TOPRAĞA TATBİK EDİLEN AZOTLU GÜBRELERDEN MEYDANA GELEN AMONYAK ŞEKLİNDEKİ AZOT KAYIPLARI

Yıl 1975, Cilt: 6 Sayı: 2, - , 26.12.2010

M. Turgut Sağlam

Öz

ÖZET
Toprağa ilave edilen azotlu gübrelerdeki azotun ıbir kısmı
NHJ şeklinde uçar.ak kaybolmakta ve 'bu miktar bazı şartlar
altında .% 50 ye kadar çıkabilmektedir.Bu konu ile ilgili
olarak kabul edilen genel teoride; amonyum bileşiklerinin
Cae03 ile reaksiyona girdiği, reaksiyon sonunda bir Ca bileşiği
'ile (NH4JzCOJ teşekkül ettiği, amonyum karbonatın da
NH], COı ve HıO yrı parçalandığı ve bu suretle NH3-N kayıpları
ortaya çıktığı iZeri isürülmektedir.Reaksiyon sommda teşi;
kkül eden Ca bileşiğininerirliliği, Id,ayıplar üzerine büyük ölçüde
etkili olmakta ve bu bileşiğin eriyebilir olmaması halinde
kayıplar artmaktadır.
Amonyak kayıpları üzerinde y,apılan denemeler ve bu konuda
ileri sürülen önerilere göre;
1. Kayıplar -toprağın pH değe'ri .ile artar ve caeo3 mik,tarı
ile yakinen ilgilidir. .
2. T.oprağa tatbik edilen iazot miktarı ile kaybolan
NHJ-N miktarı arasında pozitif bir ilişki mevcuttur.
3. Tatbik edilen gübrenin cinsi kayıpları etkilemektedir.
4. Kayıplar ısıile artar.
5. Kayıplar, rüzgar hızı ve rüzgarın nisbl rutubeti ile alakalıdır.
6. İnce tekstürlü topraklardaki kayıp, kaba tekstürlü
topraklardan :daha azdır.
7. ](.atyon de.ğişim kapasitesi ile kayıplar ,arasında negatif
bir ilişki mevcuttur ve ,değişebilir katyonlar da kayıpları
etkilemek~edir.
8. Gübrenin tatbdk şekli kaybedilen miktarlara tesir etmektedir.
Görüldüğü gibi kayıplar üzerine etkili olan çok sayıda
faktör mevcuttur. Bun~ard.an bir veya birkaçını dikkate alarak,
herhangi bir topraktan meydana gelecek kayıp hakkında
hüküm vermek hatalı bir yoldut·. Diğer '.taraftan, memleke·
timizde iklim ve toprak özellikleri bölgeden bölgeye büyük
farklılık göstermektedlF'ıer. Bu nedenle, çeşitli bölgelerde kayıplar
iizerine ietkili olan faktörleri dikldate alan denemeler
yapılmalı ve kayıpları azaltıcı yollar saptanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

-