Oğuznames and Ergenekon Epic in the Context of Mongol-Turkmen Political Rivalry

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 13 - 31, 01.05.2016

Rövşen Alizade

Öz

In this article actions and interventions made on Oguznames and Ergenelon epic were studied. In this case especially historical sources presented in Mongolian Era were referred, Mongolization activity in these sources was addressed and the points parallel to that were examined and explained. It was mentioned that some serious facts originated from verbal tradition do not take place in historical pieces of art written in Mongolian Era and the reasons why Mongol-Turkmen political contrast was aroused, were explained. The opinions conveyed related with the place and impact of Oguznames on Turkish culture were analytically analyzed and opinions related with the fact that original Oguzname is an extraordinary type in Turkish ethno-cosmic world model were emphasized. It was emphasized that the Oguznames in historical sources which continued to exist until XVII. Century, were full of mistakes and the reasons why an Oguzname exists at an historical dimension such as Şecere-i Terakime were mentioned

Anahtar Kelimeler

Oğuznames, Ergenekon, Mongolization, Oğuz, Turkmen

Moğol-Türkmen Siyasi Karşıtlığı Bağlamında Oğuznameler ve Ergenekon Destanı

Öz

Bu makalede Oğuznameler ile Ergenekon destanı üzerinde yapılan eylem ve müdahaleler ele alınıp incelenmiştir. Bu durumla ilgili özellikle Moğol devrinde ortaya konulan tarihi kaynaklara dayanılmış, bu kaynaklardaki Moğollaştırma eylemi üzerinde durulmuş ve buna paralel olan diğer hususlar da irdelenerek açıklanmıştır. Sözlü gelenekten gelen bazı ciddi olguların Moğol devrinde yazılan tarihi eserlerde yer almadığı belirtilmiş, Moğol-Türkmen siyasi karşıtlığının meydana çıkma nedenleri aktarılmıştır. Oğuznameler’in Türk kültür alanındaki yeri ve etkisi üzerine aktarılan fikirler analitik bir şekilde tahlil edilmiş ve asıl Oğuzname’nin Türk etnokozmik dünya modelinin olağanüstü türü olduğuna dair fikirler ileri sürülmüştür. XVII. yüzyıla kadar varlığını sürdüren tarihi kaynaklardaki Oğuznameler’in yanlışlıklarla dolu olduğuna dikkat çekilmiş ve gerçek tarihsel olayları akis ettiren Şecere-i Terakime gibi bir eserin yazılma sebeplerine de değinilmiştir

Anahtar Kelimeler

Oğuznameler, Ergenekon, Moğollaştırma, Oğuz, Türkmen

Kaynakça

• Aça, M. (2003). Oğuznamecilik Geleneği ve Andalıp Oğuznamesi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları.
• Aça, M. (2011). “Kaynaklar”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker, s: 93-128.
• Aka, İ. (2010). Timurlular Devleti Tarihi, Ankara: Berikan Yayınları.
• Barthold, V. V. (1963). Oçerki İstorii Turkmenskogo Naroda, Soçineniya, T, II, (1): 547-626, Moskova: Vostoçnoy Literaturı.
• Barthold, V. V. (2015). Uluğ Bey ve Zamanı, çev: İsmail Aka, Ankara: TTK Yayınları.
• Bayat, F. (1993). Oğuz Epik Enenesi ve “Oğuz Kağan” Dastanı, Bakü: Sabah Yayınları.
• Bayat, F. (2004). Oğuznameler, Dede Korkut Kitabı, Ansiklopedik Lüğet, Bakü: Önder Yayınları.
• Buhari, Hafiz-i Tanış. (1983). Şaraf-Nama-iy Şahi, Moskova: Nauka.
• Ebulgazi Bahadır Han (2002). Şecere-i Terakime, Rusçadan çeviren İ.M. Osmanlı, Bakü: Azerbaycan Milli Ansiklopedi Yayın Evi.
• Erarslan, K. (1995). Yazıcızade’nin Oğuzname’si, TDAY, Belleten, Ankara.
• Ercilasun, Ahmet, B. (1988). Oğuz Kağan Destanı Üzerine Bazı Düşünceler, TDAY, Belleten, Ankara.
• Kafarlı, R. (2002). Mif, efsane, Nağıl ve Epos (şifahi epik ananede türler arası alaka), Bakü, ADPU Yayınları.
• Kononov, A. N. (2002). Giriş, Ebulgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakime, Rusçadan çeviren İ.M. Osmanlı, Bakü: Azerbaycan Milli Ansiklopedisi Yayın Evi.
• Koroğlu, H. (1999), Oğuz Kahramanlık Eposu, Bakü: Yurt Yayınları.
• Köprülü, F. (1944). Kai Kabilesi Hakkında Yeni Notlar, TTKB, Cilt VIII, (31): 421-452.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi, II. Cilt, Ankara: TTK Yayınları.
• Ömer, Ş. (1997). Oğuznameye Dair Bazı Meseller, TDDED, Sayı (4): 88-106.
• Reşideddin (2003). Oğuzname, Azerbaycan Türkçesine çeviren İ.M. Osmanlı, Bakü: Azerbaycan Milli Ansiklopedi Yayın Evi.
• Sakaoğlu S., Duymaz, A. (2002). İslamiyet Öncesi Türk Destanları, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sertkaya, Ö. F. (1995). Oğuz Kağan Destanı Üzerine Bazı Mülahazalar, s. 9-27. TDAY, Belleten, Ankara.
• Sümer F. (1980). Oğuzlar (Türkmenler), 3. Baskı, İstanbul: Ana Yayınları.
• Sümer F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler), 5. Baskı, İstanbul: TDAV Yayınları.
• Şerbak, A. M. (1959). Oguz-name. Muhabbat-name. Pamyatniki Drevneuygurskoy Starouzbekskoy Pismennosti, Moskova: Nauka.
• Terner, V. (1983). Ritualnıy Proses. Struktura i Antistruktura / Simvol i Ritual (sbornik trudov), Moskova: Nauka, s: 104-269.
• Togan, Z. V. (1981).Umumi Türk tarihine Giriş, 3. Baskı, İstanbul: Enderun Yayınları.
• Toporov, V. N. (1982). Pervobıtniye Predstavleniya o Mire (öbşiy vzglyad), Oçerki İstorii Yestestvenno-Nauçnıh Znaniy v Drevnosti, Moskova: Nauka.
• Turan, O. (1993). Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, Cilt 1-2, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.