An Example of Experimental Archeology Studies: Erzurum ‘‘Paleolithic Age of Obsidian Workplace’’

Yıl 2021, Sayı: 71, 375 - 400, 15.05.2021

Yunus Emre Sevindik

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4524

Öz

The studies conducted in Turkey in the last 15 years in museums and archeological sites have begun to modernize the incorporation of new techniques and different disciplines. The museums are not only places where artifacts are exhibited and where certain information is given, but also they have become complex structures supported by conference halls, where periodical animations take place, and where archeological materials are exhibited by redesigning with experimental archeological methods. This article includes that the reproduction of tools used by Paleolithic Age adhering to the techniques used in Paleolithic Age in the obsidian workplace in Erzurum Museum, the use of these tools and exhibition of them by dividing into tools groups. As a result, many of Paleolithic tools used/made in the Paleolithic Ages have produced adhering to the techniques of those times and their production techniques have put forward.

Anahtar Kelimeler

Prehistoric Archeology, Experimental Archeology, Paleolithic Period, Obsidian, Lithic Stone

Deneysel Arkeoloji Çalışmalarına Bir Örnek: Erzurum ‘‘Paleolitik Çağ Obsidiyen Atölyesi’’

Öz

Türkiye’de son 15 yıl içerisinde müze ve ören yerlerinde yapılan çalışmalar yeni teknik ve farklı disiplinlerin birleşmesiyle modernleşmeye başlamıştır. Müzeler sadece eserlerin sergilenerek belirli bilgilerin veriliği yerler değil, aynı zamanda dönemsel canlandırılmaların, deneysel arkeoloji yöntemleriyle arkeolojik materyalin yeniden tasarlanarak sergilendiği, konferans salonlarıyla desteklenen kompleks yapılar haline gelmiştir. Bu makalede Erzurum Müzesi obsidiyen atölyesinde Paleolitik Çağ’da insanların kullanmış olduğu aletlerin Paleolitik Çağ’da uygulanan tekniklere bağlı kalarak yeniden üretilmesini, bu aletlerin kullanılmasını ve alet gruplarına ayrılarak sergilenmesini içermektedir. Sonuç olarak Paleolitik Çağlarda kullanılmış/yapılmış birçok yontmataş alet o dönemlere bağlı tekniklerle üretilmiş ve üretim teknikleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Prehistorik Arkeoloji, Deneysel Arkeoloji, Paleolitik Çağ, Obsidiyen, Yontmataş

