DOĞU ANADOLUNUN DEĞİŞİK YERLERİNDEN ALINAN TOPRAK ÖRNEKLERİNİN BİTKİYE POTASYUM SAĞLAMA DURUMLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 1974, Cilt: 5 Sayı: 2-3, - , 15.12.2010

Yıldırım Sezen

Öz

ÖZET
Bu araştırma ile Doğu Anadolunun Erzurum, Kars, Ağrı,
Muş, Bitlis, Erzincan ve Gümüşhane illerinden kültUr altında
bulunan tarla, çayır ve mer'a olarak hıZlanılan 50 adet yüzey
toprak örneğinin, bitkiye potasyum sağlama güçleri yulaf bit~
kisi kullanılarak sera ve laboratuvar çalışmalarıyla araştırıl.
mıştır.
Toprakların toplam potasyumlarıyla, bitkiler için faydalı
olduğu kabul edilen değişebilir ve normal nitrik asitle
serbest hale geçen potasyum formları arasında önemli pozitif
ilişkiler bulunmuştur.
Toprakların organik madde ve kil miktarları ile katyon
değişim kapasitelerinin, toprak potasyumunun bitkiye yarartı
formlara dönüşmesine ve bitkiler tarafından kolayllkla
alınmasına etkilerinin pozitif, kireç miktannın iSB negatif
olduğu görülmüştür.
Bitkiler, deneme topraklarının i1'inde sadece değişebilir,
39'unda da değişebilir ve değişemiyen formdaki potasyumdan
yararlanmışlardır. Bitkilerin topro.'ktan aldıkları potasyumla,
toprakların değişebilir} normal nitrik asitle serbest hale geçebilir ve normal nitrik asitle ekstrakte edilebilir potasyum
formları arasındaki ilişkiler hem toprakların tamamına,
hemde 39 toprağa göre araştırılmış, bulunan korelasyon
katsayılarının tamamının önemli ve pozitif oldukları görülmüştür.
Bu durumda ,her üç potasyum formuda toprakların
'bitkiye potasyum sağlama güçlerini tesbitte birer ölçü olabilir.
Ancak, deneme topraklarının tamammda en yüksek korelasyon
kat sayısının değişebilir potasyuma (r=0.759), 39
topraktada normal nitrik asitle serbest hale. geçen (r= 0.934)
potasyuma aittir. Bu sonuçlarda toprakların bit kiye potasyum
sağlama güçlerini tesbitte, kısa süreler için değişebilir potasyumun,
uzun süreler içinde nonnal nitrik asitle serbest hale
geçen potasyumun iyi birer ölçü olarak alınabileceklerini göstermektedir.

UNE RECHERCHE SUR LA CAPACİTE DE POURVOIR AUX BESOİNEDES PLANTES EN POTASSE DES ECHANTİLLONS
DE SOLS DE DİFFERENTS LİEU DE L'ANATOLİE DE L'EST

Ce travai1 de' recherehes fut
effectue au laboratoire et a la
sene sur une cinquantaire d'echantillons
de sols da l'AnatoHe de
YEst. En ce qui concerne le travail
de laboratoireı on y a fait des
analyses physiques et chimiques
des echantillons de sol. Quand au
travail de serre, on a seme de
1'avoine, en arrosant avec une
solution sans potasse la duree de
cet essai.
Nous avans trouve des relations
positives entre la teneuro totale en
potassium des sols et les forme~
de potassiun.ıechangeable pouvant
etre liberees par l'acide nitrique
normaL.
Les resultats de l'essai nous
ont montre que le contenu en matü~
re organique, la quantite d'argile
et la capacite d',echange des cati·
ons, ont. tous une influence positive
sur l'echange de la potasse
et sur l'absorbtion de La potasse
par les plantes; par contre celle
du chaux' est negative.
On sait . que theoriqment les
plantes utilisent de prime abord
du potassium en forme echange-
able. Si le potassium en forme
echangeable ne peut pas pourvoir
aux besoins des plantesı ces dernieres
s'adressent aüx autres formes
de potassium. La potassium en forme
echangeable a pourvu aux
besoins en potassium des plantes
seulement dans 11 echantillons
de sol, alors que dans 39 echantillons
de sol ce sont le potassium
en forme. echangeable ou non echangeable
qui a pourvu aux besoins
en potassium des plantes.
Dans ce tr'avail on a essaye de
rechereher les relations statistiques
entre la quantite de potassium
absorbee du sol par les plantes
et les formes' de potassium.
echangeable, les formes de potassium
pouvant etre liben~es el les
formes de potassium etre extractees
par I'acide Inltrique normaL.
Les travaux de corelation ont ete
effectues a la fois sur tous les
echantillons et ~UI les 39 echantillons
qui pourvaient au potassium
en forme echangeable aux
plantes. Tom Ies coefficients de
correlation que nous avons trouvees
furent positifs et importans.
Dans ce cas-la, les trois formes de
.potassium peuvent etre un eritere
pour mesurer Ies capacites des
sols de pouvoir aux besains de!>
plantes. 'Cependant le coefficient
de correlation le plus importam
appartient au potassium echangeable
pour les echantillons de.·
potassium total et au potassium
pouvant etre liberee par I'acide
'nitrique normal pour les 39 echantillons.
Ces resulta.ts nous montrent
qu'en mesurant İes capacites
de pourvoir des sols aux besom
, des plantes en potasse, le potassium
echangea:ble pour les durees
courtes et le potassium pouvant
etre liberee .par I'acide nitrique
normal pour les durees longues.
peuvent etre des criteres valables.

Anahtar Kelimeler

-