A Translation Evaluation on the Axif of Turkish in Turkey for Semseddin Sami's ''Robenson'' Translation

Yıl 2019, Sayı: 64, 131 - 180, 31.01.2019

Mehmet Cihat Üstün

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3913

Öz

Humans want to know different cultures in the developing and changing world apart from their own cultures and livings. When we analyze the Turkish Literature in the term of the heyday of East, eximious works of Arabic and Persian literature have been translated into Turkish. These translation studies have contributed to develop Turkish Literature. In the period that started with Tanzimat and developed in the direction of west, novel and theater entered the literature through translation and many works were brought to Turkish literature through translation from western literature. As a result of translation activities, many works have been tried to be introduced to Turkish culture and literature. One of them is a novel named "Robinson", written by Daniel Defoe, translated by Ambroise Rendu into French, and translated by Semseddin Sami into Turkish from the French version. Transferring one language and culture to another language and culture may include a number of problems. A usage in a language may not be available in another. Some expressions on the source language may not yet have been conceptualized on the target language. The source language and the target language may not match in terms of word structure, lexicology, and syntax features. For this reason, translators may encounter some problems in translation activities. 

In the framework of these thoughts, Robinson’s novel, Daniel Defoe, which was translated by Semseddin Sami from French Ambroise Rendu, has been examined by us, and, in this study some translation problems have been specified, and some suggestions have been proposed in order to overcome these problems in the context of the qualities that the Turkish language has.

Anahtar Kelimeler

Semseddin Sami, Robinson Novel, Translation, Translation Problem, Solution Proposal

Şemseddin Sâmî’nin ''Robenson'' Çevirisi İçin Türkiye Türkçesi Ekseninde Bir Çeviri Değerlendirmesi

Öz

Gelişen ve değişen dünyada insanlar, kendi kültürü ve yaşantısı dışında başka kültürleri tanımayı ister. Türk edebiyatı tarihi incelendiğinde, Doğu'nun örnek alındığı dönemde Arap ve Fars edebiyatının güzide eserleri Türkçeye çevrilmiştir. Bu çeviri çalışmaları Türk edebiyatının olgunlaşmasına vesile olmuştur. Tanzimat ile başlayan ve Batı yönünde gelişen dönemde roman, tiyatro gibi türler çeviri yoluyla edebiyatımıza girmiştir. Çeviri faaliyetleri neticesinde Türk kültür ve edebiyatına tanıtılmaya çalışılan çok sayıda eser olmuştur. Bunlardan birisi de Daniel Defoe’nin yazdığı Ambroise Rendu’nun Fransızcaya çevirdiği oradan da Şemseddin Sâmî’nin Türkçeye tercüme ettiği “Robenson” adlı romandır. Bir dilde ve kültürde var olanı başka dile ve kültüre aktarmak beraberinde birtakım problemleri de getirebilir. Bir dilde var olan bir kullanım, başka bir dilde mevcut olmayabilir. Kaynak dilde bulunan bazı ifadeler hedef dilde henüz kavramlaşmamış olabilir. Kaynak dil ile hedef dilin sözcük yapımı, sözcük bilgisi ve söz dizim özellikleri birbiriyle uygun bir nitelik göstermeyebilir. Bu nedenle tercüme faaliyetlerinde mütercimler bazı sorunlarla karşılaşabilirler. 

Bu düşünceler çerçevesinde Şemseddin Sâmî’nin Daniel Defoe’ye ait olan Fransız Ambroise Rendu’dan çevirdiği Robenson romanı tarafımızca incelenmiş ve bu çalışmada Şemseddin Sâmî’nin çevirdiği Robenson romanı üzerinde tespit edilen bazı çeviri problemleri maddeler halinde sıralanmış, Türk dilinin sahip olduğu nitelikler çerçevesinde bu problemlerin giderilmesi için bazı öneriler sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Şemseddin Sâmî, Robenson Romanı, Çeviri, Çeviri Problemi, Çözüm Önerisi

Kaynakça

• Aksoy, Ömer Asım (1995). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, C.II, İstanbul: İnkılap Kitabevi. Alatlı, Alev (2016). Batıya Yön Veren Metinler-II, İstanbul: Alfa Yayınları. Arat, Reşit Rahmetî (1985), Baburnâme [Babur’un Hatıratı], Ankara: KTB Yayınları. Atalay, Orhan (1999). Doğu-Batı Kaynaklarında Birlikte Yaşama, İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları. Atasoy, Gülay (2014). “Çalışan Anneler ve Zavallı Çocuklar”, Moral Dünyası Dergisi, Mayıs. Aydınlı, Osman (2014). TDV İslam Ansiklopedisi, C.44, İslanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi. Aytmatov, Cengiz (1995). Beyaz Gemi, İstanbul: Ötüken Neşriyat, (e-kitap). Başkan, Özcan (1978). “Dilde Çeviri İşlemi”, Türk Dili Dergisi, Çeviri Sorunları Özel Sayısı, Ankara, C. 38, S. 322. Behramoğlu, Ataol (2007). “Edebiyat ve Sanat Eğitiminde Ulusallık”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (14). Beyatlı, Yahya Kemal (1995). Aziz İstanbul, İstanbul: MEB Yayınları. Daşdemir, Muharrem (2014). Oklama Yöntemiyle Türkçenin Yapısal-İşlevsel Söz Dizimi, Erzurum: Eser Basım Yayın Dağıtım Matbaacılık. Defoe, Daniel (1719). Robinson Crusoe, London: (e-kitap). Defoe, Daniel (2007). Robinson Crusoe, (Çev. Mustafa Bahar), İstanbul: İskele Yayıncılık. Defoe, Daniel (1992). Robinson Crusoe, (Çev. Akşit Göktürk), İstanbul: Görsel Yayınlar. Defoe, Daniel (2004). Robinson Crusoe, (Çev. Celal Öner), İstanbul: Alkım Yayıncılık. Defoe, Daniel (2010). Robinson Crusoe, (Çev. Ahmet Tekin), İstanbul: Kumsaati Yayınları. Develi, Hayati (2009). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 2, İstanbul: Kesit Yayınları. Doğan, B. Orhan (2009). Let’s Speak English, İstanbul: Beşir Kitabevi. Erarslan, Kemal (1989). TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, İslanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi. Erhat, Azra (1978). “Ortak Çeviri”. Türk Dili Dergisi, Çeviri Sorunları Özel Sayısı, Ankara, C. 38, S. 322. Göktürk, Akşit (2014). Çeviri: Dillerin Dili, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Graeber, David (2015). Değer Teorisi Antropolojik Bir Giriş, İstanbul: Sel Yayıncılık. Gürbüz, Faruk (2009). Türcüme ve Tercüme Prensipleri, İstanbul: Simurg Yayıncılık. Gürbüz, Faruk (2017). Çeviride Sadakat Problemi, Ankara: Otto Yayıncılık. Karadağ, Ayşe Banu (2008). Osmanlıcada Robenson, İstanbul: Diye Yayınları. Karay, Refik Halit (1336). İstanbul’un İç Yüzü, (Haz. Muhammet Hüküm), İstanbul: Orhaniye Matbaası. Karlıdağ, Çağrı (2012). Bir Anne, Bir Kadın, Bir İnsan, İstanbul: Cinius Yayınları. Koç, Hamdi (2003). Çiçeklerin Tanrısı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Korkmaz, Zeynep (2005). “Türkçedeki -araḳ/-erek Zarf-fiil (Gerundium) Ekinin Yapısı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C.I, Ankara: TDK Yayınları. Korkmaz, Zeynep (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları. Kumrular, Özlem [Editör] (2005). Dünyada Türk İmgesi, İstanbul: Kitap Yayınevi. Milli Eğitim Bakanlığı (1995). Örnekleriyle Türkçe Sözlük, C.I-III Ankara: MEB Yayınları. Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.II, İstanbul: MEB Yayınları. Rado, Şevket (2010). Paris’te Bir Osmanlı Sefiri: Yirmisekiz Mehmed Çelebi’nin Fransa Seyâhatnamesi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Savory, Theodore (1957). The Art Of Translation, London: Cape. Savory, Theodore (1994). Tercüme Sanatı, (Çev. Hamit Dereli), İstanbul: MEB Yayınları. Senan, Ali Kemal (2013). Fethiye’nin Düğün Günü, İstanbul: Zinde Yayıncılık. Şemseddin Sâmî (1302). Robenson, İstanbul: Mihrân Matbaası. Şemseddin Sâmî (2009). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Kapı Yayınları. Şentürk, Atilla (2011). “Halkın Şiiri mi, “Yüksek Zümre”nin Şiiri mi? Model Bir Şair: Zâtî”, Dil ve Edebiyat Dergisi, S:33. Tokdemir, Aslıhan (1999). “Türk Çocuklarının Alman Toplumuna Uyum Ve Dil Sorunları”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Konya, S: 13. Toparlı, Recep (1993). Türk Dili, Sivas: Seyran Yayınları. Türk Dil Kurumu (2009). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları. Uçar, Orkun (2007). Derin İmparatorluk, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi. Voltan-Acar, Nilüfer (1993). “Grupla Psikolojik Danışmada Alıştırmalara Ne Derece Gerek Vardır”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Ankara, S: 9. Yakıcı, Ali (vd.) (2006). Türkçe-1 Yazılı Anlatım, Ankara: Gazi Kitabevi. Yasa, Alpaslan (2012). “Türkçeye Robenson Tercümeleri”, Kebikeç, S: 33. Yazıcı, Mine (2004). Çeviri Etkinliği, İstanbul: Multilingual Yayınları. Yenidinç, Yılmaz (2015). Ateşin Yakmadığı Peygamber Hz. İbrahim Aleyhisselam, İstanbul: Nesil Yayın Grubu. Yetkin, Suut Kemal (1978). “Başarılı Çevirinin Koşulları” Türk Dili Dergisi, Çeviri Sorunları Özel Sayısı, Ankara, C.38, S: 322. Yılmaz, Emine; Demir Nurettin (2002). “Ural-Altay ve Altay Dil Teorisi”, Türkler, C.I, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Yararlanılan İnternet Erişim Adresleri ve Tarihleri http://www.aksam.com.tr/guncel/3-havalimaninda-pistin-isiklari-ilk-kez-yandi/haber-710879 01.03.2018 http://www.egitimpedia.com/ve-cocuklar-butun-gun-oyun-oynadilar/ 26.02.2018 http://www.haber7.com/guncel/haber/320879-suda-bogulan-insan-nasil-kurtarilir 28.02.2018 http://www.hurriyet.com.tr/dunya/aslanlar-beni-yemeden-ben-onlari-yedim-27773233 01.03.2018 http://www.kuranmeali.org/42/sura_suresi/53.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx 26.02.2018 http://www.radikal.com.tr/cevre/karadenizde-bilek-hizasindaki-suda-bile-bogulabilirsiniz-cunku-1197726/ 28.02.2018 https://www.yenisafak.com/dunya/olu-sayisi-korkunc-derecede-artti!-546407 20.02.2018