Tuğlukşahlar Hanedanlığı’nın Başkentleri

Yıl 2022, Sayı: 73, 116 - 125, 30.01.2022

Savaş Eğilmez Metin Bilal

https://doi.org/10.54614/JTRI.2022.4556

Öz

Müslüman Türk kültürünün Hindistan coğrafyasında yayılmasına katkı sağlayan Delhi Türk Sultanlıkları’ndan biri de Tuğlukşahlar Hanedanlığı’dır. Bu hanedanlık Halaçların tarih sahnesinden çekilmesi üzerine onların hâkim olduğu topraklar üzerinde devletlerini tesis etmişlerdi. Devletin kurucusu Gıyâseddin Tuğluk Şah bir yandan Hint racalıklarını egemenliği altına almaya çalışırken diğer yandan da Tuğlukâbâd adı verilen yeni şehrin inşasıyla meşgul olmaktaydı. Sultan bu şehri bayındır hale getirdikten sonra hanedanlığın merkezini buraya taşımış ve saltanatı boyunca devleti buradan yönetmişti. Gıyâseddin Tuğluk Şah’tan sonra hanedanlığın başına oğlu Muhammed bin Tuğluk Şah geçmişti. Onun zamanında da hanedanlığın başkenti önce Devletâbâd’a sonra kuraklıkların meydana gelmesi sonucu Ganj Nehri kenarında bulunan Sargadvârî’ye taşınmıştı. Muhammed bin Tuğluk’un ardından tahta geçen Firuz Şah da amcası ve kuzeninin izinden giderek Firuzâbâd adında yeni bir şehir inşa etmiş ve hanedanlığın merkezini buraya taşımıştı. Firuz Şah’ın ardından da oğlu Nâsıreddin Muhammed Şah Câliser’de Muhammedâbâd adında bir şehir inşa ettirmiş ve bir süreliğine devleti buradan yönetmişti. Bu çalışmada Tuğlukşahlar Devleti’ne payitahtlık yapan Delhi, Tuğlukâbâd, Devletâbâd, Sergadvârî, Firuzâbâd ve Muhammedâbâd şehirleri hakkında etraflıca bilgi verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tuğlukşahlar Devleti, Delhi, Tuğlukâbâd, Devletâbâd, Firuzâbâd

Capitals of the Tughluqshahs Dynasty

Öz

One of the Delhi Turkish Sultanate, which contributed to the spread of Muslim Turkish culture in the Indian geography, is the Tughluqshahs Dynasty. After the Khaljis withdrew from the stage of history, the Tughluqshahs established their state on the lands they dominated. Gıyâseddin Tughluq Shah was on the one hand trying to dominate the Indian rajahships and on the other hand was busy with the construction of the new city called Tughluqabad. After the Sultan made this city on a inprove, he moved the center of the dynasty here and ruled the state from here during his reign. After Gıyâseddin Tughluq Shah, his son, Muhammed bin Tughluq Shah became the head of the dynasty. In his time, the capital of the dynasty was first moved to Davlatabad and then to Sargadvari, located on the banks of the Ganges River, as a result of droughts. Firuz Shah, who took the throne after Mohammed bin Tughluq, built a new city called Firozabad and ruled the state from there. AfterFiruz Shah, his son Nasıreddin Muhammad Shah had a city built in Câliser called Muhammedâbâd and ruled the state from there for a while. In this study, it was tried to give detailed information about the cities of Delhi, Tughluqabad, Davlatabad, Sargadvari, Firozabad and Muhammadabad, which were the capital of the State of Tughluqshahs.

Anahtar Kelimeler

State of Tughluqshahs, Delhi, Tughluqabad, Davlatabad, Firozabad

Kaynakça

• Afif, Şems-i Sirâc, Târîh-i Firuzsâhî, (ed. Mevlev Vilayaet Hüseyin) Kalküte 1891.
• Afif, Şems-i Sirâc, Târîh-i Firuzsâhî (trc.- ed. H. M. Elliotand John Dowson, Susil Gupta İndia) Kalküte 1953.
• Agha Mahdi Husain, Tughluq Dynasty, Thacker Spink & CO., Calcutta 1933.
• Agha Mahdi Husain, The Rise and Fall of Muhammad bin Tughluq, Luzac & CO., London 1938.
• Banarjee, Jamini Mohan, History of Firuz Shah Tughluq, Delhi 1967.
• Banarsi Parasad Sakasena, “Firuz Shah Tughluq”, A Comprehensive History of İndia, V. Volume, Delhi 1970.
• Bayur, Y. Hikmet, Hindistan Tarihi, cilt I, TTKY, Ankara 1946.
• Berenî, Ziyâeddin, Tarih-i Firuz Şahi (Tas. Mevlevî Seyyid Ahmed Han Sahip) Kalküte 1862.
• Berenî, Ziyâeddin, Tarih-i Firuz Şahi, (ing. çev. İ. Ahmad Zilli), Primus Books, 2015.
• Cole, Henry Hardy, The Architecture of Ancient Delhi, Published by the Arundel Society, London 1872.
• Cöhce, Salim, “Hindistan’da Kurulan Türk Devletleri”, Türkler Ansiklopedisi, cilt 7, Ankara 2002.
• Cöhce, Salim, “Şemsi Melikleri”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, (Basılmamış Doktora tezi) Elâzığ 1986.
• Cunningham, Alexander, Archaeological Survey of İndia Report for the Year 1872-73, vol. 5, Offic of the Superintendent of Government Printing, Calcutta1875.
• Ebû Abdullah Muhammad İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi-II çev. A. Sait Aykut, YKY, İstanbul 2000.
• El-Ömerî, İbn Fazlullah, Mesâliku’l-Ebsâr (Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım), çev. Ahsen Batur, Selenge yay, İstanbul 2014.
• Faroosqi, N. R., “Delhi Sultanlığı”, DİA-IX, İstanbul 2002.
• Farshawe, H. C., “Dehli”, İA., İstanbul 1977.
• Firişte, Muhammed Kâsım Hinduşah, Tarîh-i Firişte, İng. trc. John Briggs, History of the Rise of the Muhammadan Powar of İndia, London 1829.
• Habib, Muhammad, “Successors of Firuz Shah Tughluq” A Comprehensive History of İndia, V. Volume, Delhi 1970.
• Hâce Nizâmeddin Ahmed Herevî, Tabakât-ı Ekberî, (çev. B. De), Calcutta 1927.
• Haig, T. W., “Gıyâsüddîn Tuğluk” MEB. İA- 4, İstanbul 1964.
• Haig, T. W., “Muhammad II”, MEB. İA-VIII, İstanbul 1979.
• Haqqi, S. A. H., The Turkish İmpact on İndia the First Phase, (Hindistan’daki Türk Tesiri İlk Dönem, çev. Dr. Yuluğ Tekin Kurat), Middle East Tecnical Uni. Ankara 1984.
• Hearn, Gordon Risley, The Seven Cities of Delhi, London 1906.
• Jackson, P., “Muhammad B. Tughluk”, El2, cilt VII, Leiden- New York 1993.
• Kadir, Khurram, “Public Opinion in Pre-Modern Times, Muhammad Jauna Bin Tughluq : The Genesis of a Zâlim Sultan Part IV”, Quarterly Journal of Pakistan Historical society, LX (IV), October-December 2012.
• Khalıq Ahmed Nizami, “Delhi”, DİA- 9, İstanbul 1994.
• Konukçu, Enver, “Gıyâseddin Tuğluk” DİA-14, İstanbul 1996.
• Kortel, S. Haluk, “Tuğluklular”, DİA-41, İstanbul 2012.
• Köprülü, Orhan Fuad, “Fîrûz Şah Tuğluk”, DİA-XIII, İstanbul 1996.
• Köprülü, M. Fuad, Fîrûz-Şah Tugluk”, MEB.İA-IV, İstanbul 1964.
• Majumdar, R. C., “Ghiyas-ud-din Tughluq” The Delhi Sultanate, Bombay 1960.
• Majumdar, R. C., “Muhammad bin Tughluq”, The Delhi Sultanate, Bombay 1960.
• Majumdar, R. C., “Fîrûz Shâh”, The Delhi Sultanate, Bombay 1960.
• Majumdar, R. C., “The Successors of Fîrûz Shâh”, The Delhi Sultanate, Bombay 1960.
• Majumdar, R. C., “The İnvasion of Tîmûr and the end of the Tughluq Dynasty”, The Delhi Sultanate, Bombay 1960.
• Merçil, Erdoğan, Mülüman –Türk Devletleri Tarihi, TTKY, Ankara 2006.
• Mckibben, William Jeffrey, The Architectureof Firuz Shah Tughluq, Yayımlanmış Doktora Tezi, The Ohio State University, 1988.
• Nizami, K. A., “II. Sultan Muhammad bin Tughluq” A Comprehensive History of İndia, V. Volume, Delhi 1970.
• Page, J. A., A Memoir on Kotla Firoz Shah Delhi, Maneger of Publication, Delhi 1937.
• Page, J. Burton, “Dihli”, EI2., vol. 2, Edited B. Lawis, CH. Pellat and J. Schacht, Leiden 1991.
• Sahai, Surendra, İndian Architecture İslamic Period, Prakash boks İndia, New Delhi 2004.
• Percy Brown, İndian Architecture (İslamic Period), D. B. Taraporevala Sons & Co. Pvt. Ltd., 7. Baskı Bombay 1981.
• aksena, Banarsi Parasad, “Ghiyasuddin Tughluq” A Comprehensive History of İndia, V. Volume, Delhi 1970.
• Sherwani, H. K., “Dawlatâbâd”, El2, vol 2, Leiden 1991.
• Singh, Sukhdev, The Muslims of İndian Origin During the Delhi Sultanate, Aravali Books İnternational, New Delhi 2005.
• Sirhindi, Yahya bin Ahmed bin Abdullah, Târîh-i Mübârekşahî, (İng çev. K. K. Basu), Baroda, 1932.
• Srivastava, A. L, The Sultanate of Delhi, Agra 1950.
• Zail, Delhi, List of Monuments (Muhammadans and Hindus), vol. 2, Superintendent Government Printing, İndia 1919.
• Welch, Anthony and Crane, Howard, “The Tughluqs: Builders of the Delhi Sultanate”, Muqarnas: An Annual on İslamic Art and Architecture-1, Yale Uni. Pres, New Haven 1983.