MUŞ OVASINDAKİ TARIM İŞLETMELERİNDE OPTİMUM VEYETER GELİRLİ İŞLETME ORGANİZASYONLARININ YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI İLE SAPTANMASI VE BLGULARIN DUYARLILIK VE PARAMETRİK ANALİZLERİ

Yıl 1979, Cilt: 10 Sayı: 1-2, - , 29.12.2010

Besim Akın

Öz

ÖZET
Araştırmada, Muş ovasındaki tarım işletmelerinin halihazır organi:
zasyonları saptanmış, işletmelerin e~onomik yapısı ve yıllk faaliyet neticeleri
analiz edilmiş ve etiki alanının koşul/anna en iyi uyan optimum
ve yeter gelirli işletme organizasyonlart ortaya konulmuştur.
Araştırma için lüzumlu bilgiler 1975 yılında ovadaki 35 köye ait
142 işletmelfen anket yolu ile derlenmiştir. Anketlerindeğerlendirı'/mesin.
de, işletmeleriarazi varlıkları'la göre; (-0-50 dönüm), (51~ıoO dönüm),
001·200 dônüm) , (201 ve daha büyük) dört grupta inceifmmiştir.
Etüd edilen işletmelerin ortalama işletme arazisi genişliği 93.1 3 dönümdür.
Bunun % 83:10,unu tarla, % 16.6Z'sini çayır, % O.OTsini
bağ-bahçe ve % 021 ini ise meyvesiz ağaçllk arazi oluşturmaktadır.
Işletmelerde tarla arazisinin ortalcıma olarak % 19.22'si nadasa bırakılmakta
ve bu nisbet ioY/etme büyüklüğüne paralelolarak ar/maktadır.
İşlenen arazinin %76.65'ini işletmenin kendi öz mülkü, %S.II'ini
kiralanan ve %. lS)95'ini de ortağa tutulan arazi olıtşıurmaktadıl'.
İşletmelero;talaması aktif sermaye miktarı 156643 TL. -dir. Bunun
% 64.8Tsini çiftlik sermayesi, % 35.13'ünü de işletme sermayesi oluşturmaktadır.
Işletme bQ§ma borç miktarı (banka-kooperati[ ve şahts-·
lara olan borçar) 9483 TL., bunun da % 30.36'st banka ve kooperati[
borçlandır.
İşletmelerde ortalama nüfus miktarı 9.30 olup, işgücü miktarı 4.60
ElB, okur-yazar oram % 44.77, atıl işgücü nisbet; lse% 56.67dir.

Etüd edilen işletmelerde, işletme başına yıllık tarımsal gelir miktarı
21304.94 TL. bunun nüfus başına 'e dönüme düşen miktarı ise sırasıyla
2290.85 TL.' ve 217.10 TL. dir. .
Anketlerden elde edilen verilere dayanılarakfarklı çeki gücü, münavebe,
girdi-çıktı katsayıları ve teknoloji durumlarını yansıtan işletme
modelleri oluşturulmuştur. Üretim faktörlerinin etkin kullanımı ve
işletmelerde organizasyon değişikliğiyle elde edilen programlama bulguları,
işletmelerin gelirlerinin artırılmasınm ve dolayısıyla çiftçinin
yaşam düzeyinin yükselmeSinin olanak dahilinde olduğu gösteri/migtir.
Tarımdo:ki belirsizlik nedeniyle, elde edi/en işletme organizasyonlarmın,
ekonomik faktörlerin değişimi karşısındaki duyarlılık ve parametrik
analizlerine de araştırmada yer veri/miştir.
Beş nüfuslu bir çiftçinin" ailesi için 1757 sayılı Toprak ve Tarım
Reformu Kanununda öngörülen-1971 yılı fiyatları ile 15.000 TL. /ik tarımsal
gelir esas alındığında, araştırma yılında 9.30 nüfuslu bir çiftçi
ailesinin işgcünii değerlendiren, ailenin ekonomik ve sosyal gelişmesini
temin edecek geliri rağlayan, ve toprağın verimH 'olaı'ak işletilmesine
olanak veren yeter gelirli asgari işletme büyüklük ve organizasyonu
saptanmış, duyarlılık analizi yapılmıştır.
Bu büyüklük, halihazır teknolojik düzeyde hayvan işgücü ku//anıldığında
143.92 dönüm; traktör çeki gücü kullanıldığında 110.29 dönüm
gelişmiş teknolojik düzeyde hayvan işgücü kullanıldığında_~9.78 dönüm'
ve traktör çeki gücü kullanıldığında ise 40.57 dönüm olarak saptanmıştır.