Kaynakça

• Altınbilek-Algül, Ç. (2007). “Yontmataş Aletlerin İşlevlerinin Anlaşılmasına Yönelik Çalışmalar: Kullanım İzi Analizleri”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan VİTA, ed. M.
• Alparslan- M. Doğan-Alparslan- H. Peker, 37-48, Ege Yayınları, İstanbul.
• Altınbilek-Algül, Ç.-Astruc, L.- Binder, D.- Pelegrin, J. (2012) “Pressure blade production with a lever in the Early and Late Neolithic of the Near East”, Ed. P. M. Desrosiers, The Emergence of Pressure Blade Making: from Origin to Modern Experimentation, 157-179. New York: Springer.
• Altınbilek-Algül, Ç. (2016). “Kullanım İzi Analizlerine Bir Örnek; Çayönü Obsidiyen Kazıyıcıları”, IV. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı Türkiye Arkeolojisinde Taş: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar Prof. Dr. Hayriye Yeter Göksu Onuruna, 186-194, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Bar-Yosef, O., (1998) “On the nature of transitions: the middle to Upper Palaeolithic and the Neolithic Revolution” Cambridge Archaeological Journal 8 (2). 141-163.
• Baykara, İ.; Dinçer, B., (2018). “Yontma Taş Alet Çalışma Metodolojisi”, Arkeolojide Temel Yöntemler, Ed. S. Ünlüsoy, C. Çakırlar, Ç. Çilingiroğlu, 315-354, İstanbul: Ege Yayınları.
• Boëda, E., (1991). “Approche de la variabilité des systèmes de production lithique des industries du Paléolithique inférieur et moyen: chronique d'une variabilité attendue”, Techniques et Culture, 17-18, 37-79.
• Boëda, E., (2000). Les techniques des hommes de la préhistoire pour interroger le présent, Septième École d'été de l’ARCo Cours d'Eric Boëda Bonas, 10-21 juillet.
• Boëda, E.- Bonilauri, S.- Connan, J.- Jarvie, D.- Mercier, N.- Tobey, M.- Valladas, H.- Sakhel, H. al- Muhesen, S. (2008) “Middle Palaeolithic bitumen use at Umm el Tlel around 70 000 BP”, Antiquity 82, 853-861.
• Bordes, F., (1988). Typologie du Paléolithique ancien et moyen, Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS). Paris.
• Braidwood, R.J., (2008). Tarihöncesi İnsanları, çev. B. Altınok, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Brantingham, P.J. (2010). “The Mathematics of châine opêratoire”, New Perspectives on Old Stones Analytical Approaches to Palaeolithic Technologies, Ed. Stephen J. Lycett- Parth R. Chauhan, 183-206, New York Dordrecht Heidelberg London: Springer
• Ceylan, K., (1994). Karain Mağarası, Levallois Tekniği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chataigner, C.; Akın, A.; Aras, O., (2014). “Kuzeydoğu Anadolu Obsidiyen Kaynaklarının Tespitine Yönelik Yüzey Araştırmaları”, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ed. H. Kasapoğlu- M. A. Yılmaz, 589-605, Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları.
• Chataigner, C.- Işıklı, M.- Gratuze, B.- Çil, V. (2013). “Obsidian Sources in The Regions of Erzurum and Kars (North-East Turkey): New Data’’, Archaeometry, 1-24.
• Debênath, A.; Dibble, H. L., (1994). Handbook of Palaeolithic Typology-I: Lower and Middle Palaeolithic of Europe, Philadelphia: University of Pennsylvania,
• Demir, M., (2017). “Sarıkamış Obsidiyen Yatakları ve Değerlendirilmesi’’, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 119-139.
• Ercan, T.; Yegingil, Z.; Bigazzi, Z.; Öddöne, D.; Özdoğan, M., (1990). “Kuzeybatı Anadolu Obsidiyen Buluntularının Kaynak Belirleme Çalışmaları”, Jeoloji Mühendisliği-36, 19-32.
• Erek, C. M. (1999). Karain Mağarası ‘E’ Gözü Yontmataş Alet Endüstrisinin Trasiyolojik Açıdan Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erek, C. M., (1994) Karain Mağarası Orta Paleolitik Kenar Kazıyıcılarının İşlevsel Tipolojisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eren, M.I.; Bruce, A.B.; Sampson, C.G., (2011). “Middle Palaeolithic Skill-Level and the Individual Knapper: An Experiment”, American Antiquity 76, 229-251.
• Inzian, M.L.- Reduron-Ballinger, M.- Roche, H.- Tixier, J., (1999) Technology and Terminology of Knapped Stone, Nanterre: CREP
• Karahan, G., (2018). Sürmecik (Uşak-Banaz) Paleolitik Açık Hava Yerleşimi Levallois Tekniği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuhn, S.L., (2004). ‘’Upper Paleolithic raw material economies at Üçağızlı Cave, Turkey’’, Journal of Anthropological Archaeology-23, 431- 448.
• Leakey, L.S.B., (1971). İnsanın Ataları, Yontma-Taş Devriyle İnsanın Köken ve Evrimi Konusunda Bilinenlerin Bir Özeti, çev. G. Arsebük, Ankara: TTK Basımevi. Leroi -Gourhan, A., (1993). Gesture and Speech, MIT, Cambridge.
• Perles, C. (1987) Les Industries Lithiques Taillé”s de Franchthi, Argolide: Présentations Générale et Industries Paléolithique, Tere Haute.
• Presnyakova1, D.- Archer, W.- Braun, R. D.- Flear, W., (2015). “Documenting Differences between Early Stone Age Flake Production Systems: An Experimental Model and Archaeological Verification”, Plos One, June 25.
• Saygılı, B., (2019). Anadolu’da Tarihöncesi Dönemlerde Ok Uçları ve Deneysel Arkeoloji Yöntemiyle Ok ve Yay Yapımı, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sellet, F., (1993). “Chaine Operatoire; The Concept and its Applications”, Lithic Technology 18 (1). 106-112.
• Semenov, S. A., (1964). Prehistoric Technology, Cory, Adams & Mackay, London.
• Stiles, D.- Ammerman, J.A.- Benzécri, J.P.- Bhattacharya, D.K.- Bordes, F.- Bricker, H.M.- Sampson, C.G., (1979). “Palaeolithic culture and culture change: Experiment in theory and method (and comments and reply)” Current Anthropology, 20 (1). 1-21.
• Taşkıran, H., (1996). Karain Mağarası Kenar Kazıyıcılarının Teknolojik ve Tipolojik Evrimi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara.
• Tixier, J., (1972). “Obtentions de lames par débitage “sous le pied”, Bulletin de la Société Préhistorique Française (C.R.S.M) 69: 134-139.
• Yaman, İ. D., (2018). “Yontmataş Çalışmalarında Deneysel Arkeolojinin Önemi”, Anadolu Arkeolojisinde Taş Aletler, Teori-Metot-Pratik, Ed. Adnan Baysal, 172-186, İstanbul: Ege Yayınları.
• Yaman, İ. D., (2020). ‘’Prehistorik Dönemde Yaşam Sınırı: Keçe Mağarası’’, Anadolu Prehistorya Araştırmaları Dergisi, 6, 89-102, Ed. C. M. Erek, B. S. Arbuckle, E. L. Baysal, K. Özçelik, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Yıldırım-Balcı, S. (2007). “Yontmataş İncelemelerinde Teknolojik Yaklaşım, Uygulanması ve Kültürlerin Tanımlanmasındaki Rolü”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan, Ed. M. Alparslan, M. Doğan-Alparslan, H. Peker, İstanbul: Ege Yayınları