2018 Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Kazanımların Üst Düzey Düşünme Becerileri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Sayı: 63, 345 - 384, 30.09.2018

Yusuf Söylemez

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3991

Öz

Bilim, teknolojideki gelişmeler, iletişimin hızı ve küreselleşmenin getirdiği olumlu olumsuz yenilikler, bireyin bunlara uyum sağlamada düşünme ve üst düzey düşünme becerilerini kullanmasını zorunlu kılmaktadır. Bunun için tüm ülkeler gibi Türkiye de eğitim-öğretim programlarını yenilemekte ve güncellemektedir.

2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı da “Türkiye Yeterlilik Çerçevesi” bağlamında güncellenmiştir. Bu araştırma, dört temel dil becerisi alanındaki kazanımların yönelik olduğu üst düzey düşünme becerilerini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki tüm kazanımlar oluştururken örneklemini amaçlı örneklem yolu ile seçilmiş 4-8. sınıflara ait temel dil becerileri kazanımları oluşturmaktadır. Ortaokula yönelik yapılan bu çalışmada 4. sınıf kazanımlarına da yer verilmesinin sebebi ilkokul ve ortaokul arasında bir bütünlük olup olmama durumunu ortaya koymaktır.

Nitel araştırma yöntemine göre gerçekleştirilen çalışmada veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi tercih edilmiştir. Araştırmanın güvenirliğini sağlamak amacıyla kodlayıcılar arası güvenilirlik kullanılmış ve % 90 oranında anlaşma sağlanmıştır. Toplanan veriler, betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir.

Sonuç olarak 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda eleştirel düşünme ve yansıtıcı düşünme açısından zengin bir içerik belirlenirken yaratıcı düşünmeyle ilgili kazanımların az, problem çözme ile ilgili olan kazanımlarınsa çok az olduğu tespit edilmiştir. Kazanımlardaki üst düzey düşünme becerilerinin dağılımı da anlama ve anlatma becerileri açısından yine farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı, üst düzey düşünme becerileri, kazanımlar

Kaynakça

• Adair, J. (2000). Karar verme ve problem çözme. (Çev: Kalaycı, N. Ed.: Atay, M.T.). Ankara: Gazi Kitabevi. Akkılık, R. (2011). Türkiye okuma kültürü haritası. Türk kütüphaneciliği, 25(2), 326-329. Çekici, F. (2009). Problem çözme terapisine dayalı beceri geliştirme grubunun üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme becerileri, öfkeyle ilişkili davranış ve düşünceler ile sürekli kaygı düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çiftçi, Ö. (2007). Aktif dinleme. Millî Eğitim, 176, 231-242. Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013(11). Ergüven, S. (2011). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Niğde: Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gavaz, H., O. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sıra dışı problem çözmedeki stratejik esneklikleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen düşünme faktörleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları Güneş, F. (2012). Bologna Süreci ile Yükseköğretimde Öngörülen Beceri ve Yetkinlikler. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(1). Güneş, F. (2013). Türkçe’de metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013(11). Gürkaynak, İ., Üstel, F., ve Gülgöz, S. (2008). Eleştirel Düşünme, İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. Güven, M. ve Kürüm, D. (2006). “Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkiye Genel Bir Bakış”. Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 75-90. Henderson, K. B., & Pingry, R. E. (1953). Problem solving in mathematics. In H. F. Fehr (Ed.), The learning of mathematics: Its theory and practice (pp. 228-270). Washington, DC: National Council of Teachers of Mathematics. Hotaman, D. (2008). Yeni İlköğretim Programının Kazandırmayı Öngördüğü Temel Becerilerin Öğretmen, Veli ve Öğrenci Algıları Doğrultusunda Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi. http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5b4a5e49bcf9e6.67900311. (Son Erişim Tarihi: 14.05.2018) Kizilkaya, G., & Askar, P. (2009). “The Development of a Reflective Thinking Skill Scale Towards Problem Solving”. Egitim ve Bilim, 34(154), 82. Mayring, P. (2000). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. (Çev. A. Gümüş ve M. S. Durgun). Adana: Baki. MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB. MEB. (2006). Sosyal bilgiler 6-7. sınıf programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü MEB. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB. Moon, J. A. (2004). A Handbook of Reflective and Experiential Learning Theory and Practice. London: Routledge Flamer. Munzur, F. (1999). Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel düşünme eğitimi üzerine bir değerlendirme (edebiyat 1 ve 2 örnekleri). (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. MYK. (2015). Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi. Ankara. Oflas, E. (2009). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerisi düzeyinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özdemir, E. (1998). Eleştirel okuma. Ankara: Ümit Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1), 323-343. Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem A Palandökenliler, İ. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Çalışma Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Yaratıcı Düşünme Becerisi Açısından Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sarikaya, B. (2016). Problem çözme basamaklarına göre yapılandırılmış görsellerin 6, 7 ve 8. sınıf işitme engelli öğrencilerin yazma becerileri ve tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sarikaya, B. (2018). Problem Solving Skills in Language Education in The Skill Approach in Education: From Theory to Practice (Edt. Firdevs Güneş and Yusuf Söylemez). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing Senemoğlu, N. (2009), Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Söylemez, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçeklerinin geliştirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Stevens, D. D., & Cooper, J. E. (2009). Journal keeping: How to use reflective writing for effective learning, teaching, professional insight, and positive change. Stylus Publishing, LLC.. Sungur, N. (1997). Yaratıcı düşünce. İstanbul: Evrim. Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Pegem A Yayıncılık. Şentürk, M. (2009). İlköğretim programının eleştirel düşünmeyi geliştirmesine ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Temizkan, M. (2011). Türkçe Öğretiminde Yaratıcı Düşünmeyi Geliştirme Bakımından Nasreddin Hoca Fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16). Tican, C. (2013). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine, eleştirel düşünme becerilerine, demokratik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yağcı R. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde eleştirel düşünme: İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde, öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için uyguladıkları etkinliklerin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yeşilova, Z. (2013). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin problem çözme sürecindeki davranışları ve problem çözme başarı düzeyleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.