Küçük Ruminantlarda Toksoplazmoz’un Hayvan Sağlığı Ekonomisi Yönünden Değerlendirilmesi

Yıl 2010, Cilt: 5 Sayı: 3, 167 - 174, 05.01.2011

Mehmet Ferit Can

Öz

Toksoplazmoz, Dünya genelinde insan ve hayvanlarda yüksek prevalansla seyreden zoonoz karakterde
paraziter bir hastalıktır.  İnsanlarda ciddi sağlık problemlerine yol açan toksoplazmoz açısından küçük ruminantlar
önemli bir bulaşma kaynağıdır. Hastalık hayvanlarda üretim kayıpları ile hastalık kontrol harcamalarına, insanlarda
ise bakım ve tedavi giderleri ile iş gücü kayıplarına neden olmaktadır. Toksoplazmoza bağlı ekonomik kayıplarla ilgili
bildirimler incelendiğinde, kullanılan metodoloji ve veri kaynaklarının açık ve anlaşılır biçimde ifade edilmediği,
tahminlerin enfekte vaka başına değil sektörel ve ulusal düzeyde yapıldığı ve birbirinden oldukça farklılık gösterdiği
görülmektedir. Hastalığın ekonomik analizinde doğru sonuçların elde edilebilmesi içinse, güncel ve güvenilir veri
kaynaklarının kullanıldığı bilimsel bir metodolojiden yararlanılması gerekmektedir. Bu makalede, toksoplazmozun
küçük ruminantlar ve insanlardaki ekonomik önemi üzerinde durulmuş  ve küçük ruminantlarda toksoplazmoz
hastalığı Hayvan Sağlığı Ekonomisi perspektifinden ele alınarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik kayıplar, Hayvan sağlığı ekonomisi, Küçük ruminantlar, T. gondii.

