Military Conferences Given At Zabitan Mektebi In The Process of the Formation of Regular Army (1921)

Yıl 2019, Sayı: 64, 409 - 449, 31.01.2019

Mevlüt Yüksel

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3922

Öz

Ottoman State withdrew from World War I as the defeated state with the Mondros Armistice Agreement signed on 30 October, 1918. Following that, the lands of the Ottoman state were invaded by the allied powers of the war such as England, France and Italy. Ottoman State, whose armies had been abolished in accordance with the Mondros Agreement, could not fight against these invasions and thus civilian militia troops were formed. Called Kuva-yı Milliye, these militia troops had remarkable success against the invasions; however, with the opening of the Great National Assembly of Turkey in 1920, a regular army was needed to end Greek invasion in Anatolia and have a decisive victory in the way towards independence. In the process of the formation of regular army, military education was given to soldiers who were supposed to serve in the army in various schools. One of such educational institutions is Zabitan Mektebi, which began to be run in Ankara right after the invasion of Istanbul.    

This study is intended to examine the conferences given in Zabitan Mektebi in 1921 within the educational programme of military officers. The texts of the conferences were obtained from the Archive of Naval History, a unit of Turkish Admiralty. The mentioned conferences include valuable information about the ideal army organization making references to the armies of England, France, Germany, Austria and Russia. The study also evaluates contributions of these conferences to the formation of regular army in the context of Turkish Military History.

Anahtar Kelimeler

Army, Soldier, Organization, Infantry, Cavalry, Conference

Düzenli Ordu’ya Geçiş Döneminde Zabitan Mektebi’nde Verilen Askerî Konferanslar (1921)

Öz

Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’ndan yenik devlet olarak 30 Ekim 1918 tarihinde imzaladığı Mondros Mütarekesi ile çekilmiştir. Bundan hemen sonra Osmanlı Devleti’nin toprakları savaşın galipleri olan İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan) tarafından işgal edilmeye başlanmıştır. Mütareke gereğince orduları dağıtılan Osmanlı Devleti, bu işgallere karşı koyamadığı için yerli halk tarafından milis birlikler oluşturulmuştur. Kuva-yı Milliye adı verilen bu birlikler, işgallere karşı önemli başarılar elde etmesine rağmen 1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’nin açılışından sonra Anadolu’daki Yunan işgaline son vermek ve bir kurtuluşu kati bir şekilde gerçekleştirmek için düzenli bir orduya ihtiyaç duyulmuştur. Bu vesileyle başlatılan düzenli orduya geçiş sürecinde orduya alınacak fertler için birçok askeri kurumda eğitimler verilmiştir. Bu kurumlardan birisi de İstanbul’un işgalinden sonra Ankara’da faaliyet göstermiş olan Zabitan Mektebidir.

Bu çalışmada düzenliye orduya geçiş sürecinde Zabitan Mektebi’nde 1921 yılında subaylar için verilen eğitim konferansları değerlendirilmiştir. Günümüzde Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Deniz Tarihi Arşivi (DTA)’nden elde edilen ve I. Dünya Savaşı döneminde İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya ve Rusya gibi ülkelerden örneklerle bilgiler aktaran bu konferansların adı geçen arşive de atıfta bulunarak düzenli orduya geçiş sürecini kapsayan Türk Askeri Tarihi’ndeki önemleri belirtilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ordu, Asker, Teşkilat, Piyade, Süvari, Konferans.

