Türk Romanının Mitoman Karakteri: Fahim Bey

Yıl 2021, Sayı: 72, 33 - 54, 05.09.2021

Ömer Faruk Karataş

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4531

Öz

Psikoloji camiasında yüz yılı aşkın süredir tartışılan ve üzerinde araştırmalar yapılan mitomaninin, belli başlı kişilik bozukluklarına ve bazı sendromlara semptom mu teşkil ettiği, yoksa kendi başına psikolojik bir rahatsızlık mı olduğu henüz uzlaşıya varılamamış bir mevzudur. Ancak mitomaninin kendine mahsus davranış biçimleri ile ilişkilendirildiği kişilik bozukluklarına ve sendromlara dair belirtiler mukayese edildiğinde, mitomaninin bir semptom olmaktan fazlasını ifade ettiği düşünülmektedir. Yapılan araştırmalar aracılığıyla akıl hastası olmadıkları tespit edilmiş mitomanların düşlemsel yalanları üzerinden mitomani, geçici veya anlık değil, gayet uzun süreli, hatta ömür boyunca sürdürülen, gerçek hayattan kopmaksızın kişinin kendinin de inandığı ve ne zaman son verileceği asla kestirilemeyen yalan söyleme durumu olarak tanımlanır. Hoşa gitmeyen gerçekleri hoşa giden düşlemsel gerçeklerle yer değiştirmeyi tercih eden mitomanların yalan söylemelerindeki en temel amaç, yine yalanın kendisidir. Zira belli bir menfaat elde etmek üzere yalana başvurmayan mitomanlar, sürekli zarara uğramayı göze alarak, tutarlı yalanlarını ömürleri boyunca sürdürürler. Bu bağlamda Abdülhak Şinasi Hisar’ın kaleme aldığı Fahim Bey ve Biz adlı romanın başkişisi Fahim Bey, gerek gerçek hayatta gerekse edebî eserlerde eşine az rastlanır mitoman bir karakter olarak ön plana çıkar. Kendi düşlemsel gerçekleri doğrultusunda yaşamayı tercih eden Fahim Bey, çevresindekileri de başarılı şekilde yalanlarına inandırır. Yazarın gerçek hayatta komşusu olduğu ve tanıma imkânı bulduğu bir mitomanı romanına taşıdığı bilgisi göz önünde bulundurulduğunda ise, romanın psikoloji ekseninde analiz edilmesi zorunlu hâle gelir. Zira bu özelliğiyle roman, diğer bir ifadeyle Fahim Bey’in yaşam öyküsü, âdeta klinik bir vakanın derlenip, araştırmacılara sunulduğu bir rapor hüviyetindedir.

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Mitomani, Yalan, Türk Romanı, Fahim Bey ve Biz

Mythomane Character of Turkish Novel: Fahim Bey

Öz

Whether mythomania, which has been discussed and researched in the psychology community for more than a century, is a symptom of certain personality disorders and some syndromes, or a psychological disorder on its own, has not yet been agreed. However, when comparing the symptoms of personality disorders and syndromes in which mythomania is associated with unique behavioral patterns, it is thought that mythomania is more than a symptom. Mythomania, based on the fantastic lies of mythomanes who have been found not mentally ill through researches, is defined as a state of lying, which is not temporary or momentary, but lasts for a very long time, even for a lifetime, in which the person believes himself without breaking away from real life and never predicts when to end. The most fundamental purpose in lying of mythomanes, who prefer to replace unpleasant truths with pleasing phantom truths, is again the lie itself. Because mythomanes, who do not resort to lies in order to gain a certain benefit, continue their consistent lies throughout their lives, risking constant damage. In this context, Fahim Bey, the protoganist of the novel Fahim Bey ve Biz, written by Abdülhak Şinasi Hisar, stands out as a rare mythomaniac character both in real life and in literary works. Fahim Bey, who prefers to live in line with his own phantom realities, successfully persuades those around him to believe his lies. Considering the fact that the character is author’s neighbor in real life and bringing a mythomane to his novel, it becomes necessary to analyze the novel in psychology. Because, from this standpoint, the novel, in other words, the life story of Fahim Bey, is like a report in which a clinical case is compiled and presented to researchers.

Anahtar Kelimeler

Psychology, Mythomania, Lie, Turkish Novel, Fahim Bey ve Biz, , Fahim Bey ve Biz

Kaynakça

• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Ertuğrul Köroğlu (Çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Arslan, Halime ve Evlice, Yunus Emre. (1995). “Psödologia Fantastika (Düşlemsel Yalan)”. Kriz Dergisi, 3(1-2), 69-72. Butcher, James N.- Mineka, Susan; Hooley, Jill M. (2013). Anormal Psikoloji. Okhan Gündüz (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Dike, Charles C.- Baranoski, Madelon; Griffith, Ezra E. H. (2005). “Pathological Lying Revisited”. The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, 33(3), 342-349.
• Dike, Charles C. (2017). “Patolojik Yalancılık: Bir Belirti mi Yoksa Bir Hastalık mı?”. Jülide Yapıcı (Çev.). Libido Dergisi.
• Erişim Adresi: http://libidodergisi.com/patolojik-yalancilik-bir-belirti-mi-yoksa-bir-hastalik-mi/
• Fenichel, Otto. (1939). “The Economics of Pseudologia Fantastica”. The Collected Papers of Otto Fenichel Second Serises. Otto Fenichel (Ed.). New York: Norton, 129-140.
• Gündoğar, Duru ve Demirci, Serpil. (2007). “Konfabulasyon (Masallama): İlgi Çeken Ancak Yeterince Bilinmeyen Bir Belirti”. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 172-178.
• Gürel, Emet ve Muter, Canan. (2007). “Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe Mitolojinin Kullanılması”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 537-569.
• Healy, William ve Healy, Mary Tenney. (1915). Pathological Lying, Accusation and Swindling. Boston: Little Brown.
• Hisar, Abdülhak Şinasi. (2008). Fahim Bey ve Biz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (1969). Gençlik ve Edebiyat Hatıraları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Millon, Theodore; Grossman, Seth; Millon, Carrie; Meagher, Sarah; Ramnath, Rowena. (2020). Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları. Elif Okan Gezmiş (Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nevid, Jeffrey S.- Rathus, Spencer A.; Greene, Beverly. (2020). Değişen Dünyada Anormal Psikoloji. Ayşegül Durak Batıgün (Çev.). Ankara: Palme Yayınevi.
• Powell, Graham E.- Gudjonsson, Gisli H.; Mullen, Paul. (1983). “Apllication of the Guilty - Knowledge Technique in a Case of Pseudologia Fantastica”. Personality and Individual Differences, 4(2), 141-146.
• The Penguin English Dictionary. (2004). Robert Allen (Ed.). London: Penguin Books.
• Thom, Robyn; Teslyar, Polina; Friedman, Rohn. (2017). “Pseudologia Fantastica in the Emergency Department: A Case Report and Review of the Literature”. Case Reports in Psychiatry, 1-5. Türkçüer, İbrahim; Serinken, Mustafa; Sengül, Cem; Özen, Mert. (2010). “Munchausen Sendrom mu? Yoksa Temaruz mu?”. Turkish Journal of Emergency Medicine, 10(1), 38-40.
• Yaluğ, İrem; Polat, Aslıhan Özlem; Tufan, Ali Evren. (2016). “Demans Tablolarının Ayırıcı Tanısı: Bir Gözden Geçirme”. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 173-178.