Za’îfî’s Pendnâme

Yıl 2017, Sayı: 60, 95 - 112, 30.09.2017

Timuçin Aykanat

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3767

Öz

Pendnames are examples of literary text with didactic content. Traditionally; As a tendency, poetry and poetry are widely written. These pendnâmers are advice-oriented narratives. In these narrative-oriented narratives; The poet / writer gives advice to the subject on certain issues. Pendnames are weighted; General morality, advice, concise remarks, religious and mystical issues.

In almost every vein of classical Turkish poetry and in the structure it is possible to encounter the example of pendnâme; The great majority of the species / genre has been taken in the form of mesnevi verse. Despite that; Sometimes a classical poet could create a pendname example by taking advantage of poetry forms of the literary circles that the classical poetry stands close to. These examples of texts received in the presence of the Aruz vignette reflect the textual sameness of the more or less lovered style or the trade-tion of the dervish Sufi poetry tradition. Nevertheless, the existence of poetry as a di-van poet and the poems written in common poetry forms in divan poetry make it necessary for the poetry of these poems to gain literature.

In this frame, the first thing is to work, the second is the formal characteristic of the work, the third is the content examination of the text, and the fourth is the transcription of the transcript and the transcription of the verse recorded in the National Library Turkish Writings Catalog 06 Mil Yz A 1819.

Anahtar Kelimeler

Pendnâme, Turkish Poetry, Za'îfî, Transcriptional Text

Pendnâme-İ Za’îfî

Öz

Pendnâmeler, didaktik içerikli edebî metin örnekleridir. Gelenekte; bir eğilim olarak manzum ve mensur çokça pendnâme örneği yazılmıştır. Bu pendnâmeler, öğüt tarzlı anlatmalardır. Nasihat eksenli bu anlatmalarda; şair/yazar, muhatabına belirli konularda öğütler verir. Pendnâmeler ağırlık-la; genel ahlak, nasihat, özlü sözler, dinî ve tasavvufî hususlar gibi çeşitli durumlar için yazılmıştır. 

Klasik Türk şiirinde hemen her vezinde ve yapıda pendnâme örneğine rastlamak olasıyken; tür/tarzın büyük çoğunluktaki örneği mesnevî nazım biçimiyle kaleme alınmıştır. Buna karşın; bazen bir klasik şair, klasik şiirin yakın durduğu edebiyat dairelerinin nazım biçimlerinden faydalana-rak pendnâme örneği oluşturabilmiştir. Aruz vezniyle kaleme alınan bu metin örnekleri daha ziyade âşık tarzı ya da tekke tasavvufî şiir geleneğinin metin örneklemelerini yansıtır. Yine de şairin bir divan şairi oluşu ve divan şiirinde müşterek nazım biçimleriyle yazılan şiirlerin varlığı, bu eser örneklerinin de edebiyata kazandırılmasını gerekli kılar.

Bu çerçevede ilk olarak çalışmanın konusu, ikinci olarak eserin biçimsel özelliği, üçüncü olarak metnin içerik incelemesi ve dördüncü olarak da Milli Kütüphane Türkçe Yazmalar Kataloğu 06 Mil Yz A 1819 numarada kayıtlı manzumenin transkripsi-yonlu metni ve nesre çevirisi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pendnâme, Türk Şiiri, Za’îfî, Transkripsiyonlu Metin

Kaynakça

• Akbayar, Nuri-Seyit Ali Kahraman (hzl.) (1996). Sicill-i Osmânî, Mehmed Süreyya. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Aksoyak, İsmail Hakkı (2015). “Za’îfî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Aksoyak, İsmail Hakkı (2014). “Za’îfî, Akbaba İmamı Şeyh Mehmed Zaîfî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Altuntaş, Halil, Şahin, Muzaffer. (2006). Kuran-ı Kerim Meali. (12. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Arslan, Mehmet (hzl.) (2010). Tayyarzade Atâ Osmanlı Saray Tarihi Ata Tarihi -Tarih-i Enderûn. İstanbul: Kitapevi Yay. Büyükkarcı YILMAZ, Fatma (2013). “Za’îfî Pîr Muhammed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü'ş-Şuarâ ve Tabsıratü'n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yayınları. Çağrıcı, Mustafa (2006). “Nasihat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 32. s. 409. Çınar, Bekir (2014). “Mantıkî’nin Nasihatnâme’si”. TÜBAR, C. 35. s. 85-98. Çınarcı, M. Nuri (hzl.) (2007). Şeyhülislâm Ârif Hikmet Beyin Tezkiretü’ş-Şu’ârâsı ve Transkripsiyonlu Metni. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi. Gönel, Hüseyin (2015). “Za’îfî, Za’îfî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay. İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Alî, Künhü'l-ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yayınları. İsen, Mustafa (hzl.) (1998). Sehî Bey Tezkiresi Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yay. İsen, Mustafa (hzl.) (1999). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Akçağ Yay. İsen, Mustafa (2013). “Za’îfî, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Kaplan, Mahmut (1998). Hayriyye-i Nâbî. Ankara: AKMB Yayınları Kaplan, Mahmut (2012). “Diyarbakırlı Emîrî ve Nasihat-nâmesi” Karacoşkun, Mustafa Doğan (2012). “Şark-İslâm Klasiği Pendnâme’ye Göre Kişilik Tipleri ve Mutluluk Yolları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. C. 12, S. 1, s. 7-29. Kaya, Doğan (2000). Âşık Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul. Kılıç, Filiz (2010). Klasik Türk Edebiyatının Peşinden. Ankara: Grafiker Yayınları. Kılıç, Filiz (2013). “Za’îfî, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Kurnaz, Cemal, Tatçı, Mustafa (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.2. Ankara: Bizim Büro Yayınları. Levend, Agâh Sırrı (1963). “Ümmet Çağında Ahlak Kitaplarımız”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. s. 89-115. Müstakîm-zâde Süleymân Sa'de'd-dîn (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası. Müstakîm-zâde Süleymân Sa'de'd-dîn (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım)Ankara: KB Yayınları. Öztüna, Yılmaz (2006). Türk Musikisi. C.2. Ankara: Orient Yayınları Pala, İskender (2006). “Nasihatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 32, s. 410. Sarı, Mehmet (1994). Gelibolulu Za’îfî Muhammed Gazavât-ı Sultan Murad Han İnceleme-Metin-Sözlük (Ses Değişmeleri, Benzeşmeleri ve Uyumlar). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Şentürk, Ahmet Atillâ - Kartal, Ahmet (2011). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları. Yeniterzi, Emine (2013). “Nasîhat-nâme-i Safî”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 10. s. 425-446. Yıldırım, İsmail (2014). “Za’îfî, Mehmed, Gelibolulu Za’îfî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Yıldız, Âlim (2015). “Şemseddin Sivasî’nin Bilinmeyen Bir Eseri: Pendnâme”. http://akmb.gov.tr/E.T: 26. 10. 2016. s. 101-112. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/E.T: 26. 10. 2016.