Kolağası Ali Rızâ Efendi ve “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” Adlı Risalesi

Yıl 2021, Sayı: 70, 123 - 148, 20.01.2021

Muhammed Güler

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4416

Öz

XIX. asrın sonları XX. asrın başlarında yaşamış ve divan şiirinin son temsilcilerinden olan Kadirî-Şettârî şeyhi Erzurumlu Kolağası Ali Rızâ Efendi, nesir sahasında kaleme almış olduğu “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” adlı, 1911 tarihli eserinde namazın rükünlerini tasavvufi yorumlar çerçevesinde işlemiştir. Çalışmamızda Kolağası Ali Rızâ Efendi’nin hayatına, mensup olduğu Şettâriyye tarikatı ile olan ilişkisine ve eserlerine dair bilgilere yer verilmiştir. Akabinde “Muhtasar Hakîkat-ı Salât” adlı eserin içeriğine dair yapılan incelemin ardından eserin transkripsiyon alfabesi ile yazılmış hâli aktarılmıştır. Beş vakit farz namazın rükünlerinin, vitr-i vacip, cenaze ve bayram namazlarının, namaza davet olan ezanın tasavvufi hikmetlerinin izah edildiği bu eser tasavvuf edebiyatımız açısından önem arz etmektedir. Temennimiz, “Muhtasar Hakîkat-ı Salât”ın günümüz Türkçesine aktarılması vesilesiyle bu alanda yapılacak farklı çalışmalara katkı sunmasını yönünde olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kolağası Ali Rızâ Efendi, tasavvuf, namaz, Şettâriyye

Kaynakça

• Ahmad, Qazi Moin Uddin (1963). History of the Shattari Silsilah. Doctoral Thesis, Aligarh Muslim University.
• Çınar, Fatih (2012). Mûr Ali Baba. Sivas: Buruciye Yayınları.
• Elmalı, Naci (2016). Erzurum’un Yüzleri Karazlı Hakkı Bey. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Ernst, W. Carl (2003). “Şettârî Sufîlikte Mihne ve Temkin Tavrı”. çev. Ulvi Murat Kılavuz, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.12, S.1.
• Eyice, Semavi (1989). “Ali Paşa Camii”. DİA, C. II.
• Güler, Muhammed İkbal (2016). Erzurum’un Yüzleri Kolağası Ali Rızâ Efendi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Hacı Muharrem Hilmi Efendi (2012). Dîvân-ı Sırrî. haz. Süleyman Ateş, İstanbul: Hassa Mimarlık.
• https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr (Son Erişim Tarihi: 28.09.2020)
• https://kuran.diyanet.gov.tr/ (Son Erişim Tarihi: 28.09.2020)
• Kasır, Hasan Ali (1999). Erzurum Şairleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kuyma, Erol (2015). “Cehennem ve Tamu Kelimeleri Üzerine Art Zamanlı Bir Değerlendirme”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(3), 875-888.
• Mert, Talip (2015). “Sivas’ta Bir Kâdirî Şeyhi Mor Ali Baba”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahyat Fakültesi Dergisi, XIX/2.
• Osmânzâde Hüseyin Vassâf (2015). Sefîne-i Evliyâ. c. 4, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Şimşek, Selami (2015). “Aşıkların Gülbahçesinde Erzurumlu Bilinmeyen Bir Gönül Eri: Kolağası Ali Rıza Efendi (v. 1930)”. Ayvakti Dergisi, 157. Sayı. http://ayvakti.net/?p=2833 (Son Erişim Tarihi: 28.09.2020)
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2008). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Uludağ, Süleyman (1991). “Abdullah-ı Şüttârî”. DİA, C.I.
• Üstünbaşoğlu, Cemâleddin Server (1945). “Bir Halk Terbiyecisi: Tazegüllü Ahmet Fevzi Alpağut”. Erzurum Halkevi Kültür Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 6.
• Yavuzer, Halit Ziya (ty). Ebyatlarda Bir Oluşun Öyküsü.
• Yavuzer, Halit Ziya (ty). Sohbet Yankıları.