Anlatıdan Görsele Elektronik Mizah Kültürü

Yıl 2018, Sayı: 61, 101 - 112, 31.01.2018

Ahmet Özgür Güvenç

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3858

Öz

Teknoloji, hayatı neredeyse her alanda pratik bir hale getirerek insanoğlunun yaşam kalitesini yükseltmiştir. Teknolojinin insanlığa sunduğu hizmetlerden biri olan internet, haberleşme ve bilgi edinme alanlarında sunduğu geniş imkânlarla, günlük yaşamın önemli ve vazgeçilmez bir parçası olmuştur. İnternetle birlikte iletişimin yeni şekilleri oluşmuş, bu da küreselleşmeyi hızlandırmıştır. Yeni yazma ve okuma teknolojilerinin vücut bulduğu ikinci sözlü kültür çağını başlatan teknolojik gelişmeler, metin, görüntü, ses gibi farklı iletişim biçimlerinin bir arada kullanıldığı sınırsız metin adında elektronik bir okuma-yazma teknolojisi meydana getirmiştir. Yazı, ses, resim, film, animasyon, simülasyon gibi birçok iletişim aracının yer aldığı bu multimedya ortamın en önemli kaynağı internettir. “Elektriğe dayalı okuryazarlık” kavramı bu kültürel oluşumla doğmuştur. Söz konusu okuryazar tipi, internetin eş zamanlı olarak yürütebildiği işlemler aracılığıyla yeni iletişim şekillerinin öğeleri olan fotoğraf, fotokopi ve faksı etkin ve yaygın bir şekilde kullanmaya başlamıştır. Adı geçen öğeler önceleri belli başlı amaçlara hizmet ederlerken internet aracılığıyla yaygınlaşarak farklı maksatların da hizmetine girmişlerdir. Bir zamanlar ofis çalışanlarının fotoğraf ya da fotokopi makinası yardımıyla oluşturup faks makinalarıyla veya bilvasıta paylaştıkları elle çizilmiş şaka amaçlı malzemelerin yerini elektronik ortamda hazırlanan ve internet yoluyla yayınlanan materyaller almıştır. Mevzubahis görüntülü materyaller tıpkı sözlü bir şekilde aktarılan espri ve anlatılar gibi modern yaşam ile aynı kaygı ve hayal kırıklıklarını ifade etmektedirler. Güldürme, korkutma, şaşırtma, kandırma vb. amaçlarla üretilen görüntüler, üzerinde oynanmış resimler, metinler ve belgeler elektronik ortamın önemli eğlence unsurları arasındadır. Düşünce ve bilgi alışverişinin vasıtası haline gelen görsel ve işitsel özelliklere sahip bu yeni iletişim şekilleri, ilgi çekici, eğlenceli ve sempatik bir etkileşim kurabilmek amacıyla birleştirici ve bütünleyici yapıya sahip folklor unsurlarından yararlanarak mizahi yönü ağır basan internet kaynaklı özel bir folklor türü meydana getirmiştir. Bu çalışmada elektronik ortamda oluşan görsel mizah kültürü üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Folklor, Mizah, İnternet, Görsel, Elektronik.

Electronic Humour Culture from Narrative to Visual

Öz

Technology develops life quality of humankind by transferring the life practically. Internet which is one of the important services of technology has been an irreplaceable part of daily life with the help of the communication and information domains. By the help of internet we see new faces of communication and this accelerate the globalization. Technological developments which start the second period of reading and writing abilities created a new hypertext. This hypertext contains a lot of communication devices such as text, visual, sound. Internet is the most important part of this multimedia platform which contains several communication devices like as writing, sound, picture, film, animation, simulation. The term of “electrical literacy” was born by this cultural being. This literacy type started to utilize efficiently photography, photocopy, and fax by diachronic process of internet. First of all these elements were typical utilities but therefore are started to use for different purposes. Once upon a time handmade designs, official machines, photography, photocopy, and fax, were used to make ordinary jokes. Today these machines replaced by electronic material which are designed and published in internet domains. These visual materials like as oral jokes and narratives explain deceptions and fears. Produced visual materials for laughing, scaring, surprising etc. are among the most important parts of the electronic domain which contains caricaturized pictures, texts and documents, are among the most important entertainment utilities. These new communication forms which have visual and audial specifications became a means for ideas and information connections. On the purpose of installing an interaction line interesting, amusing, sympatric, it created a new special folklore type based on internet which has a structure connective and integrative. In this study we will focus on visual humour which is created in electronic domain.

