Modern Şiirde Elma Sembolü

Yıl 2021, Sayı: 70, 245 - 269, 20.01.2021

Asuman Gürman

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4292

Öz

Edebî sembol, bir kelime ya da kelime grubunun zihinde canlandırdığı nesnenin, imajın meydana getirdiği geleneksel veya özel çağrışımlardır. Çağrışımlar sembolün gücüne göre çeşitli anlam tabakalarıyla zenginleşir. Eski metinlerden itibaren kendine yer edinmiş elma da geniş bir çağrışım yelpazesine sahiptir. Dünya ve Türk mitolojisinde, ilahî metinlerde, halk inanış ve pratiklerinde, edebî ürünlerin hemen her türünde kullanılan bir semboldür. Yaygın bir sembol olmasının yanında sadece bütününün bir sembol olmadığı da görülmektedir. Ağacı, çiçeği, şekli, rengi, tadı, biçimi gibi her bir özelliği ile ayrı ayrı çağrışımlar meydana getiren zengin bir semboldür. Konu oldukça geniş bir sahaya yayıldığından bu makalede serbest örneklem metoduyla şiirler seçilmiş; yöntem olarak tarama, derleme, metin çözümleme ve karşılaştırma yöntemleri kullanılmıştır. Modern şiirde elma sembolüne hangi anlamların yüklenildiğinin tespiti yapılarak, elmanın çağrışım alanının sınırlarını çizmek ise çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sembol, elma, edebiyat, şiir

Kaynakça

• Akben, Cantürk; Coşkun, Hamit. (2018). “Aromatik Kokuların Bilişsel ve Duyuşsal Etkileri Üzerine Bir İnceleme”. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 8 (1). ss. 215-235.
• Akın, Gülten. (1992). Seyran. İstanbul: Adam Yayınları.
• Akyıldız Ercan, C. (2017). “Söylencelerde ve Masallarda Elma Sembolü”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Eylül 2017 21(3): 1043-1060.
• Alptekin, Ali Berat. (2007). “Türk Halk Hikâyelerinde Ağaç Motifi”. Millî Folklor. Yıl 19, S.76, ss. 33-39.
• Altıok, Metin. (2004). Bir Acıya Kiracı. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Atsız, Hüseyin Nihal. (2010). Yolların Sonu. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ayva, A. (2009). “Âşıkların Dilinde ‘Elma-Sevgili’ İlişkisi”. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(1), ss. 93-98.
• Bayram, Yavuz. (2007). “Klasik Türk Şairlerinin Gözünden Meyveler”. Turkish Studies. Vol 2/4, ss. 220-227.
• Behramoğlu, Ataol. (2001). Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi1-2. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Berfe, Süreyya. (2001). Nâgilâ. İstanbul: Adam Yayınları.
• Berger, Hermann. (?). Çingene Mitolojisi. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Beyatlı, Yahya Kemal. (1974). Eski Şiirin Rüzgâriyle. İstanbul: Yahya Kemal Enstitüsü Yayınları.
• Cansever, Edip. (2003). Yerçekimli Karanfil. İstanbul: Adam Yayınları.
• Cansever, Edip. (2005). Bütün Şiirleri I. İstanbul: YKY.
• Cansever, Edip. (?). Bezik Oynayan Kadınlar. İstanbul: Ada Yayınları.
• Cumalı, Necati. (1983). Bütün Şiirler 1. İstanbul: Yazko.
• Cömert, Bedrettin. (1999). Mitoloji ve İkonografi. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Daşdemir, Özkan. (2015). “Alevi-Bektaşi Geleneğinde Elma”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C.8, S. 37, ss. 83-97.
• Demirbulat, Özge. (2011). “Rengin Kültürel Çağrışımları”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 31/9. ss. 125-138.
• Eloğlu, Metin. (1984). Önce Kadınlar. İstanbul: Adam Yayınları.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi. (1969). Karadut 69. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Gökalp, Ziya. (1976). Kızılelma. Haz. Hikmet Tanyu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gülhan, Abdülkerim. (2008). “Divan Şiirinde Meyveler ve Meyvelerden Hareketle Yapılan Teşbih ve Mecazlar”. Turkish Studies. Vol 3/5. ss. 345-375.
• Harmancı, Abdullah. (2010). “Yeni Türk Edebiyatı’nda “Kızılelma”. Turkish Studies. Vol. 5/3, ss. 1470-1491.
• Haşim, Ahmet. (1969). Frankfurt Seyahatnamesi. Haz. Mehmet Kaplan. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Ilgaz, Rıfat. (2004). Bütün Şiirler 1927-1991. İstanbul: Çınar Yayınları.
• Karadeniz, Mustafa. (2015). Cemal Süreya’nın Şiir Estetiğinde Poetik Sadakat: Poetika ve Şiir Arasındaki Mütekabiliyet. Malatya: İnönü Üniversitesi Doktora Tezi.
• Karakoç, Sezai. (1998a). Şiirler III. İstanbul: Diriliş.
• Karakoç, Sezai. (2013b). Gün Doğmadan. ?
• Külebi, C. (1998). Bütün Şiirleri. İstanbul: Adam Yayınları.
• Oğuzcan, Ümit Yaşar. (2004). Taşlamalar, Hicivler 2. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Özcan, Tarık. (1999). Oktay Rifat’ın Şiirlerinin ve Romanlarının İncelenmesi. Elâzığ.
• Özdemir, Cafer. (2018). Anadolu Sahası Türk Masallarında Elma Motifi. Ankara: Kurgan Yayınları.
• Ran, Nâzım Hikmet. (1999). Son Şiirleri. İstanbul: Adam Yayınları.
• Ran, Nâzım Hikmet. (2014). Bütün Şiirleri. İstanbul: YKY.
• Seyfettin, Ömer. (2009). Bütün Hikâyeleri 2. İstanbul: ABC Yayıncılık.
• Süreya, Cemal. (1958). Üvercinka. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Süreya, Cemal. (2013). Sevda Sözleri. İstanbul: YKY.
• Soğukömeroğulları, M. (2012). “Metal Fırtına 4 Turan Metinlerarası İlişkiler”. Turkish Studies. Vol 7/2. ss.951-961.
• Tarancı, Cahit Sıtkı. (1982). Otuz Beş Yaş. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1964). Büyük Saat. Toplu Şiirleri. İstanbul: Can Yayınları.
• Uysal, Adem. (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı. Ankara: Gazi Üniversitesi basılmamış yüksek lisans tezi.
• Yılmaz, Alkan. (2016). “Millî Edebiyat Dönemi Türk Romanında Türkçü/Turancı Kadın Kimliği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt 9, Sayı 47, ss. 216-235.
• Zarifoğlu, Cahit. (1989). Bütün Şiirleri. İstanbul: Beyan Yayınları.