Kaynakça

• Arşivler Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (CDAB) Hibe Edilen, Satın Alınan, Değiştirilen Evrak (HSD), Ali Fuat Türkgeldi Evrakı (HSD. AFT). CDAB, HSD. AFT, 6/73. CDAB, HSD. AFT, 6/74. Dâhiliye Nezâreti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Asayiş Kalemi (DH. EUM, AYŞ), Asayiş Kalemi (AYŞ). DH. EUM, AYŞ, 9/61. Hariciye Nezareti Siyasi Kalemi (HR. SYS) HR. SYS, 2563/2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
• Genelkurmay Başkanlığı Deniz Tarihi Arşivi (DTA) Bahriye Nezareti (BN). DTA, BN, 48/935-1. DTA, BN, 48/935-2. DTA, BN, 48/935-3. DTA, BN, 48/935-4. DTA, BN, 48/935-5. DTA, BN, 48/935-6. DTA, BN, 48/935-7. DTA, BN, 48/935-8.
• Kitaplar ve Makaleler 1897 Osmanlı-Yunan Harbi, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 1965. Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (Cilt: 1-2: 1914-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul (Tarihsiz), Arslan, Cem Barlas, “Birinci Dünya Savaşı ve Harp Vergisi”, Akademik Bakış Dergisi, (E-Dergi), Sayı: 57 (Eylül-Ekim 2016), s. 73-83. Atatürk, Kemal, Nutuk, Cilt: I, 1919-120, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1973. Atatürk, Kemal, Nutuk, Cilt: III, Vesikalar, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1973. Bekcan, Umut, “Devrimden Sonra: Bolşeviklerin Zorunlu Dış Politikası 1917-1925”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (SBF) Dergisi, Cilt 68, No: 4, 2013, s. 73-102. Brems, Hans, “The Collapse of The Binational Danish Monarchy in 1864: A Multinational Perspective”, Scandinavian Studies, Vol. 51, No. 4, Henrik Ibsen Issue (Autumn 1979), s. 428- 441. Criss, Bilge, İşgal Altında İstanbul 1918-1923, İletişim Yayınları, İstanbul 2000. Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca –Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2004. Ercan, Yavuz, “Kuva-yı Milliye’nin Yapısı ve Niteliği Üzerine Bir Tahlil”, İkinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara 1985, s. 229-236. Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Cilt: I (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), Türk Tarih Kurumu Yayınları (TTK), Ankara 1953. Fuller, J. F. C., A Military History of the Western World, Volume III, From the American Civil War to the End of World War II, Da Capo Press, 1987, New York 1987. Goddard, Stacie E., “When Right Makes Might: How Prussia Overturned the European Balance of Power”, International Security, Vol. 33, No. 3 (Winter, 2008/2009), s. 110-142. Güner, Zekai-Kabataş, Orhan, Millî Mücadele Dönemi Beyânnâmeleri ve Basını, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1990. Helmreich, Paul C., Sevr Entrikaları Büyük Güçler, Maşalar, Gizli Anlaşmalar ve Türkiye’nin Taksimi, Sabah Kitapları, İstanbul 1996. Heyman, Neil M., “France Against Prussia: The Jena Campaign of 1806”, Military Affairs, Vol. 30, No. 4 (Winter, 1966-1967), s. 186-198. Jaeschke, Gotthard, Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi Mondros’tan Mudanya’ya Kadar (30 Ekim 1918-11 Ekim 1922), TTK Yayınları, Ankara 1989. Jemnitz, J., “The First International and the War (1864-1866)”, Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae, Vol. 11, No. 1/4 (1965), s. 57-94 Kalemli, Hüseyin, İstanbul’un Son İşgal Yılı ve Tahliyesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi (YDT), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2013. Kamil, İbrahim, “Neuilly Barış Antlaşması ve Bulgaristan-Yunanistan Nüfus Mübadelesi (1919-1927)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 60, Bahar 2017, s. 91-118. Karacagil, Ö. Kürşat, “Alman İmparatoru İstanbul’da (1917)”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 6, Sayı 12, Ankara 2013, s. 111-133. Karacagil, Ö. Kürşat, Ö. Kürşat, “II. Wilhelm’in Osmanlı İmparatorluğunu Ziyareti ve Mihmandarı Mehmed Şakir Paşa’nın Günlüğü” (1898)”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, Cilt: 24, Sayı: 2, Aralık 2014, s. 73-97. Kasalak, Kadir, “Kuva-yı Milliye’nin Askeri Açıdan Etüdü”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılı Özel Sayısı, Cilt: XIV, Sayı: 42 (Kasım 1998), s. 979-1004. Kaymaz, İhsan Şerif, “Wilson Prensipleri ve Liberal Emperyalizm”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (AAMD), Cilt: XXIII, Sayı: 67-68-69 (Mart-Temmuz-Kasım 2007), s. 145-174. Kılıç, Murat, “Hannibal’in Savaş Taktiklerine Genel Bir Bakış”, Erzurum Teknik Üniversitesi (ETÜ) Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ETÜSBED), Cilt: III Sayı: 5 (Nisan 2018), s. 25‐60. Kili, Suna-GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Sened-i İttifak’tan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2006. Kocatürk, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1969. Kodaman, Bayram, 1897 Türk-Yunan Savaşı (Teselya Tarihi), TTK Yayınları, Ankara 1993. Koltuk, Nuran, “Kuva-yı Milliye’nin Gelirleri”, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2013/1, Cilt:12, Sayı: 23, s. 49-81. Macmillan, Margaret, Paris 1919, Barış Yapanlar, Dünyayı Değiştiren Altı Ay, 1919 Paris Barış Konferansının Hikâyesi (Çev. Belkıs Dişbudak), Alfa Yayınları, İstanbul 2015. Marks, Sally, “Mistakes and Myths: The Allies, Germany, and the Versailles Treaty, 1918–1921”, The Journal of Modern History, Vol. 85, No. 3 (September 2013), s. 632-659. Ortaylı, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Alkım Yayınevi, İstanbul 2006, s. 81-87. Özalp, Kâzım, Millî Mücadele 1919-1922, I, TTK Yayınları, Ankara 1998. Özcan, Abdülkadir, “Harbiye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, Cilt XVI, s. 115-119. Özüçetin, Yaşar-Dağistan, H. Mehmet, “Meclis Celse Zabıtlarında Kuva-yı Milliye”, Çağdaş Türk tarihi Araştırmaları Dergisi (ÇTTAD), IX/20-21, (2010/Bahar-Güz), s. 3-30. Qafarov, Vasıf, “Ekim 1917 Devriminden Sonra Bolşevik Rusya’nın Azerbaycan Siyaseti ve Bakü Sorunu”, Gazi Akademik Bakış, Cilt: 2, Sayı: 3 (Kış 2008), s.139-151. Radek, Karl, The Winding-Up of the Versailles Treaty, Report to the IV. Congress of the Communist International, Published By The Communist International, Hamburg 1922, Roberts, J. M., Avrupa Tarihi (İngilizce’den Çeviren: Fethi Aytuna), İnkılâp Kitapevi, İstanbul 2010, Röhl, John C. G., Kaiser Wilhelm II, 1859–1941, A Concise Life, (Translated By Sheila De Bellaigue), Cambridge Universty Press, United Kingdom 2014. Röhl, John C. G, John C. G., Wilhelm II Kaiser’s Personal Monarchy, 1888-1900, (Translated By Sheila De Bellaigue), Cambridge Universty Press, United Kingdom 2015. Sarıhan, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü I (Açıklamalı Kronoloji) Mondros’tan Erzurum Kongresi’ne (30 Ekim 1918-22 Temmuz 1919), TTK Yayınları, Ankara 1993. Saylan, Gürkan Fırat, 1918-1923 Yıllarında İtilaf Devletleri’nin İstanbul ve Çevresindeki Faaliyetleri, YDT, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Erzurum 2010. Selek, Sebahattin, Anadolu İhtilâli, Burçak Yayınevi, İstanbul 1968. Showalter, Dennis E., “Diplomacy and the Military in France and Prussia, 1870”, Central European History, Vol. 4, No. 4, 1870/71 (December 1971), s. 346-353. Sönmez, Fatma, “Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarındaki Şiir Alıntıları ve Bu Alıntıların Metinlerin Anlamlarına Etkisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 32 (Aralık 2014), s. 179-192. Süleyman Tevfik-Abduh Zihni, Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye ve Yunan Muharebesi 1314, Mihran Matbaası, İstanbul 1315. Tekeli, İlhan-İlkin, Selim, Ege’deki Sivil Direnişten Kurtuluş Savaşı’na Geçerken Uşak Hayat-i Merkeziyesi ve İbrahim (Tahtakılıç) Bey, TTK Yayınları, Ankara 1989. Treaty of Peace Between the Allied And Associated Powers and Germany and Protocol Signed at Versailles, June 28, 1919, Printed By Order of Parliament, Ottawa J. De Labroquerie Tache Prınter to the King’s Most Excellent Majesty 1919. Tunalı, Ayten Can, Tanzimat Döneminde Osmanlı Kara Ordusunda Yapılanma (1839-1876), YDT, Ankara 2003. Türk İstiklâl Harbi, II nci Cilt, Batı Cephesi I, Yunanlıların Batı Anadolu’da İstila Hareketine Başlamaları, İzmir’in İşgali, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a Çıkması, Milli Mukavemettin Başlaması (15 Mayıs-4 Eylül 1919), Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) Yayınları, Ankara 1994. Türkmen, Zekeriya, Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920), TTK Yayınları, Ankara 2001. Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih 1789-2010, Der Yayınları, İstanbul 2010. Ulusan, Şayan, “Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne (Cemiyet-i Akvam) Girişi -Öncesi ve Sonrası”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (ÇTTAD),VII/16-17, (2008/Bahar-Güz), s. 237-258. Uyar, Mesut-Erickson, Edward J., Osmanlı Askeri Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014. Wawro, Geoffrey, “The Habsburg Flucht nach vorne in 1866: Domestic Political Origins of the Austro-Prussian War”, The International History Review, Vol. 17, No. 2 (May, 1995), s. 221-248. Wawro, Geoffrey, Geoffry, The Franco-Prussian War, The German Conquest of France in 1870–1871, Cambridge University Press, 2003. Yaman, Ahmet Emin, “Milli Ordu’dan Düzenli Ordu’ya”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Yıl: 1990, Cilt: 2, Sayı:6, s. 389-398. Yıldız, Gültekin, Osmanlı Kara Ordusunda Yeniden Yapılanma ve Sosyo-Politik Etkileri (1826-1854), YDT, İstanbul 2008. Yorulmaz, Şerife, “Çukurova’da Kuva-yı Milliye Yapılanmasının Temel Özellikleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 35-36 (Mayıs-Kasım) 2005, s. 345-373.