İki Kutup Arasında Yaşam: 1950’li Yıllar Türk Basınında Türk Kadını

Yıl 2018, Sayı: 61, 477 - 496, 31.01.2018

Çağdaş Lara Çelebi

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3845

Öz

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu yıllardan itibaren kadına önem vermiş ve uyguladığı modernleşme programları çerçevesinde kadının toplumdaki yerinin ön plana çıkarılmasına gayret göstermiştir. 1950’li yıllara gelindiğinde, daha önceki dönemlerden farklı olarak batılılaşma rol modelinde Avrupalı kadının yerini Amerikalı kadın almıştır. Artık Amerikan kadınlarının yaşam standartları temel alınıp, Türk kadınlarına yeni modeli örnek almaları tavsiye edilmeye başlanmıştır. Bu adaptasyon sürecinde, özellikle kadınlara yönelik tavsiyeleriyle, dönemin Türk basını önemli rol oynamıştır. Şüphesiz, model farklılaşmasının nedenlerinden biri uluslararası konjonktürdeki gelişmeler ile ilgilidir. Avrupa eski gücünü kaybetmiş, Amerika siyasi ve ekonomik olduğu kadar sosyo-kültürel alanlarda da etkin rol oynamaya başlamıştır. Fakat, Amerika’nın demokratik, Sovyetler Birliği’nin ise komünist bloğun başını çektiği iki kutuplu uluslararası ortamda, Türk kadınının toplumdaki yerinin belirlenmesinde bir tek uluslararası atmosferdeki değişimler mi rol oynamıştı? Bu soruyu cevaplandırmayı amaçlayan makale, dönemin dış olduğu kadar ilgili iç gelişmelerini de analiz edip 1950’ler Türkiye’sinde kadının toplumsal yerinin şekillendirilmesi sürecinde rol oynamış olası diğer etkenler belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Kadını, 1950’ler, Soğuk Savaş, Amerikan Kültürü, Burjuvazi

Life Between Two Poles: Turkish Women in the 1950’s Turkish Press

Öz

From the date of its foundation the Turkish Republic gave importance to women in the society and through the modernization programs she pursued, she had endeavored to underline the essentiality of female figure in the society. Unlike the previous periods in the 1950’s, ‘as being a symbol of Western modernity’, the example of American female figure had replaced the European female role-model. From that time onwards, considering the life standards of the American women, the Turkish women were advised to adopt themselves to this new type of female model. During this adaptation process, especially through the advices that targeted women, the Turkish press played an essential role. Without a doubt, the ongoing developments in the international political atmosphere were among the reasons behind this particular differentiation. Whereas the European continent began to lose the power she had held for centuries, USA started to play an essential role not only in the World politics and economics, but also in the international socio-cultural life. However, in a bipolar international atmosphere in which, America was representing the democratic countries and U.S.S.R. was leading the communist bloc, can we consider the alterations in international relations as sole factors play a role for the determination of Turkish women’ place in the society? The current article that aims to answer this question, analyzes both the foreign and domestic developments for the obtainment of possible factors, which had played a role in this social process.

