An Anonymous Work on the Baghdad Campaign of Murad IV: Feth-i Bağdâd Kıssası

Yıl 2018, Sayı: 61, 269 - 296, 31.01.2018

Mehmet Fatih Gökçek

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3792

Öz

Murad IV was one of the most striking Ottoman sultans by virtue of his deeds and personality. Since he came to the throne at a young age, initial years of his reign passed under the regency of his mother Kosem Sultan. Murad IV gained the full control of the state administration only after 1632. Eliminating the oppressors in the country with coercion has played a great role in strengthening his authority. The young Sultan set a campaign and took Revan in 1635 after he established his power within the whole country. Yet, Safevids took advantage of the absence of the Ottoman army and recaptured Revan. Then, Murad IV attacked on and sieged Baghdad in order to settle accounts with Safevids. After forty days of siege he conquered Baghdad in 1638, hence made his mark in history and became known as the Conqueror of Revan and Baghdad.
This study addresses anonymous work of Feth-i Bağdâd Kıssası (The Story of the Conquest of Baghdad) which is the one and the only copy in Bibliothéque Nationale de France. The beginning of the study will examine the problem of the text's author by providing information about the content of the work that is followed by the original text put for the use of readers. The Baghdad Campaign of Murad IV was narrated in this work. Feth-i Bağdâd Kıssası which was written by someone who participated the campaign with the Sultan, gives important information about that war. Feth-i Bağdâd Kıssası is a primary source given the fact that it is the narration of the events that the author had witnessed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Safevid Empire

IV. Murad'ın Bağdat Seferi'ne Dair Anonim Bir Eser: Feth-i Bağdâd Kıssası

Öz

IV. Murad, Osmanlı padişahları arasında icraatları ve şahsiyeti ile en dikkat çekenlerden birisidir. Küçük yaşta tahta çıktığı için saltanatının ilk yılları annesi Kösem Sultan'ın vesayeti altında geçmiştir. IV. Murad, devlet yönetiminde tam anlamıyla ancak 1632 tarihinden sonra söz sahibi olmuştur. Padişahın otoritesini güçlendirmesinde ülkedeki zorbaları şiddet kullanarak ortadan kaldırmasının rolü büyüktür. Genç padişah, tüm ülkeye gücünü kabul ettirdikten sonra sefere çıkarak 1635'te Revan'ı ele geçirmiştir. Fakat Osmanlı ordusunun bölgeden ayrılmasını fırsat bilen Safeviler, Revan'a tekrar hâkim olmuştur. Bunun üzerine padişah Safevilerle hesaplaşmak için bu kez Bağdat üzerine yürüyerek şehri kuşatmıştır. Kırk gün süren bir muhasaranın ardından 1638'de Bağdat'ı Osmanlı topraklarına katmış, böylece adını tarihe Revan ve Bağdat Fatihi olarak yazdırmıştır.
Bu çalışmada, tek nüshası Fransa Milli Kütüphanesi'nde bulunan anonim Feth-i Bağdâd Kıssası isimli eser ele alınmıştır. Çalışmamızda, Feth-i Bağdâd Kıssası'nın müellifi meselesi tartışıldıktan sonra eserin muhtevasına ilişkin bilgi verilmiş, akabinde ise eser neşredilerek okuyucunun istifadesine sunulmuştur. Feth-i Bağdâd Kıssası'nda IV. Murad'ın komuta ettiği Bağdat seferi anlatılmaktadır. Padişahla birlikte sefere çıkan ve hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan biri tarafından kaleme alınan bu eser, savaş süreci hakkında önemli bilgiler vermektedir. Feth-i Bağdâd Kıssası, müellifin şahit olduğu hadiseleri anlatması bakımından birinci elden kaynak hükmündedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Safevi Devleti

Kaynakça

• Anonim. Feth-i Bağdâd Kıssası, Bibliothéque Nationale de France, Supplément Turc, numara: 166/2: 291a-327a. Baysun, M. Cavid. (1979). ''Bagdad'', İA, II: 205-211. Devellioğlu, Ferit. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi. Ed-Dûrî, Abdülazîz. (1991). ''Bağdat, Genel Bakış'', DİA, IV: 425-433. Emecen, Feridun. (1999). ''Irakeyn Seferi'', DİA, XIX: 116-117. Gökçek, Mehmet Fatih. (2013). IV. Murâd'ın Bağdâd'ı Fethine Dair İki Eser: Nûrî İbrâhîm, Fetihnâme-i Bağdâd - Kādî-zâde Ahmed Çelebi, Fetihnâme-i Bağdâd (Transkripsiyon-Değerlendirme), YDT, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Halaçoğlu, Yusuf. (1991). ''Bağdat, Osmanlı Dönemi'', DİA, IV: 433-437. Kılıç, Remzi. (2001). XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-İran Siyasî Antlaşmaları, İstanbul: Tez Yayınları. Levend, Agâh Sırrı. (2000). Ġazavāt-nāmeler ve Mihaloğlu Ali Bey'in Ġazavāt-nāmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Şemsettin Sâmi. (1996). Kâmûsu'l-aʻlâm, II, Ankara: Kaşgar Neşriyat. Varlık, Mustafa Çetin. (1993). ''Çaldıran Savaşı'', DİA, VIII: 193-195. Yılmazer, Ziya. (2006). ''Murad IV'', DİA, XXXI: 177-183.