyze of two epics which are based on two different structures.

Anahtar Kelimeler

-Kara, Battalname, Folklore, Epic

MAADAY-KARA DESTANI VE BATTAL GAZİ DESTANI ÜZERİNE MUKAYESELİ BİR OKUMA

Öz

Halk kültürün doğrudan anlatılara yansımaları okunabilecek olan destanlar, şüphesiz ortaya çıktıkları toplumun bir tezahürüdür. Bu yönüyle Türk anlatı geleneği oldukça geniş bir birikime sahip olmakla birlikte, söz konusu türün de yoğun olarak yaşatıldığı bir yapıya sahiptir. İşbu nedenle Türk destanları, farklı Türk topluluklarının yeniden inşa sürecini ele alan birer anlatı olarak aktarıcı görevi üstlenirler. Tam bu noktada bir Sibirya halkı destanı olan Maaday-Kara ile Anadolu’da ortaya çıkmış bir destan olarak Battal Gazi Destanı’ndan söz etmek yerindedir. Nitekim her iki destan da destana ilişkin vasıfları içermekle birlikte, etrafında şekillendikleri ana temalar farklıdır. Bu nedenle Altay Türkleri Destanı Maaday-Kara ile Anadolu Türkleri Destanı olan Battal Gazi Destanı arasında mukayeseli bir analiz yapılacaktır. Bu çalışmada amaçlanan, her iki destanı da, zaman, mekân, olay ve kişiler açısından mukayese ederek, destanların yapıları, örgü ve işleyiş biçimlerini ele almak olacaktır. Böylelikle Türk destan geleneğinde farklı iki temel üzerine oturtulmuş eserlerin analiziyle destan türü ve teşekkülü hakkında katkı sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Maaday-Kara, Battalnâme, Halkbilimi, Destan

Kaynakça

• Alekseyev, N. A. (2013). Türk Dilli Sibirya Halklarının Şamanizmi. Çev. Metin Ergun. Konya: Kömen Yayınları.
• Anohin, Andrey Viktoroviç.(2006). Altay Şamanlığına Ait Materyaller. Çev. Zekeriya Karadavut ve Jannet Meyermanqva. Konya: Kömen Yayınları.
• Beydilli, Celal. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Çev. Eren Ercan. Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Çobanoğlu, Özkul. (2003). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları, 2003.
• Demir, Necati ve Mehmet Dursun Erdem (Haz.) (2006). Battal Gazi Destanı. Ankara: Hece Yayınları.
• Ergun, Pervin. (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Harva, Uno. (2014). Altay Panteonu. Çev. Ömer Suveren. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
• İbrayev, Şakir. (1998). Destanın Yapısı: Kazak Destanlarında İnsan, Zaman ve Mekân. Çev. Ali Abbas Çınar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• İnan, Abdülkadir. (1976). Eski Türk Dini Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnan, Abdülkadir. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Köksal, Hasan. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Köprülü, Mehmed Fuad. (2011). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara:Akçağ Yayınları.
• Lvova, E. L., İ. V. Oktyabrskaya, A. M. Sagalayev ve M. S. Usmanova. (2013). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: Kâinat ve Zaman, Nesneler Dünyası. Çev. Metin Ergun. Konya: Kömen Yayınları.
• Naskali Gürsoy, Emine (Haz.)(2015). Altay Destanı Maaday-Kara. İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Ocak, Ahmet Yaşar. (1992). “Battalnâme”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 5.
• Oğuz, M. Öcal (Edit.).(2014). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara:Grafiker Yayınları.
• Öztürk, Ali. (1985). Türk Anonim Edebiyatı. İstanbul:Bayrak Yayımcılık.
• Potapov, L.P. (2012). Altay Şamanizmi. Çev. Metin Ergun. Konya:Kömen Yayınları.