Opinion / Fate of Dilemma in Odgurmiş

Yıl 2019, Sayı: 64, 233 - 251, 31.01.2019

Tülin Arseven

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3927

Öz

Kutagdu Bilig that was examined in many aspects by many researchers from many disciplines, especially researchers from philosophy, language and literature, is one of the important works of Turkish literature. It was written by Yusuf Has Hacip and was completed in 1069. According to some sources it is a politics book and for some others it is a advisory book. It is a valuable work that fuses principles of Islamic belief and moral and state conception. It approaches Turkish convention with subjects about social life and the information that how a good rule of state should be. The source of the book’s success is that it tells such a heavy subject with a very interesting method and a very unusual wording. The notions; state, happiness, intelligence, opinion/fate were expressed in Kün-Togdı, Ay-Toldı, Ögdülmiş and Odgurmış and their conversations. In this work, only one of four main characters, Odgurmuş’s place in chain of events and his opinions were examined. The starting point of this article is that in majority of researches of literature, the notion symbolised by Odgurmuş is defined by the words Opinion/fate. However, Reşid Rahmeti Arat thinks that Odgurmuş symbolises only “fate”, on the grounds of his researches on Kutadgu Bilig. Taking this determination of Reşid Rahmeti Arat as a starting point, in this research, using qualitatif research methods, Odgurmış’s place in chain of events and his worldview are examined and opinion/fate dilemma is opened to discussion.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip, Odgurmış, opinion, fate

Odgurmış’ta Kanaat/Akıbet İkilemi

Öz

Felsefe, dil ve edebiyat araştırmaları başta olmak üzere pek çok disiplinden araştırmacı tarafından pek çok açıdan incelenen Kutadgu Bilig, Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Bu eser, Yusuf Has Hâcip tarafından yazılmış ve 1069 yılında tamamlanmıştır. Kimi kaynakta siyaset-name kiminde nasihat-name olarak tanımlanan Kutadgu Bilig, ahlak ve devlet anlayışı ile İslam inancının ilkeleri birleştirilerek kaleme alınmış, değerli bir eserdir. Eser, Türk töresini ve toplum yaşamına dair meseleleri, iyi bir devlet yönetiminin nasıl olması gerektiği bilgisi ile bir arada ele alır. Eserin başarısı böylesine ağır bir konunun oldukça ilginç bir yöntemle, sıra dışı bir anlatımla dile getirilmesinde yatar. Devlet, mutluluk, akıl, kanaat/akıbet kavramları Kün-Togdı, Ay-Toldı, Ögdülmiş ve Odgurmış’ın şahsında ve bunların arasında geçen karşılıklı konuşmalarda ifadesini bulur. Bu çalışmada, bu dört ana karakterden yalnızca Odgurmış’un olay örgüsü içindeki yeri ve görüşleri değerlendirmeye alınmıştır. İncelemenin çıkış noktasını, Odgurmış’ın simgelediği kavramın edebiyat araştırmalarının birçoğunda “kanaat/akıbet” sözcükleri ile tanımlanmış olması oluşturmaktadır. Oysa Reşid Rahmeti Arat, Kutadgu Bilig üzerine yaptığı araştırmalara dayanarak, Odgurmış’ın sadece “akıbet”i simgelediği görüşündedir. Reşid Rahmeti Arat’ın bu saptamasından hareketle bu çalışmada, nitel araştırma yöntemleri kullanılarak, eserin olay örgüsü içinde Odgurmış’ın yeri ve dünya görüşü irdelenerek kanaat/akıbet ikilemi tartışmaya açılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip, Odgurmış, kanaat, akıbet

Kaynakça

• Arat, Reşid Rahmeti. (1979). Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan Kutadgu Bilig Metin I (2. Basım). Ankara: TDK Yay. Arat, Reşid Rahmeti. (1998). Kutadgu Bilig II Çeviri (7. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Arslan, Mahmut. (1987). Kutadgu-Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi. Banarlı, Nihat Sami. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: MEB Devlet Kitapları. Eker, Süer. (2007). Erken Dönem Yusuf Has Hacip, “Kutadgu Bilig”. Türk Edebiyatı Tarihi (2. Basım). Editörler: Talat Sait Halman, Osman Horata, Yakup Çelik, Nurettin Demir, Mehmet Kalpaklı, Ramazan Korkmaz, M. Öcal Oğuz. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. Karaalioğlu, Seyit Kemal. (1980). Resimli Motifli Türk Edebiyatı Tarihi I. Cilt (Genişletilmiş 2. Basım). İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri Kol. Şti. Kazmaz, Süleyman. (2000). Hukuk ve Devlet Yönetimi Açısından Kutadgu Bilig (Kutadgu Bilig Üzerine Hukukî Bir İnceleme). Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları. Köprülü, Mehmet Fuat. (2003). Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları. Kudret, Cevdet. (1995). Örnekli Türk Edebiyatı Tarihi (Başlangıçtan 15. yy. Ortalarına Kadar). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları Külekçi, Numan (1998). Yusuf Has Hâcib: Kutadgu Bilig (2. Basım). İstanbul: Toker Yay. Silahdaroğlu, Fikri. (1996). Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi.