Şeyhî’nin Eserlerinde Hayvan Adları

Yıl 2021, Sayı: 71, 123 - 162, 15.05.2021

Abdulkadir Korkmaz

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4468

Öz

Türk kültür ve medeniyetinin en önemli unsurları arasında hayvanlar yer almaktadır. Bu bağlamda Türk edebiyatında yer alan birçok eserde hayvanlardan söz edilmiştir. Klasik Türk Edebiyatı’nın önemli şairlerinden Şeyhî’nin eserleri içerisinde de azımsanamayacak ölçüde hayvan adları ve hayvanlarla ilgili çok sayıda sosyal, kültürel ögeye yer verilmiş, hayvanlarla ilgili çok sayıda benzetme yapılmıştır. Bu çalışmada Şeyhî’nin ‘Dîvân’ı ile ‘Harnâme’ ve ‘Hüsrev ü Şîrîn’ mesnevîlerinde yer alan hayvanların adları tek tek tespit edilmiştir. Bu hayvanların adlarının hangi eserde kaç kez geçtiği beyit numaraları verilerek gösterilmiştir. Ayrıca her farklı hayvan adı için örnek bir beyit verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şeyhî, Dîvân, Hüsrev ü Şîrîn, Harnâme, Hayvan Adları

Kaynakça

• Abik, D. (2009). “Kutadgu Bilig’de Hayvan Adları”, Türklük Bilgisi Araştırmaları, C33/1, 1-33.
• Aydoğanlar, E. (2012). “Irk Bitig’de Hayvan Adları ve Hayvanlarla İlişkili Kavramlar”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2 (1), 27-30.
• Bağırlı, R. (2014). “Akkoyunlu ve Karakoyunlu Hanedanlıklar Dönemi At ve Koç (Koyun) Figürlü Mezar Taşlarının Çağdaş Seramik Sanatı Açısından İncelenmesi”, Akdeniz Sanat Dergisi, C-7, 13, 48-58.
• Biltekin, H. (2003). Şeyhî Dîvânı, İnceleme- Tenkitli Metin- Dizin, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Biltekin, H. (2018). Şeyhî Dîvânı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Buran, A. (1991). “Yunus’ta Hayvan Adları ve Fonksiyonları”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), 5 (2), 117-131.
• Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Durmuş, İ. (2002). "İskitlerin Kimliği", Türkler, 1.C., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 620-627.
• Gabain, A. (2007), Eski Türkçenin Grameri, Çev: M. Akalın, Ankara: TDK Yayınları.
• Gaddar, Z., Karpuz, Ö. (2012). “Süheyl ü Nevbahâr’da Kullanılan Hayvan Adları”, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 4, 58-83.
• Gökyay, O. Ş. (1973). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Kanar, M. (2018). “Şeyhî’nin Harnâmesi Hakkında Bir Manzum Çeviri Denemesi”, Doğu Esintileri, 8/1, 1-58.
• Kaya, B. (2008). Dîvân Şiirinde At. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Korkmaz, A. (2018). Hamzanâme- 20. Cilt, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Mert, O. (2007). Kazak Türkçesi’nde Hayvan Adlarıyla Kurulan Atasözleri. S. Şimşir, B. Aydoğan, (Ed.), Kazakistan ve Türkiye’nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslararası Sempozyum Bildirileri içinde (297-312). Almatı: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Onay, A. T. (2000). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Rıdvanoğlu, A. E. (2016). Açıklamalı Divân-ı Hikmet, İstanbul: Sağlam Yayınevi.
• Sami, Ş. (2004). Kamus-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: Sanat Kitabevi.
• Tekin, T. (2008). Orhon Yazıtları Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, T. (2017). XI. Yüzyıl Türk Şiiri- Dįvānu Lüġāti’t-Türk’teki Manzum Parçalar, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Timurtaş, F. K. (1963). Şeyhî ve Hüsrev ü Şîrîn’i, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Timurtaş, F. K. (1968). Şeyhî-Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Togan, Z. V. (1986). “Sakalar”, III, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, (20), 28-32.
• Tülübaş, T. (2017). Hüsrev ü Şîrîn, Metin-Dil Özellikleri- Gramatikal Dizin, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: TDK Yayınları.