Erzurum Vilayet Salnâmesine Göre H.1310/1892'de Erzurum Vilayeti

Yıl 2021, Sayı: 70, 439 - 464, 20.01.2021

Ömer Döşemetaş

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4427

Öz

Yaklaşık olarak beş bin yıllık bir tarihe sahip olan Erzurum'a ait tarih araştırmaları pek geriye gitmemektedir. Bu çalışmaların ilk örnekleri, II. Abdulhamid devrine ait olan Erzurum Vilayet Salnâmeleridir. Salnâmeler, döneme ait idari, sosyo-ekonomik ve fiziki birtakım bilgileri barındırdıkları gibi, bölgeye ait o dönem için edinilmiş bilgileri de ihtiva etmektedirler. Bu açıdan son dönem şehir tarihi araştırmaları açısından önemli bir kaynaktır. Bu çalışma ile 1310/1892 tarihli Erzurum Vilayet Salnâmesi, günümüz Türkçesine çevrildikten sonra Erzurum Tarihi, Erzurum Şehri ve Erzurum Vilayeti-Sancak ve Kazâları başlıkları altında sadeleştirilerek ve verilere ait herhangi bir değerlendirme yapılmadan çalışmamıza aktarılmıştır. Tartışma ve sonuç bölümünde ise salnâmenin verdiği bilgiler ile ilgili bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, II. Abdülhamid, Salnâme, Erzurum Vilayeti

ACCORDING TO THE ERZURUM PROVINCIAL YEARBOOK ERZURUM PROVINCE IN 1310/1892

Öz

Historicial studies of Erzurum, which has a history of approximately five thousand years, do not go back much. The first examples of these studies are Erzurum Province Yearbooks belonging to the period Abdulhamid II. Yearbooks contain some administrative, socio-economic and physical information about the period, as well as the information about the region obtained in that period. In this perspective, it is an important resource in terms of recent period city history research. With this study, the Erzurum Province Yearbook dated 1310/1892 was simlified under the titles Erzurum History, Erzurum City and Erzurum City districts after it was translated into modern Turkish. İt was aded to our study without any evaluation of the data obtained. In the discussion and conclusion part, an evaluation was made about the information provided by the yearbook.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, Abdulhamid II, Salname, Erzurum Province

Kaynakça

• Aydın, Bilgin “Salnâme”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, Ankara 2009, cilt 36. s.51-54.
• Aydın, Dündar, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1998.
• Beygu, Abdürrahim Şerif, Erzurum Tarihi, Anıtları, Kitabeleri, Bozkurt Basımevi, İstanbul 1936.
• Çetin, Kenan, Sâl-nâmelere Göre XIX. Yüzyilda Erzurum’da Eğitim-Öğretim Kurumları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56, Haziran 2016, 187-217.
• Duman, Hasan, Osmanlı Sâlnâmeleri ve Nevsâlleri Bibliyografyası ve Toplu Kataloğu I-II, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara 2000.
• Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnamesi I-II, çev. A. Sait Aykut, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
• El-belâzurî, Fütuhu'l Büldan (Ülkelerin Fethi), Çev. Mustafa Fayda, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• Evliyâ Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Haz. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013.
• İbnü'l Esîr, İslam Tarihi El-kâmil Fi't-târîh Tercümesi I-X, Hikmet Neşriyat, İstanbul 2008.
• Kalakatlı Moses, Alban Tarihi, Çev. Yusuf Gedikli, Selenge Yayınları, İstanbul 2019.
• Karasu, Mehmet Kerem, Karasu, Demet, R.1308 (M.1892/1893) Tarihli Erzurum Vilayet Salnamesi’ne Göre Bayezid Sancağı, Asia Minor Studies Journal 7 (1), ss. 115-129.
• Katip Çelebi, Cihannüma I-II, Ed, Said Öztürk, Mahya Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Kılıç, Ümit, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskân Yapısı," Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 42, Erzurum 2010, 241-257.
• Kılıç, Ümit, Gül, Abdülkadir, "Osmanlı Dönemi Erzurum Şehri'nin Fiziki Yapılanmasında Vakıflar," Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı, Ed. İbrahim Ethem Atnur, Berikan Yayınevi, Ankara 2012, 325-371.
• Konukçu, Enver, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara 1992.
• Küçük, Cevdet, "Erzurum", DİA, TDV Yayınları, Ankara 1995, XI, 321-329.
• Marco Polo, Dünyanın Hikâye Edilişi Harikalar Kitabı, Çev, Işık Ergüden, Z. Zühre İlkgelen, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2019.
• Okçu, Naci, Akdağ, Hasan, Salnâme-i Vilâyet-i Erzurum (1287/1870-1288/1871-1289/1872-1290/1873) Erzurum İl Yıllığı, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 2010.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-III, MEB Basımevi, İstanbul 1983.
• Pamuk, Bilgehan, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2006.
• Salnâme-i Vilâyet-i Erzurum 1310 Hicrî /1308 Malî
• "Salnâme", İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, C.10, s.134-136.
• Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: Kitap XII-XIII-XIV), Çev. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2012.
• Sütçü, Tevfik, Sosyal Bilimlerde Araştırma Kaynağı Olarak Almanaklar, Sâlnâmeler ve Yıllıklar, İlmi Araştırmalar, Sayı 18, 2004, 79-92.
• Şemseddin Sâmi, Kâmûsu’l Âlam I-VI, İstanbul 1306.
• Tozlu, Selahattin, Kılıç, Ümit, "Erzurum Ziraat Tarihinden Notlar: Zeyrek," Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 4, Giresun 2011, 101-115.
• Yinanç, Mükremin H. "Tarih-Erzurum", İslam Ansiklopedisi, MEB Basımevi, İstanbul 1964, IV, 345-353.