Sarıkamış Orman İçi Mera Bitki Örtülerinin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 51 Sayı: 1, 88 - 96, 25.01.2020

Adnan Bilgili , Ali Koç

https://doi.org/10.17097/ataunizfd.608971

Cited By: 3

Öz

Orman içi meralar gerek evcil gerekse yaban hayvanları
açısından önemli bir kaba yem kaynağıdır ve ülkemizde bu alanların durumu
hakkında yeterli kayıt yoktur. Bu çalışma, Sarıkamış sarıçam (Pinus sylvestris L.) ormanlarında orman
içi meralarının bitki örtüsünün belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. İncelenen
mera kesimlerinde toplam 63 bitki türüne rastlanmış olup, kesimlerde hakim
bitki türleri buğdaygillerden koyun yumağı (Festuca
ovina), yumrulu salkımotu (Poa
bulbosa), baklagillerden ise çayır üçgülü (Trifolium pratense) olduğu tespit edilmiştir. Çalışma alanında
botanik kompozisyonda ortalama olarak buğdaygiller %51.01, baklagiller %17.50
ve diğer familyalar ise %31.48 oranında tespit edilmiştir. Toprağı kaplama
oranı ortalama %24.56 olarak belirlenmiştir. En yüksek mera kalite derecesi 53.21
ile seyrek kesimde, en düşük mera kalite derecesi ise 32.16 ile kapalı kesimde
olduğu belirlenmiştir. Mera durum sınıfı ve sağlığı yönünden açık kesim
riskli orta, seyrek kesim sorunlu iyi ve kapalı kesim ise sorunlu orta
sınıfında yer almıştır. Mera kesimleri arasındaki benzerlik indeksinin %31.5
ile %47.5 arasında değiştiği belirlenmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

Orman içi mera, Botanik kompozisyon, Mera sağlığı, Toprağı kaplama oranı

Determination of Some Vegetation Characteristics in Forest Gap Rangelands of Sarıkamış

Öz

The forest gap
rangelands are an important source of forage for both domestic and wild
animals and there are not enough records about the status of these areas in our
country. This study was carried out in Sarıkamış scotch pine (Pinus sylvestris L.) forests in order to
determine the vegetation of forest gap rangelands. A total of 63 plant species
were found in the pasture sections examined. The dominant plant species in
rangelands sites were sheep
fescue (Festuca ovina) and bulbous bluegrass (Poa bulbosa) of grasses and red clover (Trifolium pratense) of legumes. In the study area, botanical composition
was determined as 51.01% grasses, 17.50% legumes and 31.48% other plant
families. The canopy coverage
rate was determined as 24.56% on average. The highest rangeland quality degree
was 53.21 in sparse rangeland and the lowest rangeland quality degree was 32.16
in covered rangeland site. For rangeland health; uncovered rangeland site was
evaluated as “Risky-Fair” class, sparse rangeland site was evaluated as
“Unhealthy-Good” class and covered rangeland site was evaluated as
“Unhealthy-Fair” class. The similarity index was found from 31.5% and 47.5%
among rangeland sites.

 

