Istanbul Women’s Jewelry in XVI. and XVII. Century

Yıl 2018, Sayı: 63, 533 - 555, 30.09.2018

Rahmi Tekin

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3887

Öz

It is seen that
women in the Ottoman society have private ownership of movable property or real
estate. In court registers, it is possible to find records of women's private
property such as registration, estate, pledge, testament. As the result of
these cases the assets of women are determined. Regarding this issue, more than
hundred court registration have been examined. The obtained data are presented
in table form.

It is seen that
the woman who lives in Istanbul in the XVI.th and XVII.th century used much
jewelry such as bracelet, earring, crest, ring, belt, belt, halal which are
decorated with precious stones such as gold, silver and diamond, rubies,
emeralds and similar precious stones.

The mentioned jewelry or some of the precious stones
that came out of women's heritage had been given weight and value but many of
them hadn’t been recorded. In this study, the percentage of value recorded
jewels had been done by regarding the total amount of inherited jewelry. In
this study, the free Ottoman women's jewelry in their own property was tried to
be identified.

Anahtar Kelimeler

Jewelry, Bracelet, Earring, Turquoise, Ottoman woman, Heritage

XVI. ve XVII. Yüzyılda İstanbul Kadınının Ziynet Eşyası

Öz

Osmanlı toplumunda kadınların menkul veya gayrimenkul
özel mülkiyetlerinin olduğu bilinmektedir. Mahkeme sicillerinde kadınların özel
mülklerine ait tescil, tereke, rehin, vasiyet gibi kayıtlara rastlamak
mümkündür. Söz konusu bu davalar sonucunda kadınların mal varlıkları tespit
edilmektedir. Bu manada yüzün üzerinde mahkeme kaydı incelenmiştir. Elde edilen
veriler tablo halinde ekte sunulmuştur.

XVI. ve XVII. yüzyılda İstanbul’da yaşayan kadında ziynet
eşyası olarak altın, gümüş, elmas, yakut, zümrüt ve benzeri kıymetli taşlarla
bezenmiş bilezik, küpe, sorguç, yüzük, kemer, kuşak, enselik, halhal gibi
birçok takı kullanılmaktadır.

Söz konusu bu takıların
veya kadının terekesinden çıkan kıymetli taşların bir kısmının ağırlıkları ve
değeri belirtilirken, birçoğunun değeri kaydedilmemiştir. Değeri belirtilen
ziynet eşyasının terekenin toplam değeri üzerinden yüzdesi tespite
çalışılmıştır. Bu çalışma ile özgür Osmanlı kadınının, mal varlığı içindeki
ziynet eşyası tespite çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ziynet Eşyası, Bilezik, Küpe, Sorguç, Osmanlı kadını, Tereke

Kaynakça

• BOA, TS. MA. d / 2214, s.1a-2b; BOA, TS. MA. d / 2271, s. 1a-2a. BOA, TS. MA. d / 7704, s.1a-2a; Yayınlanmış Arşiv Belgeleri İstanbul Kadı Sicilleri, c. 2, Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 3, Üsküdar Mahkemesi 5 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 4, Üsküdar Mahkemesi 9 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 5, Üsküdar Mahkemesi 14 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 7, Üsküdar Mahkemesi 26 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 9, Üsküdar Mahkemesi 56 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 10, Üsküdar Mahkemesi 84 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 11 Balat Mahkemesi 2 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 13, İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.14, Rumeli Sadareti Mahkemesi 56 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.15, Rumeli Sadareti Mahkemesi 80 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.16, İstanbul Mahkemesi 12 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.17, İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.18, İstanbul Mahkemesi 18 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 19, Bâb Mahkemesi 46 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 20, Bâb Mahkemesi 54 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.23, Hasköy Mahkemesi 5 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.24, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 19 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 25, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 37 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 28, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 74 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 29, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 82 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.31, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 90 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.33, Galata Mahkemesi 7 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.34, Galata Mahkemesi 15 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.35, Galata Mahkemesi 20 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.36, Galata Mahkemesi 32 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.37, Galata Mahkemesi 37 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.38, Galata Mahkemesi 46 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.39, Galata Mahkemesi 65 Numaralı Sicil. Araştırma Eserleri ÇALIŞ, Ercan, Diyarbakır Müzesinde Bulunan Etnografik Madeni Takılar, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Van 2016. İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300-1600, çev. Halil Berktay, c.I, İstanbul 2000. İREPOĞLU, Gül, “Osmanlı İmparatorluğunun Görkemi Osmanlı Mücevheri”, Çağlar Boyunca Takı ve Mücevher, sy.17, İstanbul 2000. KALLEK, Cengiz, “Miskal”, DİA, c.30, İstanbul 2005. KOÇU, Reşad Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara 1967. KUŞOĞLU, Mehmet Zeki, Resimli Ansiklopedik Kuyumculuk ve Maden Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2006. KÜPELİ, Özer, “IV. Murad’ın Torunu Fatma Hanım Sultan’ın Muhallefatı”, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sy.II/2, s. 163-175, İzmir 2016. SEVENGİL, Refik Ahmed, İstanbul Nasıl Eğleniyordu, basım yeri ve tarihi yırtılmış. Şemseddin Sâmi, Kamûs-ı Türkî, İstanbul 2015.