RESUME

Dans La nicherche, en partant de
la composition actueHe - des cultures
dans la plaine de -Muş, on a analyse
la structure et les resuJtats ceconomiques
des unuites de production agri"c-ole
eı par la eJethode de la program~i,ition
lineaire, propose la coposition optİmale
des cuItures propice aux conditions
locales de la region.
De meme en raison de l'occasion
frequente des imprevus parvenus dans
I'activite agricoll?, on a realise des analyses
de se~sibilite -d€;s plans d'el.'oploitation
envers la variation des facteurs
economixues. '.
Les variations dans ·Ia revenu dues
a-ux cahangements apportes sur les quantites
des capacites et des activites
du plan optimal aI ete interpretees par
les vaeurs marjinales:_
On a explique par les aecarts de
variations concernes que le realistaİon
de ços changements adans quels limites
sera-t-eHe possible.
L'emploi d'une uni!e de plus d'ur
facteurs de proouctron donİle Heu a
I'acroissement d'un eertain niveau du
marge total brut. İei ona interprete
par' les valeurs marjinal~s deces facteurs
de prodüetion quantite de l'accroissement
du marge total brut
Cette recherche a ete reaHssee dans
les xploitations de la plaine uş. Les
do~nees utilisees ont ete obtenues en
1975 li'! aide des enquetes dans 142
exploitotations appert.enant uaux 3~
villages de la plaine.

En e'Valuant Jes enquetes les exploitations
ont ete Cıassniees d'apres
!a surface des terres ppossedees par les
exploitations aen quantre groupes de
i ga 40 da; de 51 ii 100 da; de 101 ii
200 da. et p1us de 200 da.
La dibension moyenne- de exploitations
etudiees est de 98.13 da. Ces
!eres contieOllent 83.10 % de terre
cultivee, 16.62 % de prairie, ıO.07 %
de jardins potages et 0.21' % de pepiniere.

D'apres les enquaetes sut" le total
des terres cultuviees 69.65 % sont
exploitees- en faire~voIiir direct; 8. i i
%~ en fermage; 5a.95 %en metajagae.
Les terres des exploitaticns sont
extremement moreelees et pareellees.
Le nombre des paraUes en moyenne
par exIloitation est de 4.73 et la dimnnsion
de chaque- yareerIe 17.13 da.
Dans les exploitation etudiees 19.
22 % en moyenne de la terre cultivee
sort laisses en jachere et la quantite
de celle-ci augınent parallelement ii
la dimension de l'exploitation:
Kes eDploitations etudiees oot de
146643 TL. de capitaux actifs en moyenne
dons les64.87 % constituent le
capital fonder et les 34. ı 3 % eelui
d'exploitat.ior.
Les exploitations empnı1'ltent en
moyen de 9483 de livre Turc. 38.36·
%de ces credıts ont ete accordes yar
fes banques et les cooperatives.

Ch~que famiUed'agricuıreür comprend
9.30 personnes. La. proportion
d'analpha'P-etes ,est de 54.33 %.{;}e -la
populalion totale. Les sous-employes
conslüuent 46.6J% de de la population
active.
Dans les terres cultivees. les ce-
reates oçeupent 61.81 % de la totalite,
ainsique !es plantes' industrielles 3.44
M, lel mefumineuses 13.12 % et tes
plantes 'potageres ,2.31 M.
Le revenu agiricole annue! dans
les exploitations etudiees etant dans
l'ordrede ıı 104.g-4 TL., donc 2290.
85 TL. par personne presente un niveau
insu:ffisant xuant auq ~esoins divers
d'une exploit~tion argrkole et, est incapable
d'accorder ii la familk d'ag:'
ricultueteur tine vie decente.
Les possibilities de trouver uu travail
da.ns les autres secteurs sont tres
ilirnitees. le revenu non-agricole ne,
tepresente- que de 17.a9 % du revenu
totale' de la famiIle paysane.
Les causes prjncipales du faible
revenu des exproitations agricoles sont;
la mauvaisecombination des facteurs.
de productio, J'insuffisance des equipements,
la ~anque d'organisation,
.res desavantages des petites expIojtations'
your -I'uitilisa:tion des tephniques
avancees et enfin rabsence de 'l'assistance
technixue.
La ,programmation XJ,le nous avons
effeetuee, nous inu1Jqe qu'i! est
possible d'agubenter Ies revenus des
exploitatians dans la mesutie d'a~complir
certaines conditions. ce probleme
a uene importance primordiale pourle
developpement de la. region.
Cette reCherChe peret de donner
aux agricultuers en fonction de' leur
eriteres de ri-sque .et de profit divers
possiblilite du capital d'exploitation.
Dans le region etiıdiees et d'apres
le nh/eau tecbnolojique a~tuelle la di·
mension optimale - d'une exploitation
agricole e ete designes comme i 10.29
da. dans la cas ou on procede a la force de
trateition animale et comme 110.29
da; lorsxu'il s'agit de la force tract~r.
cependant en prenant en consideration
un niveau plöus eIeve de La technologie
ces dimensions ont ete fixees de 49.78
da. pour la force de şaction animale er
de 40.57 da. pour celle de tracteur.

 

Anahtar Kelimeler

-