ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ELAZIĞ ÇİFTLİĞİ TOPRAKLARININ BAZI FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN AGREGASYON ÜZERİNE TESİRLERİ İLE İLGİLİ ARAŞTIRMA

Yıl 1971, Cilt: 2 Sayı: 4, - , 11.12.2010

Koray Sönmez

Öz

ÖZET
Bu araştırmada, agregasyonu toprakların hangi özelliklerinin
önemli derecede etkilediği ve hangi özelliklerinin de etkilemediği
incelenm;;!ir.
Her haritalama ünitesini karakteriZI! edecek şekilde yüzeyden
(0-30 cm.) alıTUlTl 16 adet toprak örneğinde aşağıdaki sonuçlar elde
edilmiştir.
Araştırma konusu topraklar genellikle ince bünyeye sahiptirler.
Kireçce çok zengin (%6.07-37.36) ve organik maddece fakirdirler
(%0.96-3.20). Porozite değerleri % 48-60 arasındadır. Reaksiyonları
7.63-8.20 arasında değişmektedir. Değişebilir kalsiyum ve mağnezyum
toplamları 33.89 ile 54.91 m.e./lOO gr. arasında değişernekte
olup katyon değişme kapasitesinin % 92-98 ini teşkil etmektdir/er.
Değişebilir sodyum miktarı bir problem yaratacak seViyede değildir
(0.05-1.84 m.e./IOO gr). Toprakların elektriki kondaktivite değerleri
0.26-1.16 milimhos/cm. arasında değiştiğinden tuzluluk problemi
yoktur. Toprak örneklerinin agregasyon değerleri %56.278.9
arasındadır.
Araştırma konusu topraklarm agregasyon yüzdeleri ile
kil, katyon değişme kapasitesi, değişebilir kalsiyum ve mağnezyum
toplamı, elektriki kondaktivile ve porozite değerleri arasında istatistiki
olarak önemli ve silt, kireç, organik madde, değ;;ebilir sodyum
ve değişebilir potasyum ile önemli olmayan ilişkiler tespit edilmiştir.
Kil ve organik maddenin birlikte agregasyona etkisini araştırmak
için yapılan çoklu korelasyon analizinde, korelasyon katsayısı yalnız
kil ile agregasyon arasında bulunan katsayıdan daha büyük hesaplanmıştır.
Organik maddesi % 1.2 den az olan örneklerde kil ile
agregasyon arasındaki ilişki, organik maddesi %1.2 den fazla olanlardakinden
daha büyük bulıuım~tur. Kil ve silt toplamı ile agregasyon
arasında önemli bir ilişki mevcuttur.
Sonuç olarak, kil ve kalsiyum + mağnezyum miktarının fazla
ve dispers edici katyonların ise az olmalarına karşılık yüksek bir
agregasyon bulıuıamamıştır. Bunıuı esas nedeni organik maddenin
az olmasıdır. Yine aynı sebepten, mevcut agregatların büyük bir
kısmı mikro agregat halindedir. Topraklardaki fazla kireç nedeni
ile organik madde hızla ayrıştığı için agregasyon üzerindeki etkisi
kısa süreli olmaktadır. Bu topraklarında yüksek bir agregasyonun
temini için organik maddenin devamlı olarak tatbiki gereklidir.

SUMMARY
Some Physical and Chemical Characteristics of the Atatürk University Farm Soils in Elazığ and their Effects upon Aggregation

This research was cunducted to
determine the effects of some physic~l
and chemical properties of the soils
on their aggregation.
Sixteen soil samples were collected
from the surface wil based on origina]
soil map.
In order to characterize the soils
following analyses have been done;
Partide size distribution, total porosİty,
lime determination, electrica! con·
ductivity, organic matter, cation
exchange capacity and aggregation of
partides less than fıfty microns.
Exchangeable calsium and magnesium
were obtained by the differenece between
cation . exchange capacity and
exchangeable sodium plus potassium.
The soils were generaııy fine in
texture and a high coıre1ation coefficient
(r=+0.7'JXX) was found between agg
regation and day percentages.
A multiple correlation between
aggregation and the combined effects
of organic matter and day was +0.8OXX
T h e correlation coefficient
between aggregation and day was +
0.89XX for the eight soil samples having
organic matter content less than 1.2
percent, and r=+0.74xx for the rernain
eight soil samples having oıganic matter
content greater than 1.2 percent.
No significant correlatİon was
obtained between aggregation and silt
percentages. However, a high corıelation
coefficient (r=+0.67XX) has been
obtained between aggregation and
partides Iess than fifty microns.
There was a significant correlatjon
coefficjent( (r= +0.52X ) between total
porosity and aggregation. This was
attributed to the high ljme and low
organic matter contents
The correlation between aggregation
and electrical coductivity was
found to be significant (r=+0.65XX),
Soluble calcium and magnesium cations
consisted of the bulk of the total soluble
cations.
The soils were found to be rich in
lime contents. However the correlation
coefficient (r=---O.14) between
aggregation and time content was not
signif;cant.
No correIafon has been obtained
between aggregation and organic matter
contents. This was attributed to the
very low organic matter and high
dayand lime contents of the soi!
samples.
There was a significant correlation
coefficient (r=+0.63XX) between aggregation
and cation exchange capacity
values.
Correlation cocfficient between
aggregation and the exchangeable sodium
and aggregation and exchangeable
potassium were found to be none
signifieant.
The reIationship between aggregation
and total exch~mgeable ealeium
plus magnesium was fouııd to be
significant (r= +0.58X).
The results indieated that day
content and exehangeable caleium p1us
magnesium were the most important
soil properties affecting the upon
aggregation of the soils studied.

Anahtar Kelimeler

-