Ana Hatlarıyla Eski Çağ Anadolu Devletlerinde Asker Temini

Yıl 2021, Sayı: 71, 491 - 510, 15.05.2021

Murat Kılıç

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4447

Öz

Eski Çağ’da Anadolu coğrafyasının tarihini şekillendiren birçok devlet kurulmuştur. Bu devletlerin öncelikli amaçları kuruldukları coğrafyada egemenliklerini sağlamlaştırmak, sonrasında ise dönemin ekonomik ve ticari merkezlerini ele geçirmektir. Bu hedefi gerçekleştirebilmek için savaşmaya, savaşmak için de insan gücüne yani asker kaynaklarına ihtiyaç duymuşlardır. Fakat bölgenin nüfus potansiyelinin düşük olması nedeniyle, Anadolu için asker temini noktasında bazı kronik sorunlar mevcuttur. Anadolu devletleri, ellerindeki sınırlı insan gücünü mümkün olduğunca verimli bir şekilde kullanarak bu sorunu aşmaya çalışmıştır. Anadolu devletlerinin ihtiyaç duyduğu askerî gücü temin ettiği ilk yer kendi halkıdır. Bununla birlikte sınırların genişlemesiyle müttefiklerden de yardım alınmakta ve bağlı olan devletlerin yani vassalların insan gücünden de yararlanılmaktadır. Anadolu devletlerinin en güçlü oldukları dönemde uyguladığı en kompleks yöntem ise yenilen devletlerin halkının topraklarından sürülerek ülke içinde uygun yerlere iskân ettirilmesidir. Anadolu devletleri, asker teminini sistematik bir hâle getirmeye çalışmış ve bunun için uzun vadeli bir siyaset izlemiştir. Bu çalışmada Anadolu devletlerinin sınırlı insan gücünden nasıl güçlü ordular çıkarabildiği sorusunun cevabı ana hatlarıyla verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Asker temini, Anadolu devletleri, Hititler, Urartular, Eski Çağ

Outlines of Recruitment in Ancient Anatolian States

Öz

In the Ancient Age, many states established in Anatolian geography shaped its history. The primary political purpose of states that established in Anatolia is to consolidate their sovereignty in the Anatolia where they were established and then aim to capture economic and commercial centers of the period. To achieve this goal, war becomes necessary, and war requires human power, in other words, military recruitment. However, due to the low population potential of the region, there are some chronic problems recruiting soldiers in Anatolia. However, Anatolian states tried to overcome this problem by using their limited manpower as efficiently as possible. The first place where Anatolian states provide the recruitment sources their own people. As the states’ borders expand, it receives assistance from allies, and then the manpower of the affiliated states, namely vassals, is used. The method applied by the Anatolian states when they were at their strongest period and the most complex one was the expulsion of the people of the defeated states from their lands, and transfer them to a suitable place in the own country and resettlement. Anatolian states tried to systematize the supply of soldiers and pursued a long-term policy for this. This study tried to the answer the question of the methods that Anatolian states succeeded in generating strong armies from their limited manpower with the general outline.