Anahtar Kelimeler

Turkish Women, 1950’s, Cold War, American Culture, Bourgeoisie

Kaynakça

• Süreli Yayınlar Anadolu, Απογευματινη, Hayat, Holivut Dünyası, Serbes Cumhuriyet, The Turkish Times, Βήμα, Yeni Asır.
• ‘Miss Turkey of 1950 is Modern’, Warwich Daily News, (18 December, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article191114161 (erişim tarihi: 23.06.2017). ‘What Marshall Aid Has Done for Europe’s Peace’, Sydney Morning Herald, (11 April, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article18156080 (erişim tarihi: 27.06.2017). ‘Cold War Has Not Weakened Turkey’s Determination’, Mercury (7 July, 1949), http://nla.gov.au/nla.news-article26649363 (erişim tarihi: 27.06. 2017). ‘Communism Holds No Attraction for the Turkish Peasant’, Mercury, (21 November, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article26741259 (erişim tarihi: 27.06.2017). ‘Turkey Changes View on Reds: Death Penalty for Leaders’, Age, (1 January, 1952), http://nla.gov.au/nla.news-article204968686 (erişim tarihi: 27.06.2017). ‘Struggle Against Communism’, Daily Examiner, (5 January, 1952), http://nla.gov.au/nla.news-article195523313 (erişim tarihi: 27.06.2017). ‘Cold War Must Be Won’, Examiner, (6 May, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article52716456 (erişim tarihi: 08.07.2017). ‘Cold War Pressure’, Sunday Times, (17 April, 1949), http://nla.gov.au/nla.news-article59506908 (erişim tarihi: 08.07.2017). ‘Act of Cold War’, Murray Pioneer, (22 June, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article109469368 (erişim tarihi: 09.07.2017). ‘The Mounting Cold War’, Murray Pioneer, (21 September, 1950), http://nla.gov.au/nla.news-article109471092 (erişim tarihi: 09.07.2017).
• Kitap ve Makaleler Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Akşin, S. (2015). Kısa 20. Yüzyıl Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. American Myths, Legends, and Tall Tales: An Encyclopedi of American Folklore, Cilt:1, (2016). (Derleyen: Christopher R. Fee ve Jeffrey B. Webb), ABC Clio, California. Blanck, D. (2008). “Cultural Imperialism”, (Derleyen: Alexander Stephen), Television, Education, and the Vietnam War: Sweden and the UnitedStates During thePostwar Era, The Americanization of Europe: Culture, Diplomacy and Anti Americanism after 1945, Berghahn Books, New York. Bozkurt, İ. (2008). Türk Kamuoyunda Amerikan İmgesi (1945-1980). Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2008. Clark L. S. (2014). “Mediatization: Concluding Thoughts and Challenges for the Future”, (Derleyen: Andreas Hepp ve Friedrich Krotz), Mediatized Worlds: Culture and Society in a Media Age, Palgrave Macmillan, London. Cross, J. L. (2006). “Icons as Ideology: A Media Construction”, (Derleyen: Inger Lassen, Jeanne Strunck ve Torben Vestergaard), Mediating Ideology in Text and İmage Ten Critical Studies, John Benjamin Publishing Company, Philadelphia. Çelebi, Ç. L. (2017). “Kayseri Hıristiyanlarının 19. Yüzyılda Sancak Yönetimine Katılmaları Üzerine”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Cilt: 16, Sayı: 31, İstanbul, 1-32. Çelebi, Ç. L. (2013). “Steel Flowers of the Empire: The Ottoman Ladies”. 3rd ICHSS Conference Proceedings, Cilt: 1, Rome, 200-208. Çiğdem, A. (2008). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi: Jürgen Habermas ve Eleştirel Epistemoloji Üzerine Bir Çalışma, İletişim Yayınları, İstanbul. Efegil, E. ve Musaoğlu N. (2009). “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Uluslararası Sistemin Yapısına İlişkin Bir Model Çalışması”. Gazi Akademik Bakış, Cilt: 2, Sayı: 4, 633-645. Foucault, M. (1972). The Archaeology of Knowledge: And the Discourse on Language, Pantheon Books, New York. Gönlübol, M., Ülman A. H., Bilge A. S., Sezer D. (1996). “İkinci Dünya Savaşından Sonra Türk Dış Politikası (1945-1965 Yılları)”. Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Siyasal Kitabevi, Ankara. Karabulut S. (2011). “1950’lerde Kadının Sosyalleşmesinde Batı’nın Önemi: ‘Kadın Gazetesi Örneği”. Belgi, Sayı: 1, 87-96. Karpat K. H. (1972). “Political Developments in Turkey, 1950-7”, Middle Eastern Studies, Cilt: 8, Sayı: 3, 1-24. Langhamer C. (2016). “Feelings, Women and Work in the Long 1950s”, Women’s History Review, Sayı: 26/1, 77-92. Lewis, B. (1967). The Emergence of Modern Turkey, Oxford University Press, Oxford, MacPherson D. A. J. (2012). Women and the Irish Nation Gender, Culture and Irish Identity, 1890-1914, Palgrave, New York. Moeller R. G. (1998).”The ‘Remasculinazation of Germany in the 1950s: Introduction”. Signs, Cilt: 24, Sayı: 1, 129-145. Örnek C. ve Üngör Ç. (2013). “Introduction Turkey’s Cold War: Global Influences, Local Manifestations”, (Derleyen: Cangül Örnek ve Çağdaş Üngör), Turkey in the Cold War: Ideology and Culture, Palgrave Macmillan, New York. Özdemir P. ( 2016). “Building a ‘Modern’ and ‘Western’ Image: Miss Turkey Beauty Contests from 1929 to 1933”, Public Relations Review, Cilt: 42, Sayı: 5, 759-765. Pannian P. (2016). Edward Said and the Question of Subjectivity, Palgrave Macmillan, London. Said E. W. (1994). The Culture and Imperialism. Vintage Books, New York. Spero E. Ve Jeffrey H. (1997). The Politics of International Relations, Routledge, London. Stephen A. (2008). “A Special German Case of Cultural Americanization”, (Derleyen: Alexander Stephen), The Americanization of Europe: Culture, Diplomacy and Anti Americanism after 1945, Berghahn Books New York. Stephen A. (2008). “Cold War Alliences and the Emergence of Transatlantic Competition: An Introduction”, (Derleyen: Alexander Stephen), The Americanization of Europe: Culture, Diplomacy and Anti-Americanism after 1945, New York, Berghahn Books. Stevenson N. (1995). Understanding Media Cultures: Social Theory and Mass Communication, Sage Publications, London. Tekeli İ. (1979-1980). “II. Dünya Savaşı Sırasında Hazırlanan Savaş Sonrası Kalkınma Programları….”, ODTÜ Gelişme Dergisi Özel Sayısı, 289-328. Tekindor von Zür Mühlen S. (2012). “Korean War in the Turkish Press”, Turkish Studies, Cilt: 13, Sayı: 3, 523-535. Yerasimos S. (1976). Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye: I. Dünya Savaşı’ndan 1971’e, Gözlem Yayınları, İstanbul. Üngör Ç. (2013). “China and Turkish Public Opinion During the Cold War: The Case of Cultural Revolution (1966-1969)”, (Derleyen: Cangül Örnek ve Çağdaş Üngör) Turkey in the Cold War: Ideology and Culture, Palgrave Macmillan, New York. Ünlü Bilgiç T. (2015). “The Roots of Anti-Americanism in Turkey 1945-1960”, Bilig, Sayı: 72, 251-280. Xiaoxian G. (2006). “The Silver Flower Contest: Rural Women in 1950’s China and the Gender Division of Labour”, Gender & History, Cilt: 18, Sayı: 3, 594-612. Zürcher E. J. (1994). Turkey a Modern History, I. B. Tauris, New York.
• Internet Kaynakları Reynolds C. (2012). Diplomatic Gastronomy: Convivial Nature of the Power of Prestige, Cultural Diplomacy and Soft Power, 2012, Christian Reynolds, Diplomatic Gastronomy: Convivial Nature of the Power of Prestige, Cultural Diplomacy and Soft Power, http://www.culturaldiplomacy.org/academy/content/pdf/participant-papers/2012- 02-unccd/Diplomatic_gastronomy_-_Christian_Rynolds.pdf (Erişim Tarihi:31.07.2017),s.1-2. The Library of Congress Official Website. https:// www.loc.gov (Erişim Tarihi:13.06.2017). TRT Resmi Sayfası, Tarihçe. http://www.trt.net.tr/Kurumsal/Tarihce.aspx (Erişim Tarihi:24.06.2017).