A Semiotic Study of the Epic Story of “Duha Koca Oğlu Deli Dumrul”

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 23 - 48, 01.10.2016

Serdar Gürçay

Öz

A principal example of Turkish literature that has been written and has survived, the Book of Dede Korkut is qualified as a cornerstone. The fifth story in the Dresden manuscript of the Book of Dede Korkut, which is a national epopee that involves the life of Oghuzs, represents personal consciousness of the character “Duha Koca oğlu Deli Dumrul” as well as the consciousness of the collective society. For analyzing the meaning in different layers of the context, we approached to the topic, the story of Deli Dumrul by decoding through surface structure to the depths and explaining the condition of the statements, in the light of semiotics. The story is divided into three sections by the semiotics procedure followed in the text. By using the technique “kesitleme” (sectional), it is intended to make the reader to see the story from different perspectives. The elements of the story, the characters and their perspectives are emphasized. Later, according to the themes of the narrative, in order to solve the deep structure, situations and actions are analyzed and a text linguistics work is performed by focusing to the vocabulary. On the other hand, the story also presented by considering the space-time layer and psychology of the characters. The purpose of this work is examining the depths of the iceberg and multi meanings through psychological and text linguistics approach by using semiotics, which is a structure analysis technique

Anahtar Kelimeler

Duha Koca oğlu Deli Dumrul, Book of Dede Korkut

“Duha Koca Oğlu Deli Dumrul” Hikâyesinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi Kahraman - Yücel Dağlı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları

Öz

Türk edebiyatının yazıya geçirilmiş ve günümüze ulaşabilmiş başat örneklerinden olan Dede Korkut Kitabı âdeta mihenk taşı niteliğindedir. Oğuzların hayatını konu alan milli destanlarımızdan Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasında yer alan beşinci hikâyesi “Deli Dumrul” karakterinin şahsi bilinci ile birlikte kolektif toplum bilincini de yansıtan bir anlatıdır. Çalışmamıza konu olan Deli Dumrul hikâyesine göstergebilim ışığında farklı anlam katmanlarını çözümleyebilmek, metnin yüzey yapısından derin yapısına izdüşümle üretim ve ortaya konuş koşullarını açıklamak amacıyla yaklaşılmaya çalışılmıştır. Metinde izlenen göstergebilimsel yönteme uygun olarak öncelikle hikâye üç kesite ayrılmıştır. Kesitleme yöntemi ile okuyucunun hikâyeyi farklı bakış açısı ile görmesi amaçlanmıştır. Hikâyeyi oluşturan ögelerden kişi kesiti ve karakterlerin bakış açıları üzerinde durulmuştur. Ardından anlatının izleklerine uygun olarak derin yapıyı çözümleyebilmek amacıyla sözcükler temel alınarak durum kesiti ve eylem kesiti irdelenmiş ve metinbilimsel bir inceleme ortaya konulmaya çalışılmıştır. Diğer yandan, Deli Dumrul hikâyesi yer ve zaman düzleminde ve kişilerin psikolojilerine etkileri de göz önünde bulundurularak sunulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmamızın amacı, yapısal bir çözümleme yöntemi olan göstergebilim tekniği kullanılarak hem metinbilimsel hem de psikanalitik yaklaşımla metindeki “buz dağının” görünmeyen kısımları ile beraber çok anlamlılık da çözümlenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Duha Koca oğlu Deli Dumrul, Dede Korkut

Kaynakça

• Abdulla, K. (2012). Mitten Yazya veya Gizli Dede Korkut, İstanbul: Ötüken Yaynlar.
• Bayat, F. (2006). Ana Hatlaryla Türk Şamanlğ, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Caferoğlu, A. (1972). “Türklerde Av Kültü ve Müessesesi”, VII. Türk Tarih Kongresi Tebliğleri, c. 1.
• Çoruhlu, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Ana Hatlar, İstanbul: Kabalc Yaynevi.
• Dervişcemaloğlu, B. [15.05.2014]. Göstergebilim, http://www.egeedebiyat.org/docs/493.pdf, s.3.
• Deli Dumrul Hikâyesinin İncelemesi, [12.06.2014].
• http://www.edebiyatfatihi.net/2013/12/deli-dumrulhikayesinin-incelemesiolay.html#.V6Q199KLQdU.
• Ergin, M. (1969). Dede Korkut Kitab, İstanbul: Milli Eğitim Basmevi.
• Erginer, G. (1997). Kurban - Kurbann Kökenleri ve Anadolu'da Kanl Kurban Ritüelleri, İstanbul: YKY.
• Gökyay, O. Ş. (2007). Dedem Korkudun Kitab, İstanbul: Kabalc Yaynevi.
• Günay, D. (2002). Gösterge Bilim Yazlar, İstanbul: Multilingual Yaynlar.
• Jung, C. G. (2009). Dört Arketip, İstanbul: Metis Yaynclk.
• Jung, C. G. [03.08.2016]. Jung Psikolojisi: Bir Psikoloji & Modern Psikanaliz Kuram,
• https://books.google.com.tr/books/about/Jung_Psikolojisi.ht ml?id=ROtBCQAAQBAJ&redir_esc=y.
• Ocak, A. Y. (1983). Bektaşî Menâkbnâmelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Özdarc, Ö. (2011). “Anlat tekniği Açsndan ‘Duha Koca oğlu Deli Dumrul Destan’n Bir Çözümleme Denemesi”, Uluslararas Sosyal Araştrmalar Dergisi, c. 4, s. 16.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si, İstanbul: Simavi Yaynlar
• Saydam, M. B. (1997). Deli Dumrul’un Bilinci, İstanbul: Metis Yaynlar.
• Schimmel, A. M. (2001). İslamn Mistik Boyutlar, İstanbul: Kabalc Yaynevi.
• Sina, A. [17.05.2014]. Alkestis ve Deli Dumrul, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/31/271.pdf.
• Yazc, H. (2009). “Dede Korkut Hikâyelerinde Av”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1.
• Yücel, T. (2005). Yapsalclk, İstanbul: Can Sanat Yaynlar.
• Zahidoğlu, V. (2000). “Kitab- Dede Korkut’un Metni Üzerine”, A.Ü. Türkiye Araştrmalar Enstitüsü Dergisi, s. 15, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 88