Anahtar Kelimeler

Forest gap rangeland, Botanical composition, Rangeland health, Canopy coverage

Kaynakça

• Adams, B.W., Wilms W.D., Smoliak S., Wroe R.A., 1986. Range It’s Nature and Use. Alberta Forestry, Land and Wildlife Public Lands Division, Alberta. 23 p.
• Anonim, 2012. Tarım Verileri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, http://www.tuik.gov.tr (11.04.2015)
• Atalay, İ., 2002. Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri. Orman Bakanlığı Yayınları, No:163, İzmir.
• Avcıoğlu, R., Tung T., Akbari N., Özel N., 1996. Seferihisar Yöresi Orman içi ve Orman Kenarı Doğal Meralarının Islahı Olanakları Üzerinde Ön Araştırmalar. Orman Bakanlığı, Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten No:2, İzmir.
• Bakır, Ö., 1970. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Arazisinde Bir Mera Etüdü. Ankara Üniv. Ziraat Fak. No: 382, Bilimsel Araş. ve İnc. No: 232, Ankara, 123 s.
• Bakoğlu, A., Koç, A., Gökkuş, A., 1999. Erzurum Yöresi Çayır ve Meralarındaki Yaygın Bitki Türlerinin Ömür Uzunluğu, Çiçeklenmeye Başlama Tarihi ve Ot Kalitesi ile İlgili Bazı Özellikler. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 (1999) Ek Sayı 4, 951-957.
• Barbour, M.G., Burk J.H., Pitts W.D., 1987. Terrestrial Plant Ecology. The Benjamin/Cummings Publ.. Co., Inc., 634 p.
• Gençkan, M.S., Avcıoğlu R., Soya H., Doğan O.O., 1990. Türkiye meralarının kullanımı, korunması ve geliştirilmesine ilişkin sorunlar ve çözüm yolları. Türkiye Ziraat Mühendisliği 3.Tek. Kong, 8-12 Ocak, Ankara, 53-61 s.
• Gökkuş, A., Koç, A., 1991. Alpin meralar: ekolojisi, vejetasyon yapısı ve önemi. Tarımda Kaynak, 2 (2-3):43-47.
• Gökkuş, A., Koç, A., Çomaklı, B., 2000. Çayır-Mer’a Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No : 142, 139 s., Erzurum.
• Gökkuş, A., Koç, A., 2001. Mera ve Çayır Yönetimi. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Ders. No: 228, Erzurum, 329 s.
• Harrington, T.B., 2006. Plant Competition, Facilitation, and Other Overstory-Understory Interactions in Longleaf Pine Ecosystems. Chapter 5. In: Jose, Shibu; Jokela, Eric J.; Miller, Deborah L., eds. The Longleaf Pine Ecosystem Ecology, Silviculture, and Restoration. Springer: 135-156.
• Harris, A.T., Asner G.P., Miller M.E., 2003. Changes in vegetation structure following long-term grazing in pinyon-juniper ecosystems: integrating imaging spectroscopy and field studies. Ecosystems 6:368-383.
• Herbel, C.H., Pieper R.D., 1991. Grazing Management. In Semiarid Lands and Deserts: Soil Resources and Reclamation (Ed.J.Skujin), Marcel Dekker, Inc. 361-385 p.
• Hoffmann, M., Kowarsch N., Bonn S., Isselstein J., 2001. Management for biodiversity and consequences for grassland productivity. Grassland Science in Europe 6: 113-116 p.
• Holechek, J.L., Cole K.A., Frisher J.T., Valdez R., 2003. Natural Resources Ecology Economics and Policy. Prentice Hall, N.J., 761 p.
• Holechek, J.L., Pieper R.D., Herbel C.H., 2004. Range Management: Principles and Practicies. Prentice Hall, New Jersey, 607 p.
• Koç, A., 1995. Topoğrafya ile Toprak Nem ve Sıcaklığının Mera Bitki Örtülerinin Bazı Özelliklerine Etkileri. Atatürk Üniv. Fen Bil. Enst. Tarla Bit. Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Erzurum.
• Koç, A., 2001. Autumn and spring drought periods affect vegetation on high elevation rangelands of Turkey. Journal of Range Management, 622-627.
• Koç, A., Gökkuş A., Altın M., 2003a. Mera durumu tespitinde dünyada yaygın olarak kullanılan yöntemlerin mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kong. 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır.