Kaynakça

• Ahmed YF, Sokkar SM, Desouky HM, Sorror AH., 2008. Ahmed YF., Sokkar SM., Desouky HM., Sorror AH., 2008. Abortion due to toxoplasmosis in small ruminants. Global Veterinaria., 2, 337‐342.
• Aktaş M., Dumanlı N., Babür C., Karaer Z., Öngör H.,  2000. Elazığ  yöresinde gebe ve yavru atmış koyunlarda Sabin‐Feldman testi ile Toxoplasma gondii yönünden seropozitiflik oranının belirlenmesi. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 24, 239‐241.
• Can G., 1990. Doğumsal toksoplazmoz. Klimik. Derg., 3, 9‐10.
• Can MF., 2010. Türkiye’de Brusella abortus ve Brusella melitensis enfeksiyonlarından kaynaklanan finansal kayıplar ve alternatif brusella kontrol stratejilerinin maliyet‐fayda analizleri. Doktora Tezi. A.Ü. Sağlık Bilimleri Ensitütüsü, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği AD. Ankara
• Canpolat A., 2005. Antakya yöresinde insanlarda ELISA yöntemi ile Toxoplasma gondii’nin seroprevalansı. Yüksek Lisans Tezi. M.K.Ü. Sağlık Bilimleri Ensitütüsü, Parazitoloji AD. Hatay
• CDC., 2000. Centers of Disease Control and Prevention. Preventing congenital toxoplasmosis. Recommendations and reports., 49, 57‐75.
• Charleston WAG., 1994. Toxoplasma and other protoan infections of economic importance in New Zealand. New Zealand Journel of Zoology., 21, 67‐81.
• Çakmak AZ., 2009. Toksoplazmozda halk sağlığı ve koruyucu hekimliğin önemi. Bir Asırlık Bilgi Işığında Toksoplazmoz Sempozyumu. Nisan, 09‐10 Kırıkkale‐Türkiye.
• Çiçek H., Babür C.,  Karaaer Z., 2004. Afyon yöresinde Sabin‐Feldman boya testi ile koyunlarda Toxoplasma gondii seroprevalansı. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 51, 229‐231.
• Dubey JP., 2008. The history of Toxoplasma gondii  ‐ The first 100 years. J.Eukaryot. Microbiol., 55, 467‐475.
• Dubey JP., 2009. Toxoplasmosis in sheep ‐ The last 20 years.  Veterinary Parasitology., 163, 1‐14.
• Freyre A., Bonino J., Falcon J., Castells D., Correa D., Casaretto A., 1997. The incidence and economic significance of ovine toxoplasmosis in Uruguay. Veterinary Parasitology., 73, 13‐15.
• Hökelek M., 2009. Toxoplasmosis. http://emedicine.medscape.com/article/229969‐overview [Erişim:30.01.2010].
• İnci M., Yağmur G., Aksebzeci T., Kaya E., Yazar S., 2009. Kayseri’de kadınlarda Toxoplazma gondii seropozitifliğinin araştırılması. Türkiye Parazitoloji Dergisi., 33, 191‐194.
• Kortbeek LM., Hofhuis A., Nijhuis CDM., Havelaar AH., 2009. Congenital toxoplasmosis and DALYs in the Netherlands. Mem Inst Osvaldo Cruz., 104, 370‐373.
• Lappalainen M., Sintonen H., Koskiniemi M., Hedman K., Hilesmaa V., Ammala P., Teramo K., Koskela P., 1995. Cost‐benefit analysis of screening for toxoplasmosis during pregnancy. Scandinavian J. Infectious Diseases., http://www.informaworld.com/smpp/title~db=all~content=t713690438~tab=issueslist~branches=27  ‐  v2727, 265 –272 [Erişim: 05.03.2010].
• Mor N., Arslan MÖ., 2007. Kars yöresindeki koyunlarda Toxoplasma gondii’nin seroprevalansı. Kafkas Üniv. Vet. Fak. Derg., 13, 165‐170.
• Oğuz VA., 2007. Gebelikte sorun,  İnfeksiyonlar, Toksoplazmoz. http:// www.ekmud.org/dosya/ekm07/slayt/panel/ek07oguz‐p.pdf [Erişim: 27.02.2010].
• Öcal N., 2009. Hayvanlarda klinik toxoplasmosis, tedavi ve aşı çalışmaları. Bir Asırlık Bilgi Işığında Toxoplazmoz Sempozyumu. Nisan, 09‐10 Kırıkkale‐Türkiye.
• Öncel T., 2010. Toxoplasmosis. http://www.penvet. gov.tr/lab2.asp?ido =makale&id=537 [Erişim:20.02.2010].
• Roberts T., 1985. Microbial pathogens in raw pork, chicken and beef benefit estimates for control using in irradiation. Am J Agric Econ., 67, 957‐965.
• Roberts T., Frankel JK., 1990. Estimating income losses and other preventable cost caused by congenital toxoplasmosis in people in the United States. J Am Vet Med Assoc., 196, 249‐256.
• Sagmeister M., Gessner U., Kind C., Horisberger B., 1995. Cost‐benefit analysis of screening for congenital toxoplasmosis. Schweiz Med Wochenschr Suppl., 65, 103‐112.
• Sentürk B., Yalcın., 2005.    Financial impact of foot‐and‐mouth disease in Turkey: acquisition of required data via delphi expert opinion survey. Vet. Med.– Czech, 50,  451–460.
• Sentürk B., Yalçın C., 2008.   Production losses due to endemic foot and mouth disease in cattle in Turkey. Turk. J. Vet. Anim. Sci, 32, 433‐440.
• Smith JL., 1991. Foodborne Toxoplasmosis. Journel of Food Safety, 12, 17‐57.
• Şimşek S., Ütük AE., Babür C., Köroğlu E., 2006. Kocaeli yöresi köpeklerinde Toxoplasma gondii seroprevalansı. Türkiye Parazitoloji Dergisi., 30, 171‐174
• Tod ECD., 1989. Preliminary estimates of cost of foodborne diseases in the United States. J Food Prot, 52, 595‐ 601.
• TUİK., 2010. Hayvansal üretim istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr[Erişim: 11.10.2010].
• WHO., 2010. Infectious diseases. World Health Organization Regional Office for Europa.http://data.euro.who.int/cisid/?TabID=232665 [Erişim: 22.02.2010].
• Williams EJ., O’donovan J., 2009. Ovine abortion: an overview. Irish Veterinary Journal, 62, 342‐346.
• Yalçın C., Sipahi C., 2006. Kuş gribinin ulusal düzeyde sosyo‐ekonomik etkileri. Veteriner Hekimleri Derneği Dergisi., 77, 32‐38.