Armenian Atrocities in The Novels of “Nora ile Şir Mehmet”, “Ölüm Ötesine Kaçış”, and “Yüreğim İrevan’da Kaldı”

Yıl 2021, Sayı: 71, 257 - 270, 15.05.2021

İrfan Murat Yıldırım

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4481

Öz

The Eastern Anatolia Region was the most affected region by the massacres committed by Armenian gangs.
Due to the authority gap caused by the retreat of Russian army after the collapse of Tsarist Russia, and with the provocations of Western states, Armenians who were caught up in the dreams of a “Great Armenia from sea to sea” created tragic events in the region that imprinted in the people’s memories.
Within this region, Iğdır and its surroundings which is adjacent to the Russia, Iran, and Azerbaijan territories given to Armenia by Russia, had their share of these brutal massacres and genocide attempts. These genocide attempts, which caused tens of thousands of people to be tortured, disabled, and killed in a bloody manner in Iğdır and its surroundings, also led to people leaving their land, forced migration and loss of property.
When we look at the events from this perspective, we see that these brutal events have social dimensions as well as historical, political, economic, legal dimensions. For this reason, while examining the massacres committed by Armenians, we should evaluate them by looking at their place in social memory and their effects on generations, without overlooking any aspect, and by establishing connections based on cause and effect relationship.
While analyzing the major events that have left their mark on history, their historical aspect should not be the only focus point. While examining these events, their social aspects should not be neglected, their sociological and psychological effects, and manifestations of these effects should be examined as well. These bloody events that Armenians created in our lives also created a great shock in our social memory. For a time, the society suppressed this great shock in its mind and tried to forget it, and in time, they tried to express them in certain ways.
Literature, music, and other fine arts are some of the different forms of this expression.
In this brief study, we will try to look at these large-scale bloody events from a social perspective. We aim to examine the reflections of these massacres and genocide attempts in literature with the examples available.

Anahtar Kelimeler

Armenian atrocity, Iğdır, Armenian issue, Forced migration

“Nora ile Şir Mehmet”, “Ölüm Ötesine Kaçış” ve “Yüreğim İrevan’da Kaldı” Romanlarında Ermeni Mezalimi

Öz

Doğu Anadolu Bölgesi, Ermeni çetecilerin yarattığı katliamlardan en çok etkilenen bölgelerin başında gelmektedir.
Çarlık Rusyası’nın yıkılmasının ardından geri çekilen Rus ordusunun yarattığı otorite boşluğu üzerine, batılı devletlerin de kışkırtmasıyla “denizden denize büyük Ermenistan” hayallerine kapılan Ermeniler bölgede hafızalara kanla yazılan trajik olaylar yaratmışlardır.
Bu bölgede Rusya, İran ve daha sonra Ermenistan’a -Rusya tarafından- verilen Azerbaycan topraklarıyla komşu olan Iğdır ve çevresi de bu acımasız katliamlardan ve soykırım denemelerinden payını almıştır. Iğdır ve çevresinde on binlerce insanın kanlı bir biçimde öldürülmesine, işkence görmelerine, sakat kalmalarına yol açan bu soykırım denemeleri insanların topraklarını terk etmelerine, zorunlu göçlere ve mal kayıplarına da yol açmıştır.
Olaylara bu açıdan baktığımızda bu acımasız olayların, tarihî, siyasi, ekonomik, hukuki olduğu kadar sosyal boyutlarının da olduğunu görmekteyiz. Bu sebeple Ermeni katliamlarını incelerken olayların hiçbir boyutunu atlamadan, aralarında sebep sonuç ilişkisine dayalı bağ kurarak, bu olayların toplumsal hafızada yer alışına ve kuşaklar arasındaki etkisine bakarak değerlendirmeliyiz.
Tarihteki büyük, iz bırakan olaylar değerlendirilirken sadece tarihî boyutlarıyla ele alınmamalıdır. Bu olaylar incelenirken sosyal boyutları da ihmal edilmemeli, sosyolojik, psikolojik etkileriyle birlikte bunların dışavurumu da değerlendirilmelidir. Ermenilerin bizim hayatımızda yarattıkları bu kanlı hadiseler toplumsal hafızamızda da büyük bir travma yaratmıştır. Toplum bir müddet yaşadığı bu büyük travmayı zihninde baskılamış, unutmaya çalışmış, bir müddet sonra da bunları bir şekilde dışarıya aktarmaya çalışmıştır.
Edebiyat, musiki ve diğer güzel sanatlar bu dışavurumun farklı şekillerinden bazılarıdır.
Biz, bu kısa çalışmamızda bu geniş çaplı kanlı olaylara sosyal açıdan bakmayı deneyeceğiz. Bu katliam ve soykırım denemelerinin edebiyata yansımalarını elde olan örnekleriyle incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Ermeni mezalimi, Iğdır, Ermeni meselesi, Zorunlu Göç

Kaynakça

• Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri-II (2001). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı, Ankara.
• Kars, Sarıkamış ve Iğdır Civarında Ermeniler Tarafından Yapılan Soykırım-3 (l338) (28. X. l9l9)
• Atay, Falih Rıfkı (1981). “Sarıkamış”, Mehmet Kaplan vd., Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal I. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981.
• Gürman, Asuman. (2015). Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk Şiirinde “Gurbet” Temi. (Basılmamış Doktora Tezi), Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Göka, Erol. Türklerin Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2008.
• Şimşir, Bilâl N. (2013). Ermeni Meselesi. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Ünsal, Serdar. (2015). Yüreğim İrevan’da Kaldı. Sahil Kitap.
• Yıldırım, Metin. (2015). Ölüm Ötesine Kaçış. İstanbul: Truva Yayınları.
• Yıldırım, Metin. (2016). Nora ile Şir Mehmet. İstanbul: Truva Yayınları.