Projections of the Folk Science Field Study of Siirt and its Districts

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 15 - 38, 12.05.2025

Hilal Otyakmaz Aydın

Öz

In the regions where oral culture is active, the importance of folk science field studies is emerging. These are effective studies that reflect the latest situation of the place, time, events and people where field studies are conducted, and show whether the cultural heritage is stationary in the region. Although the transfer of tangible and intangible cultural heritage is ensured through field studies, thanks to the data obtained for cultural values, an awareness of transferring, understanding, owning and maintaining the past to the present is formed. The subject of the field study is “Head and Head Limbs in Turkish Folk Culture: An Example of Siirt and its Districts”. With the implementation of field transmission of focused issues related to belief and practice about the head and other limbs of the head, it will be emphasized what researchers should pay attention to before and after going to the field, the purpose, importance and analysis of field work. The reasons for choosing Siirt and its districts as a field study are due to the fact that the region has a multicultural and rich ethnic structure. In this direction; whether the Siirt culture is stationary or not has been observed through field studies.

Anahtar Kelimeler

Folk science field work , Siirt , body folklore , head and other limbs on the head , beliefs , rituals.

Proje Numarası

221K291

Siirt ve İlçeleri Halk bilimi Saha Çalışmasının İzdüşümleri

Öz

Sözlü kültürün etkin olduğu bölgelerde halk bilimi alanı saha çalışmalarının önemi ortaya çıkmaktadır. Saha çalışmaları yapıldığı mekânın, zamanın, olayların ve kişilerin son durumunu yansıtan, kültürel mirasın bölgede durağan olup olmadığını gösteren etkili çalışmalardır. Yapılan saha çalışmalarıyla somut ve somut olmayan kültürel mirasın aktarımı sağlanmakla birlikte kültürel değerlere yönelik elde edilen veriler sayesinde; geçmişi günümüze aktarma, anlama, sahip çıkma ve devam ettirme bilinci oluşmaktadır. Saha çalışmasının konusu; “Türk Halk Kültüründe Baş ve Baştaki Uzuvlar: Siirt ve İlçeleri Örneği”dir. Baş ve baştaki diğer uzuvlara dair inanış ve uygulama ile ilgili odaklanılan hususların saha vasıtalı aktarımının gerçekleştirilmesiyle, araştırmacıların sahaya çıkmadan önce ve saha sonrasında nelere dikkat etmeleri gerektiği, saha çalışmasının amacı, önemi ve analizleri üzerinde durulacaktır. Saha çalışması olarak Siirt ve ilçelerinin seçilme nedenleri; bölgenin çok kültürlü ve zengin bir etnik yapıya sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Bu doğrultuda; Siirt kültürünün durağan olup olmadığı saha çalışması vasıtasıyla gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi saha çalışması , Siirt , beden folkloru , baş ve baştaki diğer uzuvlar , inanış , ritüeller.

Etik Beyan

Rapor eklendi

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

221K291

Teşekkür

Destekleri için teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1978). Halkbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akın, E. (2022). Halk Dini/Dindarlığı Olgusunun Ziyaret Fenomeni Bağlamında Alevilik, Sünnilik, Süryanilik İnançları Açısından Halkbilimsel İncelenmesi: Diyarbakır, Siirt, Mardin Örneği, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altındağ, N. (2021). Siirt’in Kurtalan İlçesinde Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• And, M. (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Bascom, William R. (2019). Folklorun Dört İşlevi, çev. Ferya Çalış, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Creswell, John W. (2023). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çara, C. (2022). Siirt Halk Kültürünün Şifa Dağıtıcıları: Kutsal Unsurlar, Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çelik, A. (2012). Siirt ve Çevresindeki Ziyaret Yerleri, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Yapısal ve İşlevsel Bakımdan Geleneksel Bayramlar Bağlamında Nevruz ve Hıdırellez, Türkbilig, (1): 51-59.
• Dağlı, A. (2015). Halkbiliminde Saha Araştırması ve Kültürlerin Gelecek Nesillere Aktarılması Konusunda Problemler ve Bir Çözüm Önerisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (40): 35-47.
• Derdiçok N.S. ve Çam E. (2024). Saha ve Ben: Türk Halk Bilimi Derleme Çalışmalarında Araştırmacının Hikâyesi. İstanbul: Ihlamur Akademi.
• Durkheim, E. (2004). Sosyolojik Yöntemin Kuralları, çev. Cenk Saraçoğlu, İstanbul: Bordo-Siyah Yayınları.
• Ege, Süleyman C. (2019). Toplumsal Bellek ve Mekansal Temsiller: Tillo (Siirt) Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekici, M. (2004). Halk Bilim Araştırmalarında Üçüncü Boyut, TÜBAR, (16): 13-20.
• Goldstein, K. (1977). Sahada Folklor Derleme Metotları, çev. Ahmet Uysal, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Günay, U. (1990). Ritüeller ve Hıdrellez, Millî Kültür, (72): 10-12.
• Jenkins, Geraint J. (1960). Field-Work and Documentation in Folk-Life Studies, The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, (90): 259-271.
• Kalafat, Y. (2006). Siirt Yöresinde Yatırlar Etrafında Şekillenmiş Halk İnançları ve Kesik Baş Motifi, Geçmişten Günümüze Uluslararası Siirt Sempozyumu, İzmir: Şarkiyat Araştırmaları Derneği.
• Karakaş, R. (2012). Siirt Halk Kültürünün Şifa Dağıtıcıları: Kutsal Sular, Turkish Studies, (7): 2149-2161.
• Karakaş, R. (2014a). Siirt Halk kültüründe Kutsal Ağaçlar ve Türbeler, Milli Folklor, (26): 168-179.
• Karakaş, R. (2014b). Siirt Menkıbeleri ve Türbe Ritüelleri. İstanbul: Maya Akademi Yayınevi.
• Karakaş, R. (2020). Güneydoğu Anadolu Halk İnanışları (Dicle Bölümü). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karakaş, R. (2024). Kalpten Kalbe Giden Bir Yol Olarak Sahaya Çıkmak. Saha ve Ben: Türk Halk Bilimi Derleme Çalışmalarında Araştırmacının Hikâyesi, ed.Nükte Sevim Derdiçok ve Esra Çam, İstanbul: Ihlamur Akademi.
• Karataş, K. (2020). Kültürel Değerlere Duyarlı Pedagojinin Temel Eğitime Yansımaları, Milli Eğitim, (228): 107-127.
• MacAloon, J. J. (1991). Memory, Attention and the Communities of Sport. Temple University Press.
• Otyakmaz Aydın, H. (2024). Türk Halk Kültüründe Baş ve Baştaki Uzuvlar, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Malinowski, B. (1946). The Problem of Meaning in Primitive Languages, USA: Eighth Edition
• Nirun, N. ve Özönder C. (1990). Türk Sosyo-kültürel Yapısı İçinde Âdetler, Örfler, Gelenekler, Görenekler, Ankara: Başbakanlık Basım Evi.
• Ong, W. (1995). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Taşpınar, İ. (2006). Siirt İli ve Çevresi Yaygın Halk İnanışları, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, A. M. (2019). Beden Folkloru Bağlamında Kutsal Ziyaret Geleneği, International Journal of Language Academy, (28): 582-594.
• Young, K. (1993). Bodylore. USA: Publications of the American Folklore Society, by The University of Tennessee Press.
• Young, K. (1994). Whose Body? An Introduction to Bodylore, The Journal of American Folklore, (107): 3-8.