Anahtar Kelimeler

Folklore, Humour, Internet, Visual, Electronic

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Halûk ve diğer. (2008). Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları. AKTULUM, Kubilay (2007). Metinlerarası İlişkiler, İstanbul, Öteki Yayınevi. AKTULUM, Kubilay (2011). Metinlerarasılık / Göstergelerarasılık, Ankara, Kanguru Yayınları. ASSMANN, Jan (2001). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Çev. Ayşe Tekin, İstanbul, Ayrıntı Yayınları. AYATA, Canan Şenöz (2005). Metindilbilim ve Türkçe, İstanbul, Multilingual. BRONNER, Simon J. (2009). “Digitizing and Virtualizing Folklore”, Folklore and the Internet Vernacular Expression in a Digital World, (ed. Trevor J. Blank), Utah: Utah State University Press, 21-66. Büyük Larousse (1986). Milliyet Gazetecilik A.Ş. CANTEK, Levent (2012). Türkiye’de Çizgi Roman, İstanbul, İletişim Yayınları. ÇAKIR, Mukadder (2014). Görsel Kültür ve Küresel Kitle Kültürü, Ankara, Ütopya Yayınevi. CLARK, Toby (2011). Sanat ve Propaganda Kitle Kültürü Çağında Politik İmge, Çev. Esin Hoşsucu, İstanbul, Ayrıntı Yayınları. DOĞAN, D. Mehmet (2008). Doğan Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul, Pınar Yayınları. DUNDES, Alan (1980). “Who Are The Folk”, Interprenting Folklore, Indiana University Press, 1-19. DUNDES, Alan-Carl R. Pagter (1978), Work Hard And You Shall Be Rewarded: Urban Folklore from the Paperwork Empire, Detroit: Wayne State University Press. FARTHING, Stephen (2014). Sanatın Tüm Öyküsü, Çev.: Gizem Aldoğan-Firdevs Candil Çulcu, İstanbul, Hayalperest Yayınevi. FAULMANN, Carl (2005). Yazı Kitabı Tüm Yerkürenin, Tüm Zamanların Yazı Göstergeleri ve Alfabeleri, Çev. Itır Arda, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. FRANK, Russel (2011). Newslore, Jackson: University Press of Mississippi. GOODY, Jack (2013). Yazılı ve Sözel Arasındaki Etkileşim Okur-Yazarlık, Aile, Kültür ve Devlet Üzerine İncelemeler, Çev. Osman Bulut, İstanbul, Pinhan Yayıncılık. GÜVENÇ, Ahmet Özgür (2014). “İnternet Folkloru Üzerine Önerilen Bir Terim: E-Folklor”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2014, 18 (2): 31-46. MELİCK, Tom (2015). Tarih Boyunca Sanat, Çev.: Dilek Şendil-Süreyya Evren, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. ONG, Walter J. (2007). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, Çev. Sema Postacıoğlu Banon, İstanbul, Metis Yayınları. ÖZDEMİR, Nebi (2008). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara, Geleneksel Yayınları. PRESTON, Michael J. (1974). “Xerox-Lore”, Keystone Folklore XIX, 11-27. PRESTON, Michael J. (1994).“Traditional Humor from the Fax Machine: All of a Kind”, Western Folklore 53, 147-169. TOPUZ, Hıfzı (1997). Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü, İstanbul, İnkılâp Kitabevi. TURANİ, Adnan (2011). Çağdaş Sanat Felsefesi, İstanbul, Remzi Kitabevi. WARNER MARIEN, Mary (2015). Fotoğrafçılığı Değiştiren 100 Fikir, Çev. Göksu Şimşek, İstanbul, Literatür Yayınları.