TOPRAKLARDA MEVCUT DEĞİŞEBİLİR KATYONLARIN TAYİNİ VE BASİT BİR METODUN SEÇİMİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 1975, Cilt: 6 Sayı: 2, - , 26.12.2010

M. Turgut Sağlam

Öz

ÖZET
Topraklarda mevcut Na+, K , Ca++ ve Mg++ gibi değişebilir
katyonların tayini için çok çeşitlimetodlargeliştirilmiştir.
Tavsiye ,edilen i metodlardaki temel prensip; toprağı baş/d.a bir
katyon ile muamele ederek değişebilir katyonlarla bu katyonun
yer değiştirmısini sağlamak ve solusyona geçen katyonları
uygun' bir metod yardımıyla tayin etmektir. Bazı avantajIarı
dolayısiyle. bu maksatla çoğunlukla 1 N amonyum asetad
kullanılmaktadır. Çalışmanın gayesi, 'amonyum asetad metodu
ile uygunluk halinde olan daha basit' bir metodun seçimidir.
Araştırmada, U. S. Salinity Lab. Staff (1954) tarafından
teklif edilen metod ile bulunan değişebilir' katyonların mik·
tarı, standart olarak kabul edilmiştir. Diğer taraftan; 3' gr.
toprak örneği 15, 25, 40 ve 50 ml amonyum asetad ve 10, 20
ve 30 dakikalık çalk,alama müddetleri kullanılarak ekstrakte
edilmiş ve elde edilen değerler standart metod ile mukayeseye
tabi tutulmuştur. Çalışmada ,5 farklı bölgeden alınan 10
adet yüzey toprak örneği .kullanılmıştır'.
Elde edilen sonuçlara göre, 25 niı amonyum asetad ile 10
dakika karşılaştırılan ve.. süzülen solusyonlardaki Na ve K
miktarları, standart metod ile benzerlik göstıermektedir. Serbest
heç ve tuz ihtiva eden topra.klarda 'bulunap Ca+Mg miktarları katyon değişim kapaistesini geçmekte ve bu tip topraklarda
daha başka yöntemlerin uygulanması gerekmektedir.
Kireçli olmayaJı topraklarda ise bu yolla elde edilen solusyonlarda
Ca+Mg tayinleri yapılabilmektedir. Söz konusu
basit metQdun toprak analiz laboratuvar1p..rında ve diğer bir.
çok gayeler için kullanılabileoeği sonucuna varılmış ve ayrıca
tavsiye edilen bu metodun tuzlu ve sodyumlu olmaymı"norma!
topraklar için geçerli o&ıbileceği ileri sürülmüştür.


AN INVESTIGATION ON DETERMINATION OF EXCHANGABLE CATIONS IN SOILS AND SELECTION OF A SIMPLE METHOD

SUMMARY

A number of .roethods e~ist
for determination of exchangeable
cations, such as Na, K, Ca and Mg
in soils. The main princip1e of the
methods is treatment ofsoil with
anather cation by which exchangeable
cations are replaced and to
measuı:e the amount of cations in
the solutionby a suitable method.
In most cases, 1 N ammonium acetad
has been used due to same
advantages. The purpose of this
experiment İs to find a more
simple method that is in agreement
wİth ammonium acetad method.
In this research, the amount
of exchangeable cations found by
the method of U.S. Salinity Lab.
Staff (1954) is chosen as standard.
On the other hand, soil sample of
3 gr. is treated with 15, 25, 40 and
SO 'ml of ammonium acetad using
different shaking time of 10, 20
and 30 minutes. The results obtained
from the treatments are compared
with standard method. Ten
soi! samples taken from surface
are use.d in this experiment.
According to the -results, the
amouots of Na and K obtained
from LO minutes'of shaking of the
soi! samples with 25 ml of ammaDium
acetad are in agreement with
standard method. Ca + Mg in soils
containing salt and free carbonate
exceeds catian exchange
capacity and same other methods
should be used in this kind of
soils. In noncalcareous soils, the
determination of Ca + Mg in the
solution obtained by this \Vay
can be measured. The simple
method can be used in soi!
testing laboratories and for same
other purposes. Furthermore,this
method is valici for nonsaline and
nonsodic soils.

Anahtar Kelimeler

-