Anahtar Kelimeler

Recruitment, Anatolian states, Hittites, Urartians, Ancient Age

Kaynakça

• Ades, A. F., & Glaeser, E. L. (1994). Trade and Circuses: Explaining Urban Giants. National Bureau of Economic Research.
• Alp, S. (1949). Hititlerde Sosyal Sınıf NAM.RA’lar ve İdeogramın Hititçe Karşılığı. Belleten, 13 (1), 245–270.
• Alp, S. (2000). Hitit Çağında Anadolu: Çiviyazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar. Tübi̇tak.
• Beal, R. (1992). The Organisation of the Hittite Military. Carl Winter Universitätsverlag.
• Beal, R. (2003). The Ten-Year Annals of Great King Mursili II of Hatti. In W. W. Hallo (Ed.), The Context of Scripture. (pp. 82–90). Brill.
• Belli, O. (2003). Urartu: Savaş ve Estetik. Yapı Kredi Kültür Sanat.
• Belli, O. (2011). Urartu Sanatının Sosyo-Ekonomik Açıdan Eleştirisi Üzerine Bir Deneme. Anadolu Araştırmaları, 6, 45–95.
• Berndt-Ersöz, S. (2008). The Chronology and Historical Context of Midas. Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte, 57 (1), 1–37.
• Bryce, T. (1986). Madduwatta and Hittite Policy in Western Anatolia. Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte, 35 (1). 1-12.
• Bryce, T. (2012). The World of the Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History. Oxford University Press.
• Bryce, T. (2019). Warriors of Anatolia: A Concise History of The Hittites. I. B. Tauris & Co. Ltd.
• Bryce, T., & Hook, A. (2007). Hittite Warrior. Oxford Osprey.
• Çiğdem, S. (2007). Urartu Krallığı’nın Doğu Karadeniz İlişkilerinde Diauehi Ülkesinin Rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 95–111.
• Çilingiroğlu, A. (1983). “Urartu Sur Duvarları Üzerine Düşünceler”. Arkeoloji ve Sanat Dergisi-II. 28-37, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Çilingiroğlu, A. (1983). Urartu’da Toplu Nüfus Aktarımları. Anadolu Araştırmaları, 9, 311-317.
• Çilingiroğlu, A. (1994). Urartu Tarihi. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Diakonoff, I. M. (2000). Social History of Urartu. The Asia Minor Connexion: Studies on The Pre-Greek Languages, Memory of Charles Carter. Peeters.
• Elayi, J. (2017). Sargon II, King of Assyria. Atlanta Sbl Press.
• Grayson, A. K. (1991). Assyrian periods II. University of Toronto Press.
• Gurney, O. R. (2001). Hititler (çev. P. Arpaçay). Dost.
• Herodotos. Herodot Tarihi (çev. M. Ökmen M). Remzi Kitabevi.
• Hoffner, H. (2009). Letters from the Hittite Kingdom. Society of Biblical Literature.
• Homer. Iliad (Trans. Murray, A.,). Harvard University Press.
• Kılıç, M. (2021). Fabian Stratejisi: Teori, İcra ve Problemler. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 62–75.
• Kitchen, K. A. (2003). The Battle of Qadesh-The Poem, Or Literary Record. W. W. Hallo (Ed.), The Context of Scripture. (32–38). Brill.
• Konakçı, E., & Baştürk, M. B. (2009). Military and Militia in the Urartian State. Ancient West & East, 8, 169–201.
• Kopanias, K. (2015). The Mushki/Phrygian Problem from the Near Eastern Point of View. Indigenous Culture, Migration and Integration in the Aegean Islands and Western Anatolia during the Late Bronze and Early Iron Age. Proceedings of the International Conference, 211–226.
• Köroğlu K. (2006). Eski Mezopotamya Tarihi. İletişim Yayınları.
• Köroğlu K. (2011). Urartu: Krallık ve Aşiretler. Köroğlu K. ve E. Konyar (Ed.), Urartu: Doğu’da Değişim- Urartu: Transformation in the East. İstanbul Yapı Kredi Yayınları. Kuhrt, A. (2010). Eski Çağ’da Yakındoğu II. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lanfranchi, G. B., & Parpola, S. (1990). State archives of Assyria. V, The correspondence of Sargon II. Part 2., Letters from the Northern and Northeastern Provinces. Helsinki University Press.
• Luckenbill, D. D. (1927). Ancient Records of Assyria and Babylonia II. Chicago University Press.
• Miller, J. L. (2013). Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts. Society of Biblical Literature.
• Morillo, S., Black, J., & Lococo, P. (2009). War in World History: Society, Technology and War from Ancient Times to The Present. Mcgraw-Hill.
• Ökse, A. T. (2019). The Eastern Border of Phrygia. G. Tsetskhladze (Ed.), Phrygia in Antiquity: From the Bronze Age to The Byzantine Period: Proceedings of An International Conference “The Phrygian Lands over Time: From Prehistory to the Middle of the 1st Millennium AD”, Anadolu University, Eskişehir, Turkey, 2nd-8th November, 2015 (161–189). Peeters.
• Plutarch. Plutarch’s Morals II. (Trans. Edward of Worchester). London.
• Polyaenus. (1793). Strategems of War (R. Shepherd, Trans.). Pall-Mall
• Reyhan, E. (2017). Hitit Devleti’nde Siyaset ve Yönetim: Direktif, Yemin ve Sadakat. Bilgin Kültür Sanat.
• Roosevelt, C. H. (2014). The Archaeology of Lydia, from Gyges to Alexander. Cambridge University Press.
• Roth, M. T., Hoffner, H. A., & Michalowski, P. (1997). Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor. Scholars Press.
• Sevin, V. (1982). Frigler. Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi II. Görsel Yayınları.
• Sevin, V. (2005). Urartu Devleti. Arkeoatlas, 4, 62–122.
• Tarhan, M. T. (2011). Başkent Tuşpa. K. Köroğlu ve E. Konyar (Ed.), Urartu: Doğu’da Değişim- Urartu: Transformation in the East. İstanbul Yapı Kredi Yayınları.
• The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period. Oracc.museum.upenn.edu. Erişim Tarihi Mart 20, 2021. http://oracc.org/rinap/
• Topaloğlu Y. (2014). "Erzurum Kalelerinde Kullanılan Kiklopik Teknikler". Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 1(31), 195-222.
• Topaloğlu Y. (2016). " Kuzeydoğu Anadolu’da Yeni Bir Kaya Mezarı: Karapınar" Turkish Studies-11 (1), 175-196.
• Topaloğlu, Y., ve Uslu, S. (2020). Asur Devleti’nin Yıkılışı ve Medler. L. G. Gökçek, E. Yıldırım ve O. Pekşen (Ed.), Eski Mezopotamya’nın Siyasi Tarihi. Değişim Yayınları.
• Yakar, J. (2007). Anadolu’nun Etnoarkeolojisi Tunç ve Demir Çağlarında Kırsal Kesimin Sosyo-Ekonomik Yapısı. İstanbul Homer Kitabevi.
• Yakar, J. (2011). Etnoarkeolojik Veriler Işığında Doğu Anadolu’nun Urartu Döneminde Sosyo-Ekonomik Yapısı. Köroğlu K. ve E. Konyar (Ed.), Urartu: Doğu’da Değişim- Urartu: Transformation in the East. İstanbul Yapı Kredi Yayınları.
• Zimansky, P. (2003). Urartu Krallığı ve Topografya. O. Belli (Ed.), Urartu: Savas ve Estetik (75–85). Yapı Kredi Kültür Sanat.
• Zimansky, P. (2005). Urartu Devletinin Gelişiminde Çevresel Etkiler. N. Karul (Ed.), Arkeoatlas (Vol. 4, pp. 464–466). Doğan Burda Yayıncılık.
• Zimansky, P. E. (1985). Ecology and empire-The Structure of the Urartian State. Oriental Institute of The University of Chicago.