Bir Meşruiyet Mekânı Olarak Balolar ve Baloların Cumhuriyet Dönemi Türk Romanına Yansımaları

Yıl 2021, Sayı: 71, 271 - 285, 15.05.2021

Hatice Gündoğan

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4501

Öz

Balolar, Türk toplumunda on dokuzuncu yüzyıldan itibaren görülür. Önceleri davetlisi, sonraları ev sahibi olduğumuz bu eğlence kültürü Cumhuriyet’ten sonra resmîleşir. Kimi zaman toplanma, kimi zaman sosyal yardımlaşma maksadıyla yapılan balolar, Cumhuriyet Dönemi romanımıza çeşitli özellikleriyle yansımıştır. Araştırmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin inşası sürecinde baloların dönem romanlarına yansıyan tarafları tespit edildi. Özellikle de o yıllarda Ankara’da bulunan, devlet yönetiminde görev üstlenmiş romancılarımızın, balo tarzı eğlence biçimlerine, yeni insan ve toplum modeline bakış açıları metin analizi yöntemiyle irdelendi. Romanlarda baloların, Batılı yaşam tarzının bir gereği olarak benimsendiği veya tam tersi bir bakış açısıyla Batılılaşmanın yanlış algılanmış bir yönü olarak görülüp eleştirildiği tespit edilmiştir. Romanların büyük bir kısmında ise balolar, kahramanların meşruiyet kazandığı mekânlar olarak kurguya dâhil edilir.

Anahtar Kelimeler

Roman, mekân, balo

Balos as Places of Recognition During and The Reflections of The Turkish Novel of The Republican Revolution

Öz

The balos are seen in Turkish society since the nineteenth century. This entertainment culture is formalized after the Republic. Sometimes gatherings, sometimes ballads made for the purpose of social assistance, reflected in various characteristics of the Republican period my romance. In study, the period novel reflected sides of the ball in the process of building the Republic of Turkey was detected. In particular, the texts of the analysis of the romantic novels, ball-style entertainment forms, new human and social models in Ankara, which were carried out in those years, were examined by means of text analysis. It has been found in the novels that balos are viewed as a misguided aspect of westernization by a western style of life, or vice versa. In most of the novels, balos are included as places where heroes gain legitimacy.

Anahtar Kelimeler

Novel, space, balo

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2010). Zeyno'nun Oğlu. İstanbul: Can Yayınları.
• Ahmet Midhat. (2000). Karnaval. Ankara: TDK Yayınları.
• Atay, F. R. Çankaya. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Bulut, F. (Vol: 6, Issue: 20, 2015, Vol: 6). Tanzimat ve Edebiyat-ı Cedîde Romanında Batılı Bir Eğlence Kültürü: Balo. International Journal Of Eurasia Social Sciences , 39-65.
• Cevdet Paşa. (1953) Tezâkir, (Yay. Cavid Baysun), Cilt:1, Ankara: TTK Basımevi.
• Çıkla, S. (2004). Roman ve Gerçek Bağlamında Kültür Değişmeleri ve Servet-i Fünûn Romanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Duman, D. (1997). Cumhuriyet Baloları. Toplumsal Tarih , 7 (37), 44-48.
• Ertem, S. E. (1933). Bir Varmış Bir Yokmuş. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Gezgin, H. S. (2018). Aşk Arzuhalcisi (Haz. E. Bilgehan Türk) İstanbul: Arı Sanat.
• Gündüz, A. (1930). Çapkın Kız. İstanbul: Burhan Cahit Matbaası.
• Gündüz, A. (1933). Ben Öldürmedim Kokain. İstanbul: Akşam Matbaası.
• Gündüz, A. (1938). Çapraz Delikanlı. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi.
• Gündüz, O. (2006). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türk Romanında Yeni Açılımlar, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4/8, 101-164.
• Güneş, M. (2011). Aka Gündüz'ün Hikâye, Roman ve Tiyatrolarında Sosyal Meseleler. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• http://tdk.gov.tr. (Son erişim tarihi 2 Mayıs 2017)
• İmzasız, “...”, Cumhuriyet , 30 Temmuz 1920, s. 2.
• İmzasız, “...”, Milliyet . 27 Şubat 1927, s. 2.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2009). Ankara. İstanbul: İletişim.
• Koçu, R. E. (1994). İstanbul Ansiklopedisi. C. 7, İstanbul: Ercan Matbaası.
• Oktay, C. (2003). Siyaset Bilimi İncelemeleri. İstanbul: Alfa.
• Özer, İ. (2014). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yaşam ve Moda. İstanbul: Truva Yayınları.
• Özev, M. H. (2005). Meşruiyet Kavramının Dönüşümü. Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni (57), s. 87-97.
• Tiken, S. (2013). Zaman ve Mekân Birlikteliği Açısından Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Ankara Romanı Üzerine Bir İnceleme. Turkhish Studies , 8/13, 1551-1560.
• Törenek, M. (1999). Hikaye ve Romanlarıyla Mehmet Rauf. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Türk, E. B. (Bahar 2018). “İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin Hikâyelerinde Kadın” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 43, s. 173-185.
• Türk, H. (Summer 2008). “Novel of the Constitutional Period: Salon Köşelerinde”, International Review of Turkology, V. I – N. 2, pp. 87 – 97.
• Ünal, B. (2016). Meşruiyetin Yeniden Üretilmesinde Mekânın Önemi. Amme İdaresi Dergisi , 49 (3), 41-57.
• Weber, M. (2003). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul.
• Yıldırım, E. (2009, Haziran/Temmuz/Ağustos). "Çankaya Kadar Modern ve Seküler; Hacı Bayram Kadar Geleneksel ve İslamî Ankara". Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili, Hece Özel Sayısı , 395.