• Koç, A., Çomaklı B., Oztaş T., 2003b. Variations in properties of the vegetation between topographic positions of high altitude rangelands of Turkey. Grassland Science in Europe, 8: 613-616.
• Koukoura, Z., Kyriazopoulos A., 2007. Adaptation of harbaceous plant species in the understorey of Pinus brutia. Agroforestry Systems, 70, (1): 11-16.
• Kramer, K., Groot Bruinderink G.W.T.A., Prins H.H.T., 2006. Spatial interactions between ungulate herbivory and forest management. Forest Ecology and Management Volume 226, (1-3): 238-247.
• Kyriazopoulos, A., Fotiadis G., Nastis A.S., 2006. Shading effects of trees on the understorey species composition and floristic diversity. In Proc. 5th Panhellenic Rangel. Congr., Crete, 1-3 Nov. 2006, 119-124 p.
• Le Brocque, A.F., Goodhew K.A., Zammit C.A., 2009. Overstory tree density and understory regrowth effects on plant composition, stand structure and floristic richness in grazed temperate woodlands in eastern Australia. Agric., Ecosystems and Environ., 129: 17-27.
• Mayer, A. C., Stöckli, V., Konold, W., Kreuzer, M., 2006. Influence of cattle stocking rate on browsing of Norway spruce in subalpine wood pastures. Agroforestry Systems 66:143-149
• McKenzie, D., Halpern C.B., Nelson C.R., 2000. Overstory ınfluences on herb and shrub communities in mature foresta of Western Washington, USA. Can J For Res 30:1655-1666.
• Morecroft, M.D., Taylor M.E., Ellwood S.A., Quinn S.A., 2001. Impacts of deer herbivory on ground vegetation at wytham woods, Central England. Forestry 74 (3): 251 – 257.
• Naumburg, E., DeWald L.E., Kolb T.E., 2001. Shade responses of five grasses native to Southwestern U.S. Pinus ponderosa forests. Canadian Journal of Botany 79:1001-1009.
• Okatan, A., 1987. Trabzon Meryemana Deresi Yağış Havzası Alpin Meralarının Bazı Fiziksel ve Hidrolojik Toprak Özellikleri ile Vejetasyon Yapısı Üzerine Bir Araştırma. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Gen. Müd. No: 664, Seri No: 62, Ankara, 290 s.
• Sharrow, S.H., Brauer, D., Clason, T.R., 2009. Silvopastural practices. In H.E. "Gene" Garrett, North American Agroforesty: An Integrated Science and Practice (105-130). Madison, WI: America Society of Agronomy.
• Singh, H.P., Kohli, R.K., Batish, D.R., Kaushal, P.S., 1999. Allelopathy of gymnospermous trees. Journal of Forest Research, 4(3), 245.
• Soil Survey Laboratory Staff, 1992. Soil Survey Laboratory Methods Manual. USDA-SCS. Soil Survey Investigations Report No: 42.
• Sürmen, M., 2004. Yerleşim Yerinden Uzaklığa Göre Kümbet Köyü (Erzurum) Mera Bitki Örtüsünün Değişimi. Atatürk Üniv. Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi). Erzurum.
• Tekeli, S., Mengül, Z., 1991. Orman içi merada topoğrafyanın botanik kompozisyona ve verim üzerine etkisi. Türkiye II.Çayır-Mera ve Yembitkileri Kong. 28-31 Mayıs 1991, İzmir, 139-149 s.
• Uluocak, N., 1978. Kırklareli Yöresi Orman içi Mera Vejetasyonunun Nitelikleri ve Bazı Kantitatif Analizleri. İstanbul Üniv. No: 2407, O. F. No: 253, İstanbul, 116 s.
• USDA, 2010. Plant Guide. Red Clover (Trifolium pratense L. ) , Natural Resources Conservation Service Plant Materials Program, United States Department of Agriculture https://plants.usda.gov/plantguide/pdf/pg_trpr2.pdf (Erişim Tarihi: 15.03.2019).
• Watkinson, A.R., Riding, A.E., Cowie, N.R., 2001. A community and population perspective of the possible role of grazing in determining the ground flora of ancient woodlands, Forestry, (74): 231-239.