ELAZIĞ YÖRESİNDE DOLOMİTİK KİREÇ TAŞLARINDAN OLUŞAN BİR TOPRAĞIN KİL MİNERALOJİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 1975, Cilt: 6 Sayı: 4, - , 26.12.2010

Gülağa Şimşek

Öz

ÖZE T
Elazığ yöresinde dolomitik kireç" taşlarından ol~an, eski
sistemde rendzina; yeni sistemde ise Orthik Rendol büyük
grubuna giren bir toprağın kil franksiyonunun mineralojik
bileşimi X - ray, D.T.A. ııe Elektron mikroskop tekniği ile
araştırılmıştır. Üç ayrı yöntemle elde edilen ııeriler, toprağın
kilfranksiyonunund.a 15 AD ve 7 AD bazal yansıma aralığına
sahip" kil tiplerinin başat olduğunu kanıtlamaktadır. 14 AO
luk bazal yansıma aralığı gösteren minerallerin büyük
bir ksırnmln montmoril/qnit; geri kalanın ise karışık katmanlı
minerallerle lIermikulitten ibaret olduğu ııe 7 AD luk bazal
yansırna aralığına sahip kil mine~alinin ise kaolinit olmayıp,
serpantin "grubu "minerallerden özellikle krisotil olduğu saptanmıştır.
profilde üstten derinlere doğru montmorillon~t miktarı
azalmakta, krisotilııe kalsit ise artmaktadır. Bu minerallerin
yanısıra, az lle eseri miktarlarda Attapulgit, illit ııe
klorit de tesbit edilmiştir.

A STUDY ON THE CLAY MINERALOOY OF THE SOIL (Orthic Rendoll) WHICH IS DERIYED FROM DOLOMITIC LIMESTONES NEAR ELAZIĞ (in semi-arid region)

The clay mineralogy of asoil,
which was classified and named as
"Ortlıic RendoU", was studied by using
X-ray, DTA and electron mleroscope
technique. The X-ray diagrams
_ belong to original day, glycolated Caclay,
glycerol solvated Mg-day and
heated (to 300 and 550°C) K~lay;
DTA curves and electron micrographs
indicated that :
1. Ca/cite (very strong and sharp
diffraetion peak at 3.05 A0, and moderate
diffraction peaks at 3.88 and 2.50 AO)
and smectite (strong and broad diff·
raction peak at 15 A0) are the dominant'
minerals in original day fractlon
through the profiL. Calcite increases
while smeetite decreases with depth.
2. Serpntine (especially crysotile
and lizardite) minerals (with strong
and sharp remection peak at 7.3 AO)
and smectite minerals are the do.ıniı:ı:ant
Cıay minerals in CaC03 and free iron
oxide removed clay species. In this
fraction serpntine mnerals (crysotile
and lizardite) increase with depth while
smectite deereases.
3. Electron n:llcrographs indicate
that, the percentage of crysotile is
higher in C horizon and becomes 10wer'
in the upper horizons (Ae, Al2
and Ap). Lizardite shows a contrary
distribution witlı crysotile.
4. Besides smeetite, ca/cite and
serpentine, significant amount of mixed-
layer silicates and quartz, small to
very amount- of illite. vermiculite,
chlorite, talc and muscovite are found.
5. An estimation can a/so be nıade
connected with the formation sequence
of the minerals as shown in the
following diagram, :

Anahtar Kelimeler

-