Türkçenin Az Bilinen Bir Eki: +Laŋ

Yıl 2018, Sayı: 61, 191 - 202, 31.01.2018

Ferdi Güzel

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3785

Öz

+lAŋ eki, Türkçenin en az bilinen eklerinden biridir. İlk kez Dîvânu Lugâti’t Türk’te görülen bu eke tarihî ve çağdaş dönemler ile ilgili gramer kitaplarının büyük bir kısmında yer verilmemiştir. Örnek kelime çok az olduğu ve ekin işlevi tam olarak belirlenemediği için bu ekle türetilmiş bazı kelimeler hakkında yanlış değerlendirmeler yapılmıştır. Tarihî ve çağdaş lehçelerde sadece birkaç kelimede görülen +lAŋ eki, Türkiye Türkçesi ağızlarında ‘benzerlik, yakınlık’ işlevi ile pek çok kelime türetmiş işlek bir ektir.

Anahtar Kelimeler

Yapım eki, +lAŋ eki

An Uncommon Suffix of Turkish: +Laŋ

Öz

+lAŋ is one of the uncommon suffixes. This suffix which was firstly used in Dîvânu Lugâti’t Türk has not taken place in most parts of grammar books related to historical and modern periods. Some wrong evaluations have been made about the words derived from this suffix because of the fact that there are very few sample words and the function of the suffix has not been determined. +lAŋ, which is only seen in a few words in the historical and modern dialects, is a common suffix deriving a lot of words with the function of ‘similarity, likeness’ in the dialects of Turkish.

Anahtar Kelimeler

Derivative suffix, suffix of +lAŋ

Kaynakça

• Atalay, Besim (1941). Türk Dilinde Ekler ve Kökler Üzerine Bir Deneme. İstanbul: TDK Yayınları. Banguoğlu, Tahsin (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları. Brockelmann, Carl (1954). Osttürkische Grammatik der islamischen Litteratursprachen Mittelasiens. Leiden: E. J. Brill. Caferoğlu, Ahmet (1964). Anadolu Ağızları Konson Değişmeleri. TDAY-B 1963, 1-33. Clauson, Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford: Oxford University Pres. Clauson, Gerard (2007). Türkçede Sekizinci Yüzyıldan Önce Kullanılan Ekler. Çeviren: Uluhan Özalan. Dil Araştırmaları, 1, 185-196. Çağatay, Saadet (1954). Türkçede ŋ ~ ġ Sesine Dair. TDAY-B 1954, 15-30. Çağatay, Saadet (1978). Kazan Lehçesinde Bazı Tekitler. Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler. Ankara: AÜ DTCF Yayınları. Deny, Jean (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi). Çeviren: Ali Ulvi Elöve. İstanbul: Maarif Vekâleti. Duman, Musa (2008). Eski Türkiye Türkçesinde +lA Ekli Zarfların Kullanımı Üzerine. Turkish Studies, 3/3, 345-355. Ercilasun, A. Bican (2008). La Enklitiği ve Türkçede Bir ‘Pekiştirme Enklitiği’ Teorisi. Dil Araştırmaları, 2, 35-56. Erdal, Marcel (1991). Old Turkic Word Formation I-II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. Ergin, Muharrem (1990). Türk Dil Bilgisi. Ankara: Bayrak Basım Yayın Tanıtım. Ersoy, Feyzi (2013). Çuvaş Türkçesindeki +lA Eki Üzerine. Dil Araştırmaları, 13, 57-71. Gabaın, A. Von (1988). Eski Türkçenin Grameri. Çeviren: Mehmet Akalın. Ankara: TDK Yayınları. Ganiyev, Fuat (2013). Bugünkü Tatar Türkçesi Söz Yapımı. Çeviren: Murat Özşahin. Ankara: TDK Yayınları. Güzel, Ferdi (2015). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Söz Yapımı. Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi. Hatipoğlu, Vecihe (1974). Türkçenin Ekleri. Ankara: TDK Yayınları. İpek, Birol (2009). Türkçede Pekiştirme Edatları. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi. Korkmaz, Zeynep (2000). Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları. Ankara: TDK Yayınları. Korkmaz, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları. Nalbant, M. Vefa (2004). Türkçe Enklitik Edatı ‘LA’. V. UTDK. Ankara: TDK Yayınları. Önler, Zafer (1996). Türkçede -lA Zarf Eki. UTDK 1992. Ankara: TDK Yayınları. Poppe, Nicholas (1992). Moğol Yazı Dilinin Grameri. Çeviren: Günay Karaağaç. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Räsänen, Martti (1957). Materialien zur Morphlogie der türksichen Sprachen. Helsinki: Studia Orientalia Edidit Societas Orienatalis Fennica XXI. Reychman, Jan (1966). Polonya’nın Bir Güney Lehçesinde Kullanılan Bir Sözcüğün Menşei Hakkında. Reşit Rahmeti Arat İçin. İstanbul: TKAE Yayınları. Şçerbak, A. Mihail (2000). Arslan Kelimesinin Etimolojisine Dair Bazı Mülâhazalar. Hasan Eren Armağanı. Ankara: TDK Yayınları. Şirin User, Hatice (2010). Türk Dillerinde Çilek ve Yilek. Studies on the Turkic World (A Festschrift for Professor St. Stachowski on the Occasion of His 80th Birthday). Kraków. Tekin, Şinasi (2001). Türkçedeki Bazı Çekim Eklerinin Tarihi Üzerine Düşünceler ve +leyin Eki Hakkında. İştikakçının Köşesi. İstanbul: Simurg Yayınları. Tezcan, Semih (1981). Peter Zieme Manichäisch-türkische Texte. Berliner Turfantexte V, Schriften zur Geschichte und Kultur des Alten Orients. Akademie der Wissenschaften der DDR, Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie. Akademie Verlag, Berlin, 1975. 90 s. + 56 tablo üzerinde 178 tıpkıbasım, 4°. TDAY-B 1978-1979, 295-300. Üstüner, Ahat (2003). Türkçede Pekiştirme. Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi.