Erzurum İlinde Kesimi Yapılan Koyunlarda Karaciğer Lezyonları Üzerinde Patolojik İncelemeler*

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 0 - 0, 31.10.2016

Yavuz Selim Sağlam Ayten Aşkın Kılınç

https://doi.org/10.17094/avbd.74261

Öz

 

 Bu çalışmada; Erzurum’da mezbahada kesilen koyun karaciğerlerinde gözlenen patolojik bulguların araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada kesim sonrası 243 adet koyun karaciğeri incelendi ve lezyon görülen 60 adet (%24.69) koyun karaciğerinden örnekler alındı. Lezyonlu karaciğerlerden alınan örneklerin histopatolojik incelemeleri sonucunda; dolaşım bozukluklarına (hiperemi ve konjesyon) %20, pigment oluşumuna %3.33, karaciğer dejenerasyonlarına %53.33, nekroz oluşumuna %31.67 ve fibrozise %26.67 oranında rastlandı. Lezyonlu karaciğer örneklerinin %21.67’sinde kolongiohepatitis ve %10’unda apse oluşumları saptandı. Parazit enfeksiyonuna 44 vakada (%73.33) rastlandı ve bu enfeksiyonların 26’sında (%43.33) kist hidatik belirlendi. Bir vakada ise fibrosarkom teşhis edildi. Mezbahada kesilen koyunların karaciğerlerinde gözlenen patolojik bulguların incelendiği bu çalışma sonunda, hayvanlara uygulanan bakım ve beslenme şekillerinin çeşitlilik göstermesi, hayvan barınaklarının hijyenik olmaması, veteriner hizmetlerinin yetersiz kalması gibi değişik faktörler nedeniyle hayvanların enfeksiyonlara karşı korunmasız hale gelerek, karaciğerlerde farklı tipte ve sıklıkta lezyonlarının görülmesine neden olduğu kanısına varıldı.

Anahtar Kelimeler

Karaciğer, Koyun, Patoloji

Kaynakça

• Stalker MJ., Hayes MA., 2007. Liver and biliary system, In “Jubb Kennedy and Palmer’s Pathology of Domestic Animals”, Ed., MG Maxie, 5th ed., 2, 297-388. Saunders/Elsevier, Philadelphia.
• Metin N., 2011.Veteriner Patoloji Bölüm I, Tuna Matbaacılık, Aydın.
• Kırcalı Sevimli F., 2013. Karaciğer ve diğer iç organlarda görülen helmint hastalıkları, Koyun ve Keçilerde Görülen Paraziter Hastalıklar, Bölüm 6,“Veteriner Hekimlikte Paraziter hastalıkları”, Ed. M. Ali Özcel, Cilt 2, Türkiye Parazitoloji Derneği Yayını, No 24, İzmir.
• Kanat Ö.,2007. Karaciğer nekrozları. Hayvancılık Araştırma Dergisi, 17, 24-30.
• Erer H., Kıran MM., Çiftçi MK.,2009. Veteriner Genel Patoloji, 3. Baskı. Bahçıvanlar Basım Sanayi A.Ş. Konya.
• Ulutaş Esatgil M., 2008. Türkiye’de hidatidozis (ekinokokkozis) sorunu. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 34, 33-48.
• Presnell J., Schreibman MP., 1997. Animal Tissue Techniques. 5th ed., 269-271. The Johns Hopkins University Pres Ltd, London. 8. Arslan MÖ., Umur Ş., 1997. Erzurum mezbahalarında kesilen koyun ve sığırlarda hidatidozun yayılışı ve ekonomik önemi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 3,167- 171.
• Öge H., Kalınbacak F., Gıcık Y., Yıldız K.,1998. Ankara yöresinde kesilen koyun, keçi ve sığırlarda bazı metasestodların (hidatik kist, Cysticercus tenuicollis, Cysticercus bovis) yayılışı. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 45, 123- 130.
• Gargılı A., Tüzer E., Gülanber A., Toparlak M., Efil İ., Keleş V., Ulutaş M.,1999. Prevalence of liver fluke infections in slaughtered animals in Trakya (Thrace), Turkey. Turkish Journal of Veterinary and Animal Science, 23,115-116.
• Çaya H.,2012. Adana ili mezbahalarında kesilen küçük ruminantlarda karaciğer helmint enfeksiyonlarının şiddeti ve yayılışı. Adana Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2, 12-17.
• Sağlam YS., Türkütanıt SS., Taştan R., Bozoğlu H., Otlu S., 1998. Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde görülen bakteriyel sığır ve koyun abortlarının etiyolojik ve patolojik yönden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 14, 133- 145. 13. Gözün H., Kıran MM., 1999. Konya mezbahalarında kesime alınan koyunların karaciğerinde Veterinarium, 10, 1-19. incelemeler.
• Şimşek S., Çeribaşı AO., Ütük AE., 2004. Dicrocoelium dendriticum’un koyun karaciğerinde yaptığı tahribatın morfolojik ve histopatolojik olarak incelenmesi. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 28,189-191.
• Balkaya İ., Terim Kapakin KA., Küçükkalem ÖF.. 2009. Dicrocoelium dendriticum ile enfekte koyun karaciğerleri üzerinde parazitolojik ve patolojik incelemeler. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 4, 169-175.
• Oruç E., 2009. Mezbahada kesilen sığırlarda karaciğer lezyonları üzerine histopatolojik bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 4, 97-104.
• Altun S., Sağlam YS., 2014.Erzurum İlinde Kesimi Yapılan Sığırlarda Karaciğer Lezyonları Üzerinde Patolojik İncelemeler. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 9, 7-15.
• Tontis A., Zwahlen R., 1987. Pregnancy toxaemia in ewes and goats particularly pathological findings. Tierarztliche-Praxis, 15, 25-29.
• Akyiğit E., 2007. Bitlis belediye mezbahasında kesime alınan keçilerde karaciğer bozuklukları üzerinde patolojik incelemeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye.
• Rosa JS., Johnson EH., Alves FSF., Santos LFL., 1989. A retrospective study of hepatic abscesses in goats Pathological and microbiological findings. British Veterinary Journal, 145, 73-76.
• Singh KP., Parihar NS., 1998. Certain pathologicasl conditions in livers of sheep and goats. Indian Journal of Animal Science, 58, 909-913.
• Altıntaş N., 2003. Past to present: Echinococcosis in Turkey, Review article. Acta Tropica, 85, 105- 112.
• Biçek K., Değer S., 2005. Tatvan belediye mezbahasında kesilen koyun ve keçilerde karaciğer trematodlarının yaygınlığı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16, 41-43.
• Scanlan CM., Edwards JF., 1990. Bacteriologic and pathologic studies of hepatic lesions in sheep. American Journal of Veterinary Research, 51, 363-366.